MUKANDA WA KWIBEDI WA MOSE AWITANYINWA’SHI KIBANGILO 1 Chapitre 1 1 Ku kibangilo Efile Mukulu1 bapangile mawulu na nsenga. * (1) Mu kiina ebelo : Elohime ni eshina d’Efile Mukulu (Eloha) ku bungi 2 Nsenga yibaadi yipombolokye, ishii na kintu, na mufito wi bwii ubaadi pa nundu pa lupoongo lula. Na Kikudi ki’Efile Mukulu kibaadi kibaadi kilengame panundu pa meema. 3 Efile Mukulu nkwamba’shi : Etata diikale ; n’etaata dibekeele. 4 N’Efile Mukulu bamwene’shi etaata di buwa ; Efile Mukulu nkulamuuna etaata na mufito wi bwii. 5 Efile Mukulu baitanyine etaata bu Kaanya ; na mufito wi bwii bewitanyiine bu Bufuku. Na kiolwa kibekeele kwanka, nakashika’ni ekala kwanka : — efuku dia kwibedi. 6 Efile Mukulu nkwamba’shi : Kwikale kipana pankatshi pa meema, akio kiabuule meema pala-pala. 7 Ngi Efile Mukulu nkukita kipana, nkwabuula meema e muushi mwa kipana na meema e kunundu kwa’kio. Na bibekeele biabia. 8 N’Efile Mukulu nkwitanyina kipana’shi : Mmawulu. Na kiolwa kibekeele kwanka, nakashika’ni ekala kwanka : — efuku dia kabidi. 9 N’efile Mukulu nkwamba’shi : Meema e muushi mwa mawulu ebuungye pamune, na nsenga yume yimwekwe. Na bibekeele biabia. 10 N’Efile Mukulu nkwitanyina mbalo yume bu Nsenga, na kwibuungile meema bu Meema akata. N’Efile Mukulu nkumona’shi biabia bi buwa. 11 Efile Mukulu nkwamba’shi : Nsenga ituushe bimenwanga, mutshi [ooso] wii na mbio yaao, mutshi wa bimuma autuusha bimuma muyiile kipaso kiaao, wiinkala nambio yaao mwaudi pa nsenga. Na bibekeele biabia. 12 Nsenga namu nkutuusha bimenwanga, mutshi [ooso] wii na mbio yaao muyiile kipaso kiaao, mutshi autuusha bimuma wiinkale na mbio yaao mwaudi muyiile kipaso kiaao. N’Efile Mukulu nkumona’shi biabia bi buwa. 13 Na kiolwa kibekeele kwanka, nakashika’ni ekala kwanka : — efuku dia kasatu. 14 N’Efile Mukulu nkwamba’shi : Kwikale bimuni mu kipana kia mawulu bwakwamuuna kaanya na bufuku, na bwa kwikale bu bitundwilo bia bipungo, bia mafuku, na bia bipwa ; 15 na bua’shi biikale bu bimuni mu kipana kia mawulu bwa kutuusha etaata pa nsenga. Na bibekeele biabia. 16 Ngi Efile Mukulu nkukita bimuni bikata bibidi, kimuni kikata bwa kubikala kaanya, na kimuni kipeela bwa kubikala bufuku ; na nyenyeni. 17 Ngi Efile Mukulu ebituula mu kipana kia mawulu bwa bidia kutuusha etaata pa nsenga, 18 na bwa kubikala kaanya na bufuku, na bwa kwamuuna etaata na mufito wi bwii. N’Efile Mukulu nkumona’shi biabia bi buwa. 19 Na kiolwa kibekeele kwanka, nakashika’ni ekala kwanka : — efuku dia kananka. 20 N’Efile Mukulu nkwamba’shi : Meema afiimishe bintu bii na muwa abitaambuka, na tooni atupapama kunundu kwa nsenga mu kipana kia mawulu. 21 N’Efile Mukulu nkupanga nyema ikata ya mu meema, na kintu kioso kii na muwa akitaambuka, biwule mu meema, muyiile bipaso biaabio, na tooni toso atupapama muyiile bipaso biaato. N’Efile Mukulu nkumona’shi biabia bi buwa. 22 N’Efile Mukulu bebieleele mwabi’shi : Etandeneyi, nufiime bungi, na nuwuule mu meema, na tooni tufiime pa nsenga. 23 Na kiolwa kibekeele kwanka, nakashika’ni ekala kwanka : — efuku dia katano. 24 N’Efile Mukulu nkwamba’shi : Nsenga ituushe bintu bii na muwa muyiile kipaso kiaabio, bimunwanga, na [bioso] abilandala, na nyema ya pa nsenga muyiile kipaso kiaao. Na bibekeele biabia. 25 N’Efile Mukulu nkukita nyema ya pa nsenga muyiile kipaso kiaayo, na bimunwanga muyiile kipaso kiaabio, na bioso abilandala pa nsenga muyiile kipaso kiaabio. N’Efile Mukulu nkumona’shi biabia bi buwa. 26 N’Efile Mukulu nkwamba’shi : Tukiteyi muntu mwifwanika dietu, mwitwifwane, beekale babikale mishipa ya mu meema, na tooni twa mwiulu, na bimunwanga, na pa nsenga yishima, na kintu kioso akilandala paashi pa nsenga. 27 Ngi Efile Mukulu nkupanga muntu mwifwanika diaye ; amupanga mwifwanika di’Efile Mukulu ; ebapanga mulume na mukashi. 28 N’Efile Mukulu bebeleele mwabi ; Efile Mukulu nkwibalungula’shi : Etandeneyi, nufiime bungi, nuwushe nsenga, na nwiyimune ; akupu nubikale mishipa ya mu meema na tooni twa mwiulu, na bintu bioso biina na muwa abitaambuka pa nsenga. 29 N’Efile Mukulu nkwamba’shi : Talanga, ne mwinupe mutshi ooso wi na lubio lwao, wi pa nsenga yishima, na mutshi woso aupea bimuma wiina lubio lwao ; wawa awikala kidibwa kienu ; 30 na nyema oso a pa nsenga, na kooni koso ka mwiulu, na kioso akitambuka pa nsenga, kii na anima2 atala, nebipa mutshi ooso bu kidiibwa. *(2) Uno mwaku tawi mu kisongye nya tubeutwesha mwanda ngwilekeene na “kikudi”. 31 N’Efile Mukulu bamwene bioso bibakitshiine’shi bi buwa bukabe. Na kiolwa kibekeele kwanka, nakashika’ni ekala kwanka : — efuku dia kasamombo. 2 Chapitre 2 1 Na mufubo wa mawulu na nsenga ubapwile, [mpaa], na kibumbu kiabio kioso. 2 N’Efile Mukulu bapudiishe mwifuku dia musambobidi mufubo waye ubakitshiine ; aye nkwikisha mwifuku dia musambobidi ku mufubo waye woso ubakitshiine. 3 N’Efile Mukulu nkwelela efuku dia musambobidi mwabi, aye nkwidiamuuna1 ; mwanda diadi’efuku baikiishe ku mufubo waye woso ubapangile Efile Mukulu pa kwiukita. *(1) Nkwamba’shi : bedituudile ku lupese, ediikasha bu diaye. *4 Bino ngi bibapangilwe mawulu na nsenga, pababipangilwe mwifuku dibakitshiine A Yikalayika Efile Mukulu nsenga na mawulu, 5 n’ebuula dioso dia mutshi kumpala kwashi diikale pa nsenga, na kumpala kwa’shi lubishi looso lwa mapia lukule ; mwanda A Yikalayika Efile Mukulu tabaadi mubande kunokyesha mpeshi pa nsenga, mbiakushibaadi muntu a kudima nsenga ; 6 anka mulemba ubakaminanga mu nsenga na kutopesha panundu pooso pa nsenga. 7 Na A Yikalayika Efile Mukulu babuumbile muntu, lufuufi lwa nsenga, aye nkumupwiila muwa wa kuyooka mu miasa ya mpembe, na muntu bekeele bu anima2 atala. *(2) Tala mu kipindji kia kumpala, kishingatshilo 30. 8 Na A Yikalayika Efile Mukulu bakuune efuba mu Edene, lupese lwa kutuunduka nguba emutuula muntu ababumbile. 9 Na A Yikalayika Efile Mukulu nkukusha mutshi woso wi buwa kumona, na wi buwa kudya, na mutshi wa muwa pankatshi p’efuba, na mutshi wa kiwukilo kia buwa na kia bubi. 10 Na mweela ukata ubatuukanga mu Edene bwa kutopesha efuba, na kubangila paapa ubeabulwile wekala miela inanka. 11 Eshina dia ubedi mbu Pisho3 : nnao wifuunye eumbo dioso dia Afila, mwiini mwi oolo. 12 Na oolo a mu diadia eumbo e buwa ; kwakwa kwi bedeliumu n’ebwe dia onikise. 13 Eshina dia mweela wa kabidi di bu Ngiono4 : nnao wifuunye eumbo dia Kushe. 14 Eshina dia mweela wa kasatu bu Idekele5 : nnao ukwete kwalala ngutadiile ku Asuulu. Na mweela wa kananka, nyi Efalate. *(3 na 4) Ino mieela ibidi taibashimiine, nka Idekele na Efalate ngi ikwanka binobino. — (5) Idekele= mweela wa Tigele wikudi binobino. 15 A Yikalayika Efile Mukulu baatshile muntu amutuula mwifuba dia Edene bwa kwididima na bwa kwidilama. 16 Na A Yikalayika Efile Mukulu nkukamikila muntu’shi : We na bulungantu bwa kudya mitshi yoso ya mwifuba ; 17 anka mutshi wa kiwukilo kia buwa na kia bubi, tweudyanga  ; mwanda, efuku diokeudya, okafu kushii kudimba. 18 Na A Yikalayika Efile Mukulu nkwamba’shi : tabi buwa mulume eekala bupeenka ; namukitshiina mukwaashi n’e, mulombasheene n’e. 19 Na A Yikalayika Efile Mukulu nkwata nsenga nkubuumba nayo nyema yoso ya mapia, na tooni twoso twa mwiulu, aye nkwibifisha kwi muntu bwa kumona biini biakebiudika mashina ; n’eshina dioso dibaadi muntu audika kintu kioso akitala, ngi eshina diakio. 20 Na muntu nkuudika bimunwanga bioso mashina, na tooni twa mwiulu, na nyema yoso ya mapia. Anka bwa Adama, tabaadi mubaande kupeta mukwaashi mulombasheene n’aye. 21 Na A Yikalayika Efile Mukulu baladiishe muntu tulo tukilekile ; aye nkulaala ; aye nkwata lusele lusele lumune lwa mbafu yaye, n’aye nkushika paanka na musamba. 22 Na A Yikalayika Efile Mukulu nkubuumba mukashi na lusele lwa lubafu lubaatshile kwi mulume,aye nkumutwaala kwi mulume. 23 Na mulume nkwamba’shi : Uno musuusa, uno [mukashi] nyi mufufwa wa ku mifufwa yande na musamba wa ku musamba wande ; uno akeetanyinwa bu : mukashi (Isha), mwanda mmwatshiibwe kwi mulume (Ish). 24 Ngi bwa kinyi mulume akalekye nshaye na nyinaye akalamate kwi mukashi aaye, na abakekala mbidi imune. 25 Na boso babidi babaadi muswa, mulume na mukashi aaye, na tababaadi abebimono buufu nya. 3 Chapitre 3 *1 Aku namu nyoka baadi mulamalama kukila nyema yoso ya mapia yibakitshiine A Yikalayika Efile Mukulu ; aye nkulungula mukashi’shi : Nkini ! Efile Mukulu mmwambe’shi : Tanudyanga mutshi woso wa mwifuba ? 2 Mukashi nkulungula nyoka’shi : Atudiya bimuma bia mitshi ya mwifuba ; 3 anka bimuma bia ku mutshi wi pankatshi p’efuba, Efile Mukulu mmwambe’shi : Tanwibidyanga nya, na tanwibikumanga maasa nya, kutshiina nwafwila kufwa. 4 Na nyoka nkulungula mukashi’shi : Tanukafwa’nwe eyendo ; 5 mwanda Efile Mukulu awuku’shi, efuku dianukeebidia meeso enu aakabuuluka, nukeekale bu Efile Mukulu1, abashinguula buwa na bubi. 6 Na mukashi bamwene’shi mutshi wi buwa kudya, na’shi ubaadi ulumbulukye ku meeso, na’shi mutshi ubaadi wa kwabila bwa kwikasha [muntu] na kinangu ; ngi baatshile kimuma kiao ekidya ; na bapeele namu’ni mulume aaye bwa’shi adye n’aye, aye nkwikidya. 7 Na meeso a boso babidi ababuulukile, bashinguula’shi be muswa ; abo nkutela pamune masaki a mutshi wa fingiyo nkwikitshiina mikaba. *(1) Nkwamba’shi : anukeekala beefile. 8 Na babapushiishe eyi dia A Yikalayika Efile Mukulu afw’atembanga mwifuba nsaa ibaadi efuku difukame. Na mulume na mukashi babafiamine kumpala kwa A Yikalayika Efile Mukulu, munkatshi a mitshi ya mwifuba. 9 Na A Yikalayika Efile Mukulu baitanyine mulume, amulungula’shi : We kwikuni ? 10 Aye nkwamba’shi : Mpushanga eyi diobe mwifuba, ngi moo ubankwata, mwanda ne muswa, ngi nafiama. 11 Na A Yikalayika Efile Mukulu bambile’shi : Nnani bakuleesha’shi : we muswa ? Boodi [kimuma kia] mutshi unankukamikile’shi todyanga ? 12 Na mulume nkwamba’shi : Mukashi abompeele bwa kwikala n’ami, aye ngi bampa [kimuma kia] mutshi, ngi nekidi. 13 A Yikalayika Efile Mukulu nkulungula mukashi’shi : A kibokitshi nkini ? Mukashi nkwamba’shi : Nyoka banjimbi, ngi nekidi. 14 Na A Yikalayika Efile Mukulu nkulungula nyoka’shi : Pa mwanda bokitshi biabia, bwediibwa mulwa mu bungi bwa bimunwanga bioso na mwa nyema yoso ya mapia, okatambukila mwifu diobe ; dingi okadya lufuufi mu mafuku oso a muwa wobe ; 15 na nankatuula mushikwa pankatshi poobe na mukashi, na pankatshi pa lutando lobe na lwaye. Akakusoosa mutwe, n’obe okamusoosa kisuulu. 16 Balungwile mukashi’shi : Nankatamisha makyenga na kwimita kwobe ; katanda baana bwobe mu lutato lukata ; na lukalo lwobe okelutuula nka kwi mulume oobe, aye namu ankakubikala. 17 Aye nkulungula Adama’shi : Pa mwanda bopusha eyi dia mukashi oobe, na boodi mutshi unankukamikile’shi : Tweudyanga, — nsenga ibediibwa mulwa pa mwanda wobe ; mu kafumbakani ka kufuba kwobe ngi monodiile mafuku oso a muwa wobe. 18 Akukakumeena meeba na milobo, okadia masaki a mu mapia. 19 Okadia mukate2 kwituputa diobe dia mu mpala mpaa na kipindji kionwalukiile ku nsenga, mwanda nnaako kwabakwatshile ; mwanda we lufuufi, okalukiila ku lufuufi. *(2) Kidiibwa kia mafuku oso. 20 Na mulume baitanyine mukashi aaye eshina dia bu Efa3 ; mwanda baadi nyina [bantu] boso be na muwa. *(3) Kishima Efa akifiki ku mwaku : kwikala na muwa. 21 Na A Yikalayika Efile Mukulu bakitshinyine Adama na mukashi aaye bilamba bia musokya wa nyema ebafwadika. 22 Na A Yikalayika Efile Mukulu nkwamba’shi : Talanga, muntu bapu kufika bu umune a kwatudi, mu kushinguula buwa na bubi ; binobino, — kupela kwa aola mboko yaye, aata mpaa na ku mutshi wa muwa, eudia na eekala na muwa looso…! 23 ngi A Yikalayika Efile Mukulu bamutuushiishe mwifuba dia Edene biadia nkadima nsenga, kwakwa kubatuukile : 24 babingile muntu, na atuula ba-Kelubi ku lupese lwa kutuunduka nguba lw’efuba dia Edene, na lupete lubaadi alwifuunyu aku n’aku, bwa kulama eshinda dia ku mutshi wa muwa. 4 Chapitre 4 *1 Na mulume bawukile Efa mukashi aaye ; bayimiite, na batandjile Kayina1 ; ngi’ye kwakula’shi : Nempete muntu kwi A Yikalayika. 2 Na batandjile dimo mwin’aye, Abele. Na Abele baadi adiisha mikooko [na mbushi], Kayina namu baadi adimi nsenga. *(1) Kishima Kayina akipatuula’shi : Nkupeta. 3 Na bibakitshiine’shi, kunyima kwa mafuku, Kayina batwadile biumbulwanga bia mu nsenga bu mulambu kwi A Yikalayika. 4 Na Abele, aye namu, batwadile baana babedi ba mikooko ba ku loombe lwaye, na mwimu wabo. Na A Yikalayika nkutala Abele na mulambu waye ; 5 anka kwi Kayina na kwi mulambu waye, tamwikutale’ye. Na Kayina baadi na nsuungu yikabe, na lukyebo lwaye nkushingila. 6 Ngi A Yikalayika nkulungula Kayina’shi : Bwakini wemukwate nsuungu, dingi mbwakini lukyebo lwobe ndushingila ? 7 Su okita biiya, tokeekala mukaanyibwe su ? Na su bookutwa kukita biiya, bubi mbwabwa bulaale ku kiibi. N’eshimba di’abo adikeekala ditadiile kwodi, n’obe namu okabikala paadi2. *(2) Sunga kwamba’shi : Obe okebukambila. 8 Na Kayina besaambile na mwin’aye Abele ; na bibakitshiine’shi, pabaabadi mu mapia, Kayina batombokyeele Abele mwin’aye, na bamwipayile. 9 Na A Yikalayika balungwile Kayina’shi : A Abele, mwin’oobe, e kwikuni ? N’aye nkwamba’shi : Ntanguuku. A’mi ntaandji bu mulami a mwin’ande ? 10 Na [A Yikalayika] bambile’shi : Bokitshi kinyi ? Eyi dia mase a mwin’oobe adiele musaase ukatukile pa nsenga mpaa na kwandji. 11 Binobino namu, bwediibwa mulwa ku nsenga [ino] yibabuula kukanwa kwayo bwa kutaambula mase a mwin’oobe kwiyaasa diobe. 12 Pookadime nsenga, tayikakupa bukome bwaayo nya ; okeekala [muntu] shii kifwa3 na kipuupakani pa nsenga. 13 Na Kayina balungwile A Yikalayika’shi : Kibawe kiande nkikile bukata biandjia kusemuna bushito bwaakio. 14 Talanga, bombiingi’be lelo’shi nkatukye pa nsenga, n’ami nankeekala mufiaame kula na mpala yobe, nkekale’ni [muntu] shii kifwa na kipuupakani pa nsenga ; na kwanakitshikye’shi muntu oso akansangana angipaa. 15 Na A Yikalayika bamulungwile’shi : Ngi bwakini muntu oso akayipaa Kayina akeekala munyokiibwe missusa musambobidi. Na A Yikalayika batuule kitundwilo pambidi pa Kayina, bwa’shi muntu oso akamusaangana tamwipanga nya. 16 Na Kayina bakatukile ku mpala kwa A Yikalayika ; na bayile ashaala mu kipia kia Nodo4, ku lupese lwa kutuunduka nguba lwa Edene. *(3) Sunga kwamba’shi : mmombela. — (4) Nkupatuula’shi : bakupiile. 17 Na Kayina bawukile mukashi aaye, bayimiite, na batandjile Enoke. Na bayibakile kibundji ; aye nkwitanyina eshina dia kibundji mwishina dia mwan’aye Enoke. 18 Na Enoke babamutandjile Ilada, Na Ilada batandjiishe Meuyaele ; na Meuyaele batandjiishe Metushaele ; na Metushaele batandjiishe Lemeke. 19 Na Lemeke baatshile bakashi babidi : eshina dia umune dibaadi bu Ada, n’eshina dia a kabidi bu Tishila. 20 Na Ada batandjile Yabale : aye, ngi baadi nshe baaba bashaale mu mashibo a misokya5, bee na bimunwanga. 21 Eshina dia mwin’aye dibaadi bu Yubale : aye, ngi baadi nshe baaba boso abakuma lusese na mulengye. 22 Tishila, aye namu, batandjile Tubale-Kayina, baadi sendwe afusha bintu bioso bia muninga na bia kilonda. Na nkashan’aaye na Tubale-Kayina baadi eshina bu Naama. 23 Na Lemeke balungwile bakashi baaye’shi : Ada na Tishila, pushayi eyi diande ; anwe bakashi ba Lemeke, teeyi matwi ku mwisaambo wande : Nankayipa muntu ku mwanda w’elonda diande, na nsongwalume ku mwanda wa mukaambalo wande ; 24 su Kayina abamwobweela misuusa musambobidi, Lemeke abakamwobweela misuusa makumi musambobidi na musambobidi. *(5) Sunga kwamba’shi : mashibo a mapema, nteenta. 25 Na Adama bawukile dimo mukashi aaye ; n’aye nkutanda mwana mulume, na kwitanyina eshina diaye bu Sete ; [aye nkwakula’shi], mwanda Efile Mukulu bampa lungi lubio pa mbalo ya Abele ; mwanda Kayina bamwipaile. 26 Na kwi Sete, aye namu, babamutandjiile mwana mulume ; na baudikile eshina diaye bu Enoshe. Nka paapa bababangile kwidiila6 eshina dia A Yikalayika. *(6) Nkwamba’shi : kwisendeela; kwiteenda 5 Chapitre 5 *1 Uno nyi mukanda wa bipungo bia Adama. Kwifuku dibapangile Efile Mukulu Adama, bamukitshiine mwifwanika di’Efile Mukulu. 2 Bebapangile muntu mulume na mukashi, na bebeleele mwabi ; na baudikile eshina diabo bu Adama1, kwifuku dibabapangilwe. *(1) Adama nkwamba’shi : Muntu. 3 Na Adama baleele pano paashi bipwa lukama na makumi asatu, aye nkutandjisha mwana [mulume] kwifwanika diaye, mupuunda efwanika diaye, ngi kwitanyina eshina diaye bu Sete. 4 Na mafuku a Adama, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Sete, abaadi bipwa nkama mwaanda ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 5 Na mafuku oso abaleele Adama pano paashi abaadi bipwa nkama kitema na makumi asatu ; aye nkufwa. 6 Sete baleele pano paashi bipwa lukama na bitano, na batandjishe Enoshe. 7 Na Sete kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Enoshe, baleele pano paashi bipwa nkama mwaanda na musambobidi ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 8 Na mafuku oso abaleele Sete abaadi bipwa nkama kitema n’ekumi na bibidi ; aye nkufwa. 9 Na Enoshe baleele pano paashi bipwa makumi kitema, na batandjishe Keenane. 10 Na Enoshe, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Keenane, baleele pano paashi bipwa nkama mwanda n’ekumi na bitano ; na batandjishe baana balume, na baana bakashi. 11 Na mafuku oso abaleele Enoshe abaadi bipwa nkama kitema na bitano ; aye nkufwa. 12 Na Keenane baleele pano paashi bipwa makumi musambobidi, na batandjishe Mapalaleyele. 13 Na Keenane, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Mapalaleyele, baleele pano paashi bipwa nkama mwaanda na makumi ananka ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 14 Na mafuku oso abaleele Keenane abaadi bipwa nkama kitema n’ekumi ; aye nkufwa. 15 Na Mapalaleyele baleele pano paashi bipwa makumi asamombo na bitano, na batandjishe Yalede. 16 Na Mapalaleyele, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Yalede, baleele pano paashi bipwa nkama mwanda na makumi asatu ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 17 Na mafuku oso abaleele Mapalaleyele abaadi bipwa nkama mwaanda na makumi kitema na bitano ; aye nkufwa. 18 Na Yalede baleele pano paashi bipwa lukama na makumi asamombo na bibidi, na batandjishe Enoke. 19 Na Yalede, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Enoke, baleele pano paashi bipwa nkama mwaanda ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 20 Na mafuku oso abaleele Yalede abaadi bipwa nkama kitema na makumi asamombo na bibidi ; aye nkufwa. 21 Na Enoke baleele pano paashi bipwa makumi asamombo na bitano, na batandjishe Metushela. 22 Na Enoke, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Metushela, batambukile n’Efile Mukulu munda mwa bipwa nkama isatu ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 23 Na mafuku oso abaleele Enoke abaadi bipwa nkama isatu na makumi asamombo na bitano. 24 Na Enoke batambukile n’Efile Mukulu ; na bakutshilwe kwikala kwanka, mwanda Efile Mukulu bamwatshile. 25 Na Metushela baleele pano paashi bipwa lukama makumi mwaanda na musambobidi, na batandjishe Lemeke. 26 Na Metushela, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Lemeke, baleele pano paashi bipwa nkama musambobidi na makumi mwaanda na bibidi ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 27 Na mafuku oso abaleele Metushela abaadi bipwa nkama kitema na makumi asamombo na kitema ; aye nkufwa. 28 Na Lemeke baleele pano paashi bipwa lukama na makumi mwaanda na bibidi, na batandjishe mwana [mulume] ; 29 na baudikile eshina diaye bu Nowa2, aye’shi : Uno aketusaamba ku lupese lwa mufubo wetu na lwa nfumbakani ya ku maasa eetu, mwanda wa nsenga yibalumbilwe mulwa kwi A Yikalayika. 30 Na Lemeke, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Nowa, baleele pano paashi bipwa nkama itano na makumi kitema na bitano ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 31 Na mafuku oso abaleele Lemeke abaadi bipwa nkama musambobidi na makumi musambobidi na musambobidi ; aye nkufwa. *(2) Mu bwina Ebelo, nkwamba’shi : Kusambiibwa, kwikisha. 32 Na Nowa baadi na bipwa nkama itano, na Nowa batandjishe Seme, Shame na Yafete. 6 Chapitre 6 1 Na bibakitshiine’shi, pababangile bantu kufiima bungi pa nsenga, na pabaadi baana bakashi babebatandjilwa, 2 baana b’Efile Mukulu namu babamwene’shi, baana bakashi ba bantu be buwa, na babesangwidiile bakashi ba munkatshi mwa baaba bababasangwile. 3 Na A Yikalayika nkwamba’shi : Kikudi kiande takikashiishikila-shiishikila muntu mafuku oso nya, ku mwanda aye mmwikale musamba eyendo ; anka mafuku aaye aakekala bipwa lukama na makumi abidi. 4 Ku aa mafuku kubaadi bantu ba bipaambe1 pa nsenga ; na dingi’ni kunyima kwa’shi baana b’Efile Mukulu babayidiile baana bakashi ba bantu, n’abo babapu kwibatandjila baana : bano’ba ngi babaadi bantu be bukome ba kala, bantu be nkumo2. 5 Na A Yikalayika bamwene’shi bubi bwa muntu mbukata pa nsenga, na’shi mpwandjikishi yoso ya binangu bi’eshimba diaye yii’nka etoombo efuku dioso. 6 Na A Yikalayika bekalasheene pa’ye kukita muntu pa nsenga, n’abio nkumutapa ngofu kwishimba diaye. 7 Ngi A Yikalayika nkwamba’shi : Nakashimisha muntu anampangile akatukye pano pa nsenga, kubanga ku muntu na ku bimunwanga, mpaa na nyema ayiikaka [paashi], mpaa na ku tooni twa mu mawulu, mwanda nekalasheena pa’mi kwibikita. 8 Anka Nowa bakokwele kaa ku meeso a A Yikalayika. *(1) Nkwamba’shi : Bilobo, Ba-Nefidime. — (2) Sunga’shi : Bantu batuumbwe. *9 Bino ngi bipungo bia Nowa : Nowa baadi muntu mululame ; baadi mupwidikye munkatshi mwa [bantu] ba mu kipindji kiaye ; Nowa batambukanga n’Efile Mukulu. 10 Na Nowa batandjishe baana balume basatu : Seme, Shame, na Yafete. 11 Na nsenga yibaadi yilwile kumpala kw’Efile Mukulu, na nsenga yibaadi n’etoombo diwule mbaa. 12 N’Efile Mukulu nkutala nsenga eyiso, talanga, yibaadi yilwile, mwanda musamba woso ubaadi ulwishe mwikeelo wa’o pa nsenga. 13 N’Efile Mukulu nkulungula Nowa’shi : Nfudiilo a musamba woso bakumbana kumpala kwande, mwanda nsenga yibawushiibwa n’etoombo kwabadi ; talanga namu, nakebashimisha pamune na nsenga. 14 Okite ku mwanda wobe’be nabene bwaato bwa mutshi wa ngofa ; okite bwaato bwii na shiko munda, n’okebushiingye bitume munda na paasha. 15 Na bino ngi biokebukita : bula bwa bwaato abukeekala bwa maboko3 nkama isatu, bukata bwa’bo mbwa maboko makumi atano, na bula bwa’bo bwa kwiulu mbwa maboko makumi asatu. 16 Okakitshi efuku (edidishi) ku bwaato, na okebupudishe na [kutenteka] mboko imune ya kwiulu ; na kiibi kia bwaato okekituulu mu lubafu lwa’bo ; okekukitshi shibo ya muushi, na yakabidi, na yakasatu kwiulu. 17 N’ami, talanga, nankafikisha maambwe a meema pa nsenga, bwa kulwiisha musamba woso muno muushi mwa mawulu wii na kikudi kia muwa munda mwa’kio ; kintu kioso ki pa nsenga akikafwa. 18 Na’mi nankitshi n’obe kilombeeno kiande, n’obe okatwela mu bwaato, obe, na baana b’obe balume, na mukashi oobe na bakashi ba baana b’obe balume batweele n’obe. 19 Dingi ku kintu kioso kii na muwa, kia musamba woso, okatweeshe mu bwaato bibidi bibidi bia kwifuko dioso, bwa kwibilama n’obe na muwa ; abikkeekala kilume na kikashi. 20 Tooni muyiile efuko diaato, ku nyema yoso ayiikaka [paashi] ya pa nsenga muyiile efuko diaayo, yibidi yibidi ya kwifuko dioso ayikatweele n’obe, bwa kwiyilama na muwa. 21 N’obe, ata kidiibwa kioso akidiibwa, webikoongole poodi ; kiakia akikakwikeela bu biaashi, kwodi na kwabidi. 22 — Na Nowa bebikitshiine ; muyiile bioso bibamukamikile Efile Mukulu, nka biabia ngi bibakitshii. *(3) Mboko, sunga lutshi : ni nkipimo kibabapimanga nakio bula ku mboko, nkilombeene bu kia pankatshi pa metele ano atudi nao binobino. Tala Luka 12. 25, na Mateo 6. 27. 7 Chapitre 7 1 Na A Yikalayika balungwile Nowa’shi : Twela mu bwaato, obe na kifuko kiobe, mwanda mu kino kipungo nankumono’shi we mululame kumpala kwande. 2 Ku nyema yoso yipwidikye okaate musambobidi na musambobidi, mulume na mukashi, na ku nyema yishii yipwidikye, [okaate] yibidi, mulume na mukashi ; 3 mbimune na ku tooni twa mu mawulu, musambobidi na musambobidi, mulume na mukashi, bwa kubombelesha lubio na muwa pano pa a nsenga pooso. 4 Mwanda kukii mafuku musambobidi, nankanokyeshe mpeshi pa nsenga munda mwa mafuku makumi ananka a kaanya na mafuku makumi ananka a bufuku, na nankashimisha kintu kioso ki kwanka pano pa nsenga, kiakia kinandji mukite. 5 Na Nowa bakitshiine muyiile bioso bibaadi A Yikalayika mumukamikye. 6 Na Nowa baadi na bipwa nkama yisamombo papa pabamwekyelwe mpeshi a maambwe, meema afika ku nsenga. 7 Na Nowa nkutwela mu bwaato, na baana baaye balume na mukashi aaye, na bakashi ba baana baaye pamune n’aye, pa mwanda wa meema a maambwe. 8 Nyama yipwidikye na nyema yishii yipwidikye, na tooni, na ku kintu kioso akikalaba paashi, 9 na yibemutwelele ibidi ibidi kwi Nowa munda mwa bwaato, mulume na mukashi, bu bibaadi Efile Mukulu mwibikamikile Nowa. 10 Na bibakitshiine’shi mafuku musambobidi aakumbana, meema a maambwe abaadi pa nsenga. 11 Kipwa kia nkama isamombo ya muwa wa Nowa, ku mweshi wa’kio wa kabidi, efuku di’ekumi na musambobidi dia mweshi, ku diadia efuku, mpokola yoso ya madindji akata1 ibabumbukile na bibelo bia mu mawulu bibabawukile ; 12 na mpeshi baadi pa nsenga munda mwa mafuku makumi ananka a kaanya na mafuku makumi ananka a bufuku. 13 Ku diadia efuku dimune, Nowa, na Seme na Shame na Yafete, baana ba Nowa balume, na mukashi a Nowa, na bakashi basatu ba baana baaye pamune n’abo, babatwelele munda mwa bwaato ; 14 abo, na nyema yoso muyiile efuko diayo, na bimunwanga bioso muyiile efuko diayo, na bintu bioso abikalaba paashi pa nsenga muyiile efuko diabio na tooni twoso muyiile efuko diato, kooni kooso ka mushindo oso wa lubaba ; 15 na babatwelele kwi Nowa munda mwa bwaato, babidi babidi, ba musamba woso wii na kikudi kia muwa munda mwao. 16 Na kioso kibatwelele, kibatwelele kilume na kikashi, kia ku musamba woso, nka bu bibamukamikile Efile Mukulu. Na A Yikalayika bashitshidiile munda [mwa bwaato]. *(1) Sunga kwamba’shi : Lupongo lukata. 17 Na maambwe baadi pa nsenga munda mwa mafuku makumi ananka ; na meema abakankile abuusha bwaato, na [bwaato] bubakamiishwe kunundu kwa nsenga. 18 Na meema abanishiishe na abakankile bikile pa nsenga ; na bwaato bubaadi bulengame panundu pa meema. 19 Na meema abanishiishe bii kipaso pa nsenga ; na miengye yoso yila yibaadi muushi mwa mawulu ooso yibabwikiilwe. 20 Meema abanishiishe ku bula bwa maboko ekumi na atano kwiulu, na miengye yibabwikiilwe. 21 Na musamba woso ubaadi ausaana pa nsenga ubafwile, twiikale tooni sunga bimunwanga, na nyema [ya mapia], na kintu kioso akilandala pa nsenga, na muntu oso. 22 Kintu kioso kibaadi na kupuwa kwa muwa mu miaasa yakio ya mpembe, ku kiakia kioso kibaadi pa nsenga yuume, kibafwile. 23 Na kintu kioso kibaadikwanka pa nsenga kibalwishikile, kubaanga ku muntu mpaa na ku kimunwanga, mpaa na ku bintu abikalaba paashi, mpaa na ku tooni twa mu mawulu : babaadi babutulwe biashimiswa pa nsenga ; ako nkushaala nka Nowa na kioso kibaadi n’aye pamune mu bwaato. 24 Na meema abanishiishe pa nsenga, munda mwa mafuku lukama na makumi atano. 8 Chapitre 8 1 N’Efile Mukulu batentekyeeshe Nowa, na nyema yoso na bimunwanga bioso, bibaadi n’aye mu bwaato ; n’Efile Mukulu bakishiishe lupunga pa nsenga, na meema abashiidikile ; 2 na mpokola ya madindji na bibelo bia mu mawulu bibashitshilwe, na mpeshi banokanga mwiulu batshibikile. 3 Na meema abaalukiile akatuka panundu pa nsenga, endanga na kwalukiila ; na meema abapeelele kunyima kwa mafuku lukama na makumi atano. 4 Na bwaato bubayikiishe pa miengye ya Alalata, ku mweshi wa musambobidi, kwifuku di’ekumi na musambobidi dia mweshi. 5 Na meema abayile na kwiika mpaa na ku mweshi w’ekumi ; ku [mweshi] w’ekumi, [efuku] dia kwibedi dia mweshi, masongo a miengye yibamwekyelwe. 6 Na bibakitshiine’shi, ku nfudiilo kwa mafuku makumi ananka, Nowa nkushitula edidishi dia bwaato bubakitshiine ; 7 na baposweele kooni k’enganga, adio nkutuuka, adifw’adiendanga na kwalukilanga mpaa na kipindji kibaumine meema panundu pa nsenga. 8 Na baposweele kakutshikutshi ekatuusha, bwa kumona su meema abayiki panundu pa nsenga ; 9 anka kakutshikutshi tankasangane pakutuula musala waye nya, ngi kabaalukiile kwadi mu bwaato, mwanda meema abaadi panundu pa nsenga yoso yishima ; na baolweele eyaasa diaye, bekaatshile, na bekatwesheeshe mwadi munda mwa bwaato. 10 Na bayindjiile namu’ni amo mafuku musambobidi, aye nkupoosola kakutshikutshi musuusa wa kabidi pasha pa bwaato. 11 Na kakutshikutshi kabafikile kwadi ku nsaa ya kiolwa, na talanga, mu mulomo mwaye mubaadi ebishi dia mpafu ditshibe. Ngi Nowa awuka’ shi, meema abayiki pa nsenga. 12 Na bayindjiile namu’ni amo mafuku musambobibi, bapoosweele kankutshikutshi, na’ko tankaalukiile dimo kwadi nya. 13 Na bibakitshiine’shi, kipwa kia nkama isamombo na kimune, ku mweshi wa kwibedi, [efuku] dia kwibedi dia mweshi, meema abaadi apwe kuuma panundu pa nsenga ; na Nowa bakatwiishe kibwikiilo kia bwaato, na bataale namu, talanga, pa nsenga pabaadi papwe kuuma. 14 Na ku mweshi wa kabidi, efuku dia makumi abidi na musambobidi dia mweshi, nsenga ibaadi yiume. 15 N’Efile Mukulu baakwile na Nowa, amulungula’shi : 16 Tuuka mu bwaato, obe, na mukashi wobe na baana bwobe na bakashi ba baana bwobe boodi n’abe. 17 Tuusha pamune n’obe nyema ooso e n’obe, a ku musamba woso, kwikale kooni sunga nkimunwanga, na nyema ooso akalaba paashi pa nsenga, n’ayo yifiime bungi pa nsenga, na yikalabale bungi, yiitandeene pa nsenga. 18 Na Nowa batuukile, na baana baaye balume, na mukashi aaye na bakashi ba baana baaye pamune n’aye. 19 Nyema ooso, kintu kioso akikalaba paashi na kooni koso, kintu kioso akiyuuka pa nsenga, muyiile bifuko biayo, yibatuukile mu bwaato. 20 Na Nowa baibakiile kilambwiilo ku mwanda wa ; baatshile namu ku nyema oso e selele, na ku kioni kioso ki selele, na batambikile A Yikalayika kilambwiilo, na baatshile ku nyema ooso mupwidikye na ku kooni kooso kapwidikye, aye nkulambula milambu yishiikye kaalo ku kilambwiilo. 21 Na A Yikalayika banuunkile [ku mpembe] mapembwe e buwaa2 ; ngi A Yikalayika nkwamba mwishimba diaye’shi : Ntanandumbe nsenga dimo mulwa ku mwanda wa muntu nya, mwanda mpwandjikishi y’eshimba dia muntu yii bubi kubanga nka ku bukinga bwaye ; na’mi ntanakupile dimo kiakia kintu kioso kii na muwanya, bu binanebikitshi. 22 Kubanga binobino, kipindji kioso kia mafuku aakeekala nsenga, ekuuno na kuumbula [kwa bintu], na mashika na kibobo, na mieshi ya kaanya na ya mashika3, na kaanya na bufuku, tabianalekye nya. *(2) Sunga kwamba’shi : mapembwe a kwikisha. — (3) Sunga’shi :eshipo na mpeshi. 9 Chapitre 9 1 N’Efile Mukulu beleele Nowa na baana baaye mwabi, na bebalungwile’shi : Etandeene, nufiime bungi, na nuwushe nsenga. 2 N’anwe anukeekala bantu abatshiinwa moo na kusuushilwa kwi nyema oso a pa nsenga, na kwi kooni kwoso ka mu mawulu, kwi kintu kioso akitaambuka pa nsenga, bimune mpaa na kwi mishipa yoso ya mu meema akata ; yibalubulwa munda maasa eenu. 3 Kintu kioso akitaambuka, kii na muwa akikenwikeela bu kidiibwa ; nka bii lubishi, nenupa bioso. 4 Anka peenda, tanukadyanga musamba na muwa wao, ngi’shi mase ao ;. 5 kushii kudimba’ni nankakyenda mase a miuwa yenu ; nankeakyenda kwiyasa dia nyema ooso, na kwiyasa dia muntu ; kwiyasa dia muntu oso, dia mukwabo, nankakyenda muwa wa muntu. 6 Oso akanokyesha mase a muntu, nka kwi muntu namu ngi akukanoka mase aaye ; mwanda kwifwanika di’Efile Mukulu, nkubakitshiine’ye muntu. 7 N’anwe, kalabalayi bungi, nwitandeene ; fiimayi pa nsenga, na nwitandeene paanka. 8 N’Efile Mukulu baakwile na Nowa na baana baaye pamune n’aye, ebalungula’shi : 9 N’ami namu, talanga, nankatuulu kilombeeno kiande n’enu, mpaa na twikulu twenu kunyima kwenu, 10 na kintu kioso kii na muwa kii n’enu, eekale kooni sunga nkimunwanga na nyema oso a pa nsenga e n’enu, bia munkatshi mwa bintu bioso bibatuuku mu bwaato, — nyema oso a pa nsenga. 11 Na nankatuulu kilombeeno kiande n’enu, na musamba woso tawukashimishwa dimo ku meema a maambwe nya, na takwanekale dimo maambwe bwa kulwisha nsenga nya. 12 N’Efile Mukulu nkwamba’shi : Kitundwilo kia kilombeeno kiantuulu pankatshi p’ami n’anwe na kintu kioso kii na muwa kii n’enu, ku bipungo, bwa losoo nkino : 13 nankatuulu nkongolo ande mwikumbi, na akeekala kitundwilo kia kilombeeno pankatshi p’ami na nsenga ; 14 n’abikakitshika’shi, pankafisha makumbi pa nsenga, paapa nkongolo akamwekwa mwikumbi, 15 n’ami nankatentekyesha kilombeeno kiande binangu ki pankatshi p’ami n’enu, na kintu kioso kii na muwa kia ku musamba woso ; na meema taanakalulukye bu maambwe a kulwisha musamba woso nya. 16 Na nkongolo akekala mwikumbi, n’ami nakamumona bwandja kutentekyesha kilombeeno kia losoo pankatshi p’Efile Mukulu na kintu kioso kii na muwa kia ku musamba woso wi pa nsenga. 17 N’Efile Mukulu balungwile Nowa’shi : Kiakia ngi kitundwilo kia kilombeeno kinampu kutuula pankatshi p’ami na musamba woso wi pa nsenga. *18 Na Baana ba Nowa babatuukile mu bwaato babaadi Seme, na Shame, na Yafete : na Shame baadi nshe Kanaana. 19 Bano basatu nyi baana ba Nowa ; na kukatuka kwabadi ngi kwi bantu mbapalakane pa nsenga pooso. 20 Na Nowa babangile kwikala mudimi a nsenga, aye nkukuna efuba dia finyo ; 21 na batomene malofu a finyo, aye nkukolwa na fuula bilamba mu shibo ya misokya. 22 Na Shame, nshe Kanaana, bamwene muswa wa nshaye, na bebilondeele bakwabo babidi, paasha. 23 Sheme na Yafete babaatshile kilamba babekituule, bubidi bwabo, ku mapampa kwabo na babatambukile binyimanyima na babaputshile muswa wa nshabo ; na lukyebo lwabo lubaadi lutadiile pa nyima, na tambamone muswa wa nshabo nya. 24 Na Nowa babuukile ku nkolwa yaye ya malofu aye nkuwuka kibamukitshiine mwan’aye a mukala ; 25 aye nkwamba’shi ; Kanaana alumbiibwe mulwa ! Akeekala mpika a bapika ba bakwabo. 26 Aye nkwamba’ni’shi : A Yikalayika eekale mwelwemwabi, Efile Mukulu a Seme, Kanaana namu eekale mpika aaye ! 27 Efile Mukulu atamishe Yafete, ashaale’ni mu mashibo a Seme a misokya, Kanaana namu eekale mpika aaye ! 28 Na Nowa bashaleele pano paashi na muwa, kunyima kwa mpeshi a maambwe, bipwa nkama isatu na makumi atano. 29 Na mafuku oso abaleele Nowa abaadi bipwa nkama kitema na makumi atano ; aye nkufwa. 10 Chapitre 10 *1 Na bipungo bia baana ba Nowa mbino : Seme, Shame, na Yafete ; babebatandjiile baana kunyima kwa maambwe. 2 Baana ba Yafete mbano : Ngomeele, na Magoge, na Madai, na Yafana, na Tubale, na Meshekye, na Tshilasa. — 3 Na baana ba Ngomeele mbano : Ashakyenasa, na Idifata, na Tongalama. — 4 na baana ba Yafana mbano : Elisha, na Talashiise, Kitime, na Dodanime. — 5 Kwiini kwi baaba ngi kufikye lwabaano lwa bisaangi bia maumbo muyiile bipia bia’bo, muntu oso muyiile ludimi lwaye, muyiile bifuko bia’bo, mu maumbo abo. 6 Na baana ba Shame mbano : Kushe, na Mishilaime, na Putu, na Kanaana. — 7 Baana ba Kushe mbano : Seba, na Afila, na Sabata, na, na Sabateka. Baana ba Alapama : Sheba na Dedana. 8 Na Kushe batandjishe Nimelode1 : aye babangile kwikala sha bukome pa nsenga ; 9 Aye baadi mpibwe mukata kumpala kwa A Yikalayika ; ngi kiabaakwila’shi : Bu Nimelode, mpibwe mukata kumpala kwa A Yikalayika. 10 Na mbangilo a bufumu bwaye baadi’shi, Babele2, na Eleke, na Akada, na Kalane, mu kipia kia Shinala. 11 Mu kiakia kipia ngi mubatuukile Asuulu, na bayibakile Ninife, na Eleobote-ile, na Kalake, 12 na Lesene pankatshi pa Ninife na Kalake : nn’akio kibundji kikata. — 13 Na Mishilaimi batandjishe beena Ludime, na beena Anamime, na beena Leabime, na beena Nafutukiyime, 14 na beena Pafulusime, na beena Kasulukiyime, (kuno ngi kubatuukile beena Filisiti), na beena Kafotodime. — 15 Na Kanaana batandjishe Sidone, mwan’aye mbedi, na Ete, 16 na beena -Yebusi, na mwina Amole, na mwina Ngilengashi, 17 na mwina Efi ; na mwina Alaki, na mwina Sini, 18 na mwina Alafadi, na mwina Shemadi, na mwina Amate. Na kunyima bifukobia beena Kanaana bibapalakeene. 19 Na midianyino ya beena Kanaana yibaadi kubangila ku Sidone, su botadiila dia ku Ngelala, mpaa na ku Ngasa ; su botadiila dia ku Sodoma na Ngomola na Adema na Sheboime, mpaa na ku Lasha. — 20 Baaba ngi baana ba Shame, muyiile bifuko bia’bo, muyiile ndimi ya’bo, mu bipia bia’bo, mu maumbo aabo. *(1) Kipatulwilo kia dino eshina’shi : Ntoomboshi. — (2) Tala mu mukanda wa 2 Bafumu 17, 24. 21 Na kwi Seme namu, nshe baana boso ba Ebeele, mwina a Yafete, mbedi, kwadi namu’ni babamutandjile [baana]. 22 Baana ba Seme mbano : Elama, na Asuulu, na Alapakasada, na Ludu, na Alama. 23 — Na baana ba Alama mbano : Ushu, na Ulu, na Ngeteele, na Masha. 24 — Alapakasada batandjishe Shelake, na Shelake batandjishe Ebeele. 25 Na kwi Ebeele babamutandjile baana babidi balume : eshina dia umune dibaadi bu Pelenge3, mwanda ku mafuku a muwa waye nsenga yibaabilwe ; n’eshina dia mwin’aye dibaadi bu Yokotana. 26 Na Yokotana batandjishe Alamodada, na Shelefe, na Atasalamafete, na Yelake, 27 na Adolama, na Usala, na Dikela, 28 na Obala, na Abimaele na Sheba, 29 na Ofile, na Afila, na Yobaba. Baaba boso babaadi baana ba Yokotana. 30 Na kibalo kiabo kibaadi kibangile ku Mesha, su otadiila dia ku Sefala, mwengye wa kutuunduka nguba. — 31 Baaba ngi baana ba Seme muyiile bifuko bia’bo, muyiile ndimi ya’bo, mu bipia bia’bo, muyiile maumbo aabo. *(3) Kipatulwilo kia dino eshina’shi : kwiabuula, kwabaana. 32 Biabiangibifuko bia baana ba Nowa, muyiile bipungo bia’bo, mu maumbo aabo ; na kwabadi ngi kutuukye kwiabisheena kwa maumbo pa nsenga kunyima kwa maambwe. 11 Chapitre 11 1 Na nsenga yoso yibaadi na mwakwilo peenda umune na miaku yimune1. 2 Na bibakitshiine’shi pababayiile dia lu lupese lutunduka nguba, babasangeene ebaanda2 mu kipia kia Shinala ; abo nkwimushaala. 3 Abo nkwilungusheena’shi : Twende, tukupile matafwadi, twiashiikye ku kaalo. Na babaadi na matafwadi bu mabwe, na babaadi na bitume3 bu poto-poto. 4 Na babambile’shi : Twende, twibakye kibundji, na musuungu wii na songo [ikafikye] mpaa na ku mawulu ; na twikitshiine eshina, kutshiina’shi tala twapalakashiibwa paa pano pa nsenga pooso. 5 na A Yikalayika baikile mu kumona kibundji na mussungu ubaadi awibaka baana ba bantu. 6 Na A Yikalayika nkwamba’shi : Talanga, ni mwiilo umunenka, na bee nka peenda, abo boso, na ludimi lumune ; na bababanga kukita bino ; binobino namu takwi kintu su nkimune akibabaamba [kukita] kiakia kiabatentekyesha nya. 7 Twende, twiikye, na tufuutakashe ludimi lwabo kwakwa bwa’shi muntu tapushanga ludimi alwakula mukwabo. 8 Na A Yikalayika bebapalakeeshe pa nsenga pooso kubangila paapa ; abo nkuleka kwibaka kibundji. 9 Ngi bwakini babaudikile ashina diaye bu Babele4 ; mwanda’shi kwakwa ngi kubafutakeeshe A Yikalayika mwakwilo wa nsenga yishima ; na kubanga paapa A Yikalayika nkwabapalakasha pa nsenga pooso paa. *(1) Sunga’shi : Nsenga ibaadi ayisaamba edimi dimune na miaku imune. — (2) Sunga’shi : Kibatabata. — (3) Sunga bu abiamba bangi’shi : kabudimbo. — (4) Kino kishima akipatuula’shi : kafuutakani. *10 Bipungo bia Seme mbino : Seme baadi na bipwa lukama, ngi’ye nkutandjisha Apakasada, bipwa bibidi kunyima kwa maambwe. 11 Na Seme, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Apakasada, baleele pano paashi bipwa nkama itano ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 12 Na Apakasada baleele pano paashi bipwa makumi asatu na bitano, na batandjishe Shelake. 13 Na Apakasada, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Shelake, baleele pano paashi bipwa nkama inanka na bisatu ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 14 Shelake baleele pano paashi bipwa makumi asatu, na batandjishe Ebeele. 15 Na Shelake, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Ebeele, baleele pano paashi bipwa nkama inanka na bisatu ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 16 Na Ebeele baleele pano paashi bipwa makumi asatu na binanka, na batandjishe Pelenge. 17 Na Ebeele, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Pelenge, baleele pano paashi bipwa nkama inanka na makumi asatu ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 18 Na Pelenge baleele pano paashi bipwa makumi asatu, na batandjishe Leu. 19 Na Pelenge, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Leu, baleele pano paashi bipwa nkama ibidi na kitema ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 20 Na Leu baleele pano paashi bipwa makumi asatu na bibidi, na batandjishe Selungu. 21 Na Leu, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Selungu, baleele pano paashi bipwa nkama ibidi na musambobidi ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 22 Na Selungu baleele pano paashi bipwa makumi asatu, na batandjishe Nakoolo. 23 Na Selungu, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Nakoolo, baleele pano paashi bipwa nkama ibidi ; na batandjishe baana balume na baana bakashi. 24 Na Nakoolo baleele pano paashi bipwa makumi abidi na kitema, na batandjishe Telake. 25 Na Nakoolo, kunyima kwa’ye bapu kutandjisha Telake, baleele pano paashi mpeshi lukama n’ekumi na kitema ; na batandjile baana balume na baana bakashi. 26 Na Telake baleele pano paashi bipwa makumi musambobidi, na batandjishe Abalama, Nakoolo na Alane. *27 Na bipungo bia Telake mbino : Telake batandjishe Abalama, Nakoolo na Alane. 28 Na Alane batandjishe Lote. Na Alane nkufwa mu meeso mwa Telake, nshaye, mu kipia kia kutandjibwa kwaye, ku Ulu a beena Kaladee. 29 — Na Abalama na Nakoolo babaibakiile bakashi : eshina dia mukashi a Abalama dibaadi bu Salai, n’eshina dia mukashi a Nakoolo, bu Milika, mwana a Alane, nshe Milika na nshe Isika . 30 Na Salai baadi nkunga ; tabaadi na baana nya. 31 Na Telake baatshile mwan’aye Abalama, na Lote mwana a Alane, mwana na mwa’aye, na Salai, mukashi a mwan’aye, mukashi a Abalama, mwan’aye mulume ; na bakatuukile pamune ku Ulu a beena Kaladee bwa kwenda ku kipia kia Kanaana ; na babafikile mpaa na ku Kalane, abo nkushaala kwankwa. 32 Na mafuku a Telake abaadi bipwa nkama ibidi na bitano ; na Telake bafwidiile ku Kalane. 12 Chapitre 12 1 Na A Yikalayika baadi mulungule Abalama’shi : Katuka mu kipia kiobe, na mu kifuko kia nshobe, na mu shibo ya nshobe, [wende] mu kipia kiankakuleesha ; 2 na nankakwikasha bu eumbo dikata, na nankakwelela mwabi, na nankeekasha eshina diobe bukata, n’okeekala mwabi ; 3 na nankeelela baaba abakweela mwabi namu mwabi, na nankalumba baaba abakulumbu mulwa namu mulwa ; na mwodi’be bifuko bioso bia pa nsenga abikeelwa mwabi. 4 Na Abalama bayile, nka bu bibamulungwile A Yikalayika ; na Lote bayile n’aye. Na Abalama baadi na bipwa makumi musambobidi na bitano pabakatukile ku Kalane. 5 Na Abalama baatshile Salai, mukashi aaye, na Lote, mwana a mukwabo, na bupeta1 bwa’bo bubaabadi balame, na bantu2 babaabadi bakwate mu Kalane, n’abo babatuukile bwa kwenda ku kipia kia Kanaana ; na babatweelele ku kipia kia Kanaana. 6 Na Abalama bakiile pankatshi pa kipia, mpaa na pa mbalo ya Sisheme, nyaa na ku mutshi wa ewole wa Molee. Na beena Kanaana babaadi ku eeni aa mafuku mu kipia. 7 Na A Yikalayika bamwekyele Abalama, aye nkwamba’shi : Kino kipia nankekipa baana bwobe. Na [Abalama] baibakile kwanka kilambwiilo ku mwanda wa A Yikalayika, bamumwekyele. 8 Na batentulukile kwakwa enda ku mwengye, ku lupese lutunduka nguba lwa Betele, na bashimikile shibo yaye ya misokya, yii na Betele ku lupese lupona nguba, na Aii ku lupese lutunduka nguba ; na baibakile kilambwiilo kwanka ku mwanda wa A Yikalayika, na bediile eshina dia A Yikalayika. *(1) Sunga’shi : bintu biabo bioso. — (2) Sunga’shi : Bapika babaabadi bakwate sunga bimunwanga. 9 Na Abalama nkwend’afwatambukanga na kwenda dia ku midi3. 10 Na mu kipia nkutuuka kipupa kia nsala ; na Abalama nkwalaala ku Eshipitu mu kushaala kwanka mafuku, mwanda kipupa kia nsala kibaadi kineemene kipia. 11 Na bibakithiine’shi, bu bibaadi peepi na kutwela mu Eshipitu, aye nkulungula Salai, mukashi aaye’shi : Talanga, nanguuku’shi obe we mukashi e mpala yi buwa ; 12 n’abio abikakitshika’shi apakakumona beena Eshipitu, abakaakula’shi : Nyi mukashi aaye ; n’abo abakangipa, n’obe abakakuleka na muwa. 13 Akula,nankusendeela namu, we nkashanami, bwa’shi binfikile namu biya pa mwanda wobe, na bia kwikala kikudi kiande na muwa ku mwanda wobe. *(3) Sunga’shi : ku sudu, ni eshina dia angi mapia e dia kuushi kwa Yuda, dia mu kabaaka. 14 Na bibakitshiine’shi pabaadi Abalama batwele mu Eshipitu, beena Eshipitu nkumona mukashi aaye, eshi baadi buwa bukile. 15 Na ba milopwe ba Faalo nkumumona, abo nkumukaanya kumpala kwa Faalo ; na mukashi bafwishiiswe mu shibo ya Faalo. 16 N’aye bakitshiniine Abalama kalolo ku mwanda waye ; aye nkupeta mikooko na ngombe4, na nyema ya mpuunda yilume, na bafubi balume na bakashi5, na nyema ya mpuunda yikashi, na nyema ya shamo. 17 Na A Yikalayika bakumbiishe Faalo na beena shibo yaye masuungu a malwa akata, pa mwanda wa Salai, mukashi a Abalama. 18 Na Faalo baitanyiine Abalama, nkwamba’shi : A nkini kibonkitshi ? Bwakini twemudungule’shi : mmukashi wobe ? 19 Bwakini wakwile’shi : nyi nkashanami, ngi kipaso kiamwatshile bu bu mukashi ande ; binobino namu, ngi’u mukashi wobe : mwate, akatukye. 20 Na Faalo batumine eyi dia kukamikila bantu baaye ku mwanda waye, n’abo babamubingile,aye, na mukashi aaye, na kintu kioso kibaadi bu kiaye. *(4) Sunga’shi : bapetele nyema yikata na ipeela. — (5) Ngi kwamba’shi : Bapika balumena bakashi. 13 Chapitre 13 1 Na Abalama bakatukile mu Eshipitu akaamina ku midi1, aye, na mukashi aaye, na [kintu] kioso kibaadi bu ki’aye, na Lote pamune n’aye. 2 Abalama baadi mpeta mukile mu bimunwanga, mu fwalanga na mu [bilonda bia] oolo. 3 Aye nkwenda, mu nyendo yaye, kukatukila ku midi mpaa na ku Betele, nyaa na pa mbalo yibaadi shibo yaye ya misokya kwibedi, pankatshi pa Betele na Aii, 4 pa mbalo yibaadi kilambwiilo kibakitshiine kumpala ; na kwakwa Abalama nkwidiila eshina dia A Yikalayika. *(1) Sunga’shi : ku sudu, ni eshina dia angi mapia e dia kuushi kwa Yuda, dia mu kabaaka. 5 Na Lote namu, aye beendanga na Abalama, baadi na bibumbu bia mikooko, na bia ngombe, na mashibo a misokya. 6 Na kipia namu takibaadi akipwandjikila bwa kwibashaadika pamune nya ; mwanda bintu biabo bibaadi bungi bukabe, abo namu tababaadi balombeene kushaala mbalo yimunenka nya. 7 Na kwikutwena kubatuukile pankatshi pa balami ba bibumbu bia nyema ya Abalama balami ba bibumbu bia nyema ya Lote. Ku kiakia kipindji beena Kanaana na beena Feleshi babaadi bakii bashaale mu kipia. 8 Na Abalama balungwile Lote’shi : Nankusendeela’shi, takwikalanga kwilwileena mpaka pankatshi p’ami n’obe, na pankatshi pa balami bande ba bibumbu bia nyema na balami b’obe, mwanda twi bantu bamune2. 9 Ta nkipia kioso kii kumpala kwobe’ki ? Nankusendeela’shi, welamunusheene n’ami. Su obe bosangula dia lupese lubakashi, ami namu neende lupese lubalume ; na su bosangula dia lupese lubalume, ami namu neende lupese lubakashi. 10 Na Lote babushiishe meeso aye, aye nkumona ebaanda3 kioso kia ku Yoodana, kibaadi kitope lume kwoso-kwoso, kumpala kwa’shi A Yikalayika abutule Sodoma na Ngomola, bu bii efuba dia A Yikalayika, bu bii kipia kia Eshipitu, obe bafiki ku Shoala. 11 Na Lote besangwidiile ebaanda dioso dia Yoodana na ; na Lote bayile mutadiile kutuunduka nguba. Abo nkwilamunusheena muntu na mukwabo, muntu na mukwabo : 12 Abalama nkushaala mu kipia kia Kanaana, Lote namu nkushaala mu bibundji bia mwibaanda, aye nkushimika mashibo aaye mpaa na ku Sodoma. 13 Aku namu bantu ba ku Sodoma babaadi babi, na balwishe bakata kumpala kwa A Yikalayika. *(2) Sunga’shi : twi bakifuko, baana ba muntu umune. — (3) Sunga’shi : kibatabata. 14 Na A Yikalayika balungwile Abalama, pabaadi Lote bapu kwilamunusheena n’aye’shi : Buusha meeso wobe, otale, kukatuka pa ino mbalo poodi, dia ku Node, na dia ku midi, na dia kutuunduka nguba, na dia kupona nguba ; 15 mwanda kino kipia kioso kiokwete kumona, nankakupa kianka, na twiikulu twobe, losoo ; 16 dingi twiikulu twobe nanketwikasha bungi nka bu lufuufi lwa pa nsenga ; mu kipaso kia’shi, su muntu mulombeene kubadika lufuufi lwa pa nsenga, twiikulu twobe namu abaketubadika. 17 Ebwee, oteembe mbula na mbwipi, mwanda nankakupa kianka. 18 Na Abalama bashimwine mashibo aaye a misokya, nkufika ngi kushaala peepi na mitshi ya mawole ya Mamale, yi ku Ebelono ; n’aye nkwikwibaka kilambwiilo ku mwanda wa A Yikalayika. 14 Chapitre 14 *1 Na bibakitshiine’shi, ku mafuku a Amalafele, fumu a ku Shinala, [na ku mafuku] a Alioko, fumu a ku Elasala, [na ku mafuku] a Kedolo-Laome, fumu a ku Elama, [na ku mafuku] a Tshidala, fumu a beena maumbo1, 2 babalwile ngoshi na Beela, fumu a ku Sodoma, baalwa’ni na Bilesha, fumu a ku Ngomola, [baalwa na] Shinaba, fumu a ku Adema, [baalwa na] Shemebele, fumu a ku Sheboime, [baalwa] na fumu a ku Bela, ayitanyinwa bu Soala. 3 Bano boso babafumankeene mu kibandabanda kia Shidimi kiabetanyina bu Meema e mungwa. 4 Munda mwa bipwa ekumi na bibidi, babaadi mu bupika bwa Kedolo-Laome, anka, kipwa ki’ekumi na bisatu, abo nkutoomboka. 5 Na kipwa ki’ekumi na binanka, Kedolo-Laome nkufika, aye na bafumu babaadi n’aye, abo nkutshimuna ba Elefaime ku Ashateloto-Kanaimi, na ba Susime ku Ama, na ba Emime ku Shafe-Kileatshimi, 6 na beena Odi ku mwengye wabo wa Seile, mpaa na ku Ele-Palane, kwi peepi na kabaaka. 7 Na babaalukiile, abo nkufika ku Ene-Mishipata, abeetanyina bu Kadeshe, na babatshimwine kipia kioso kia beena Amaleke, mpaa na beena-Amole’ni babaadi bashaale ku Asasono-Tamala. 8 Na fumu a ku Sodoma, na fumu a ku Ngomola, na fumu a ku Adema, na fumu a ku Sheboime, na fumu a ku Bela, ayitanyinwa bu Soala, babatuukile beloonga mu ngoshi bwa kulwa n’abo mu kibandabanda kia Shidimi, 9 baalwa na Kedolo-Laome, fumu a ku Elama, na Tshidala, fumu a beena maumbo, na Amalafele fumu a ku Shinala, na Alioko, fumu a ku Elasala : bafumu bananka abalu na bafumu batano ngoshi. 10 Na kibandabanda kia Shidimi kibaadi meena meena a bitume2 ; ngi bafumu ba ku Sodoma nab a ku Ngomola nkusuuka, na kutshimunwa mwamwa ; baaba namu babasheele nkusuukila ku mwengye. 11 N’abo babaatshile bintu bioso bia ku Sodoma na bia ku Ngomola, na bidiibwa biabo bioso, na babakatukile. 12 Babaatshile na Lote, mwana a mukwabo na Abalama, na bupeta bwaye, abo nkwenda ; mwanda [Lote] baadi mushaale mu Sodoma. *(1) Bangi namu’shi : Fumu a beena Ngoyime. — (2) sunga’shi : kabudimbo. 13 Muntu mungi, bapandjile mu looshi, nkufika aye nkwibilondela Abalama, mwina Ebelo, baadi mushaleele pa mitshi ya mawole ya Mamale, mwina Amole, mukwabo na Eshekolo na mukwabo na Anele : bano babaadi balombasheene na Abalama. 14 Na Abalama bapushiishe’shi mukwabo bakwatwa bu musuungi, aye nkutuusha bantu baaye baubiile [ngoshi], [bantu] nkama isatu n’ekumi na mwaanda, bataandwe mu shibo mwaye, aye nkulonda [bafumu] mpaa na ku Dana ; 15 na baabulwile [bibumbu biaye], aye nwkilondeena n’abo munkatshi a bufuku, aye nabene na bafubi baaye, na bebatshimwine, aye nkwibabinga mpaa na ku Oba, e ku mboko yibakashi ya Damase. 16 Na balukiile na bintu bioso, nkwalukiila mpaa na mukwabo Lote, na biaye bintu, mpaa na bakashi’ni na mwiilo. 17 Na bu bibaadi alukiila kunyima kwa’ye bapu kutshimuna Kedolo-Laome na bafumu babaadi n’aye, fumu a ku Sodoma batuukile mu kufumankana n’aye mu kibandabanda kia Shafe, akiyitanyinwa bu bi kibandabanda kia fumu. 18 Na Melekisedeke3 fumu a Saleme batushiishe mikate na finyo, (kutala namu aye baadi tshiite mwakwidi a Efile Mukulu mukilekile kwiulu) ;. 19 na bamweleele mwabi, aye nkwamba’shi : Abalama ediibwe mwabi kwi Efile Mukulu mukilekile kwiulu, Sha mawulu na nsenga ! 20 N’Efile Mukulu mukilekile kwiulu ediibwe mwabi, wiini balubula beshikwanyi n’obe mu maasa mwobe ! Na [Abalama] bamupeele ki’ekumi kia bintu bioso. 21 Na fumu a ku Sodoma nkulungula Abalama’shi : Mpe’mi bantu, obe waate bintu bu biobe. 22 Na Abalama balungwile fumu a ku Sodoma’shi : Nemwibooshe eyaasa diande kwi A Yikalayika, Efile Mukulu mukilekile kwiulu, Sha mawulu na nsenga : 23 eshi, su, kubanga ku ka bwanda mpaa na ku mooshi wa sandale, oolo, su, ku kintu kioso ki bu kiobe, ami mwaate kintu su nkimune, … tala wamba’shi : Ami ne muwiinishe Abalama !... 24 anka peenda kiakia kiabadi badie kwi basongwalume, na kipese kia bantu bayiile n’ami, Anele, Eshekolo, na Mamale : abo, abakaata kiabo kipese. *(3) Nyi fumu a bululame ; ntshiite mwakwidi. 15 Chapitre 15 *1 Kunyima kwa yaya mianda, eyi dia A Yikalayika [dibafikile] kwi Abalama mu kimonwa’shi : Abalama, totshinanga ; ami, ne ngabo yobe [na] bwedibwobe bukilekile bukata. 2 Na Abalama nkwamba’shi : Fumu A Yikalayika, okampa kintu kinyi ? ngi’mi ende kushii baana, na mpiani1 a mu shibo yande, ni Ediesele a ku Damase. 3 Na Abalama nkwamba’shi : Talanga, twe mumpe etaando nya ; anka talanga, yawa batandwa mu shibo yandengi mpiani ande. 4 Na talanga, eyi dia A Yikalayika [dibafikile] kwadi, diamba’shi : Uno takekala mpiani obe nya ; anka akatuuka mu mala mwobe, aye, ngi akekala mpiani obe. 5 Na bamutushiishe pasha, aye nkwamba’shi : Tala meeso ku mawulu, obadikye nyenyeni, su wemulombeene kwiyibadika. Na bamulungwile’shi : Ngi bianekale baana bwobe biabia. 6 Na bakuminyine A Yikalayika : na biabia biamubadikilwa bu kululama. 7 Na bamulungwile’shi : Ami, ne A Yikalayika, bakutushiishe mu Ulu a beena Kaladee, bwa kukupa kino kipia bu kiobe. 8 Aye’ni nkwamba’shi : Fumu A Yikalayika, nankawuka namini’shi nankekipete ? 9 N’aye bamulungwile’shi : Ata ngombe mukashi a bipwa bisatu, na mbushi a bipwa bisatu, na kimpanga kia mukooko kia bipwa bisatu, na kakutshikutshi, na nkudimba mwaana. 10 Na baatshile biabia bintu bioso, nkwibitshibuula pankatshi, na batuule yino mpoolo yitaleene alu n’alu ; anka tooni tamwitshibuule nya. 11 Na tooni atudiya mwita tubaikile pa bitaanda bia nyema yifwe ; na Abalama betubingile. 12 Na bibaadi nguba taapono, tulo tukabe tubakwete Abalama ; na talanga, kisuuso, mufito wi bungi, ubamupooneene. 13 Na [A Yikalayika] balungwile Abalama’shi : Uuka eyendo’shi : baana bwobe banakashaale mafuku mu kipia kishii kiabo, na banebatuule mu bupika, na banebakyengyeshe munda mwa bipwa nkama inanka. 14 Anka’mi namu, nankatshibila diadia eumbo adikebatuulu mu bupika kiimu ; na kunyima kwa biabia abakatuuku na bintu bi bungi. 15 Obenamu, okeyiila kwi ba-nshobe na kufukama ; okashikiibwa mu [bipwa bia] bununu bwi buwa. 16 Na mu kipungo kia kananka abakaalukiila kuno, mwanda bubi bwa beena Amole tabwabandjile kukumbana nya. 17 Na bibakitshiine’shi pabaadi nguba baapu kupona, mufito wi bukata nkwiila, na talanga eluungu aditeembe kaalo, n’ekala dia kaalo nkukila pankatshi pa mpoolo ya nyema. 18 Mu diadi’efuku, A Yikalayika bakitshiine na Abalama kilombeeno, aye’shi : Naampa baana bwobe kino kipia, kubanga ku mweela wa Eshipitu mpaa na mweela ukata, mweela wa Efalate : 19 ba-Keeni, na ba-Kyenishi, na ba-Kadamoni, 20 na ba-Ete, na ba-Peleshi, na ba-Lefaime, 21 na mwina Amole, na mwina Kanaana, na mwina Ngilengashi, na mwina Yebusi. *(1) Sunga’shi : mulami a bintu biaye bia mu shibo. 16 Chapitre 16 1 Na Salai, mukashi a Abalama, tabaadi amutandjila mwana nya ; anka baadi na mukwashi1 aaye mwina Eshipitu mukashi, n’eshina diaye baadi bu Angala. 2 Na Salai balungwile Abalama’shi : Omono’shi A Yikalayika bankutshishwa kutaanda baana ; nda, nankusendeela namu, kwi mukwaashi ande ; pangi kukidila kwadi nankekala namu na shibo2. Na Abalama bapushishe eyi dia Salai. 3 Na Salai, mukashi a Abalama, baatshile Angala, mwina Eshipitu, mukwaashi aaye, kunyima kwa’shi Abalama baapu kulaala bipwa ekumi mu kipia kia Kanaana, na bamutambikile Abalama, mulum’aaye, budia kwikala namu mukashi aaye. *(1) Sunga’shi : Kitumwanga kiaye. — (2) Sunga’shi : nankapetela mwana mulume kwadi. 4 N’aye bafikile peepi na Angala, aye namu nkwimita eyimi ; na bamwene’shi baapu kwimita, na fumwaye mukashi baadi mumwekwe ku meeso kwaye bisumanga. 5 Na Salai balungwile Abalama’shi : Kuno kulwishiiswa kwandwishiishwa kwi pa mapampa poobe : ami, nemukupe mukwaashi ande mu kiadi kiobe ; na pabamono’shi bayimita, n’ami namu namwekwa ku meeso kwaye bisumanga. A Yikalayika akatshiba kiimu ki’ami n’obe ! 6 Na Abalama balungwile Salai’shi : Talanga, mukwaashi obe ngi’u e mwiyaasa diobe, mukite bioso biomono buwa ku meeso kwobe. Na Salai bamumwesheeshe malwa, aye namu ku meeso kwaye asuuka. 7 Anka mwikeilu a A Yikalayika bamusangeene peepi na musulu wa meema mu kabaaka, peepi na musulu wi mwishinda adiende ku Shuulu. 8 Aye nkwamba’shi : Angala, mukwaashi a Salai, ofiki kuni ? na wende kuni ? N’aye bambile’shi : Nansuuku ku meeso kwa Salai, fumwami mukashi. 9 Na mwikeilu a A Yikalayika bamulungwile’shi : Alukiila kwi fumwobe mukashi, na wepeeleshe muushi mw’eyaasa diaye. 10 Na mwikeilu a A Yikalayika bamulungwile’shi : Nankafiimisha baana boobe bungi ngofu, na pa mwanda wa bungi bwabo tambalombeene kwibubadika nya. 11 Na mwikeilu a A Yikalayika bamulungwile’shi : Talanga, obe wen’eyimi, n’okatanda mwana mulume, okaudikye eshina diaye bu Ishimaele3, mwanda A Yikalayika bapusha kwinyongola kwobe. 12 Aye, akeekala bu nyema a mpuunda a mapia4 ; eyaasa diaye adikeekala dishikwene na [bantu] boso, n’eyaasa dia boso namu adikeekala dishikwene n’aye ; dingi akashaala mu meeso mwa bakwabo. 13 Na baudikile eshina dia A Yikalayika besaambile n’aye eshi : Obe w’Efile Mukulu beleesha5 ; mwanda baakwile’shi : Ntshinamono’ni pano, kunyima kwaye baapu kwileesha ? 14 Ngi bwakini abeetanyina [bwabwa] bwiina’shi : Beele-lakai-loi6 ; talanga di pankatshi pa Kadeshe na Beleda. *(3) Ngi kupatuula’shi : A Yikalayika bapusha. — (4) Sunga’shi : nyema a mpuunda a muntu. — (5) Mu ngalulwilo a bangi namu’shi : Efile Mukulu amono, kwete kummona. — (6) Bwiina bwa E na muwa eleesha. 15 Na Angala batandjiile Abalama mwana mulume ; na Abalama baudikile eshina dia mwan’aye mulume, ababatandjile kwi Angala bu Ishimaele. 16 Na Abalama baadi na bipwa makumi mwaanda na bisamombo paapa pabatandjile Angala Ishimaele bwa Abalama. 17 Chapitre 17 *1 Na Abalama baadi na bipwa makumi kitema na bipwa kitema ; na A Yikalayika bamwekyelwe kwi Abalama, aye nkumulungula’shi : Ami n’Efile Mukulu Shabukome ; tambuka kumpala kwande, n’oyikale mupwidikye. 2 n’ami nankatuula kilombeeno kiande pankatshi p’ami n’obe, na nankakufiimisha bikilekile. 3 Na Abalama bapoone mpala yaye paashi, n’Efile Mukulu besaambile n’aye, amba’shi : 4 Ku lwande lupese, talanga, kilombeeno kiande ki n’obe, n’obe okeekala nshe kibumbu kia maumbo ; 5 n’eshina diobe tadikayitanyiniibwa dimo bu Abalama1 nya, anka eshina diobe adikeekala bu Abalahama2 ; ku mwanda nankutuulu nshe kibumbu kia maumbo. 6 Na nankakufiimisha bungi bukabe, ni nkakwikashe maumbo e bungi ; na bafumu abakatuukila kwodi. 7 Na nankatuulu kilombeeno kiande pankatshi p’ami n’obe na baana bwobe kunyima kwobe, mu biabo bipungo, kwikala kilombeeno kia losoo, bwandjia kwikala Efile Mukulu oobe, kwodi’be na kwi baana bwobe kunyima kwobe. 8 Na nampu nkupa, na kupa’ni baana bwobe kunyima kwobe, [kino] kipia kiodi mubande kushaala, kipia kioso kia Kanaana, bu kiobe kia losoo ; na nankekala Efile Mukulu aabo. 9 N’Efile Mukulu balungwile Abalahama’shi : Obe namu, okalama kilombeeno kiande, obe na baana bwobe kunyima kwobe, mu biabo bipungo. 10 Kilombeeno kiande nkino, kianukalama pankatshi p’ami n’enu na [pankatshi p’ami na] baana bwobe kunyima kwobe : abituungu mwana mulume oso a munkatshi mwenu asadiibwe. 11 Na musamba wa munyonga wenu nwiusale, na kiakia akikeekala kitundwilo kia kilombeeno pankatshi p’ami n’enu. 12 Na mwana mulume oso a mafuku mwaanda, mu bipungo bienu, akasadiibwa pankatshi peenu, yawa mutandjibwe mu sibo, na yawa muwulwe ku muulo wa fwalanga, mwan’oso a muntu mwenyi shii a ku baana bwobe. 13 Tabakakutwanga kusala yawa mutandjibwe mu shibo yobe na yawa muwulwe ku muulo wa fwalanga yobe ; na kilombeeno kiande akikeekala mu musamba wenu bu kilombeeno kia losoo. 14 Na mwana mulume sha munyonga, shii musadiibwe mu musamba wa munyonga waye, yawa muntu akakatushwa munkatshi mwa miilo yaye : batupilwa kilombeeno kiande. *(1) Ngi kupatuula’shi : Yaya mutumbishiibwe. — (2) Ngi kupatuula’shi : Yaya nshe miilo i bungi. 15 Efile Mukulu balungwile Abalahama’shi : Mwanda utale Salai3, mukashi oobe, tokaitanyina dimo eshina diaye bu Salai nya ; anka bu Saala4 ngi abikeekala eshina diaye. 16 Na nankamweela mwabi, na dingi nankakupa mwana mulume kwadi ; na nankamweela mwabi, n’akekala maumbo e bungi ; bafumu ba miilo abakatuukila kwadi. 17 Na Abalahama bapoone mpala yaye paashi, na basepele tusepo na bambile mwishimba diaye’shi : Muntu e bukulu bwa bipwa lukama mulombeene namu kutandjisha [mwana mulume] ? na Saala namu, e na bipwa makumi kitema, akatanda namu ? 18 Na Abalahama balungwile Efile Mukulu’shi : Aee, Ishimaele eekale na muwa kumpala kwobe ! 19 N’Efile Mukulu bambile’shi : Kushii kudimba, Saala mukashi oobe, akakutandjila mwana mulume ; n’okamuudika eshina diaye bu Isake5 ; na nankatuula kilombeeno kiande n’aye, bu kilombeeno kia losoo, bwa baana baaye kunyima kwaye. 20 Na ku mwanda wa Ishimaele, nampu nkupusha : talanga, namweela mwabi, na nankamutandjisha na nakamufiimisha bungi bukikle ; akatandjisha ba-fumu ekumi na babidi, na nankamwikasha bu eumbo dikata. 21 Anka kilombeeno kiande, nankekituulu na Isake, yawa abakakutandjila kwi Saala ku ano mafuku [atudi], kipwa akifiki. 22 Na pabapudiishe kwisaamba n’aye, Efile Mukulu bakatukile kwi Abalahama akaamina. *(3) Ngi kupatuula’shi : Yawa e buwa. — (4) Ngi kupatuula’shi : Ndalamumba. — (5) Mu bwin’ebelo abipatuula’shi : kusepa. 23 Na Abalahama baatshile Ishimaele, mwan’aye, na baaba boso babatandjilwe mu shibo yaye, na baaba boso babaudilwe ku fwalanga yaaye, baana balume boso babaadi pankatshi pa bantu ba mu shibo ya Abalahama, na basadile musamba wa munyonga wabo nka mu diadia efuku dimune, bu bibaadi bimulungule Efile Mukulu. 24 Na Abalahama baadi na bipwa makumi kitema na kitema pababamusadile mu musamba wa munyonga waye ; 25 Ishimaele, mwan’aye mulume, baadi na bipwa ekumi na bisatu pababamusadile mu musamba wa munyonga waye. 26 Mu diadia efuku dimune Abalahama basadilwe, na Ishimaele mwan’aye, 27 na balume boso ba mu shibo yaye, baaba babatandjilwe mu shibo mwaye, na baaba boso babaudilwe ku muulo wa fwalanga ba munkatshi mwa baana ba muntu mwenyi, babasadilwe pamune n’aye. 18 Chapitre 18 *1 Na A Yikalayika bamumwenekyele peepi na mitshi ya maole1 a ku Mamale ; aye namu baadi mushaale pa kibelo kia shibo yaye ya misokya, pa kibobo ki’efuku. 2 Na bebosheeshe meeso atala ; na talanga, bantu basatu babaadi bemane peepi n’aye ;na pabebamwene, bayile lubilo kukatuka ku kibelo kia shibo ya misokya mu kufumankana n’abo, na bakunamina akupila mpala mu nsenga ; 3 na bambile’shi : Fumwami, su ne mukokole kaa ku meeso kwobe, nankusendeela, tokilanga namu mufubi obe n’eshinda. 4 Baate namu, nankusendeela, meema apeela, nutuumpe ngao yenu, na nwiikishe namu muushi mwa mutshi ; 5 na nankaata kipese kia mukate, nuniishe mashimba enu, kunyima namu nwakila n’eshinda ; mwanda kibanukiila peepi na mufubi eenu mbwa biobio. N’abo babambile’shi : Kita biabia, bu bibwamba. *(1) Sunga’shi : Mitshi ya mifula. 6 Na Abalahama batwelele lubilo-lubilo muunda mwa shibo ya misokya kwi Saala, nkwamba’shi : Ata bukidi bipimo bisatu bia bukula bwi soo, osobe, n’okaangye bituumbula. 7 Na Abalahama bayile lubilo ku bimunwanga, na baatshile mwana a ngombe mubofule e buwa, aye nkupa mungi songwalume bayiile lubilo mu kumulumbuula. 8 Na baatshile namu manteka na mabeele, na mwana a ngombe abalumbulwile, aye nkwibituula ku meeso kwa’bo, na baimeene peepi n’abo muushi mwa mutshi, na babadiile. 9 Na babamulungwile’shi : Saala e kwikuni, mukashi oobe ? Aye namu bambile’shi : Tanga, e mu shibo. 10 Na bambile’shi : Nankaaluka eyendo kwodi apakalombana kipindji [kiaye] kia kutanda, na talanga, mukashi oobe Saala, akataanda mwana mulume. Na Saala baadi apusha ku kibelo kia shibo, yibaadi kunyima kwaye. 11 Aku namu Abalahama na Saala babaadi banunu, na bipwa bi bungi ; Saala baadi mupwe kuleka kwenda [ku kishila] akwenda bakashi. 12 Na Saala basepele tusepo munda mwaye’shi : A biabia patandji mununu, n’e kwikala namu na muloo su ?..., fumwami’ni taadi mununu. 13 Na A Yikalayika balungwile Abalahama’shi : Bwakini Saala basepe’shi : Eyendo ami namu nakatanda mwana, ami e bununu ? 14 Nkwa kwikala namu kintu kielele A Yikalayika bukopo ? Ku kipindji kitshibwe nankaalukiila kwodi, apakalombana kipindji [kiaye] kia kutaanda, na Saala akataanda mwana mulume. 15 Na Saala bebituune’shi : Ntshii musepe’mi ; mwanda bapushiishe moo. N’aye bambile’shi : Nyaa, mwanda bosepe. 16 Na [baaba] bantu balume babebweele bakatuka kwakwa, na babatadile [meeso] dia ku lupese lwa Sodoma ; na Abalahama baadi ende n’abo bwa kwibashindjikila mwishinda. 17 Na A Yikalayika nkwamba’shi : Nananfye namu Abalahama kintu kiankyebe kukita su ? 18 pa mwanda Abalahama e na kia kwikala eumbo dikata na di bukome, na’shi mwadi’ye maumbo oso a pa nsenga aakeelwa mwabi. 19 Mwanda namuwuku, [na nanshinguula] eshi : akakamikila baana baaye na ba mu shibo yaye kunyima kwaye bwa kulama eshinda dia A Yikalayika, bwa kukita kiakia kilulame na kia kalolo, bwa’shi A Yikalayika afikishe pe Abalahama kiakia kiadi mwambe ku mwanda waye. 20 Na A Yikalayika nkwamba’shi : Mwanda musaase wa Sodoma na wa Ngomola ngukata, mpaa na bubi bwa’bo namu bubakidi kutama, 21 biabia, nankaika, na nankamona su babakitshi bikumbane na musaase ubafiki mpaa na kwandji ; na su ta bii biabia, nankebishinguula. 22 Na [baaba] bantu balume babeyalulwile kwakwa, na babaadi abeende dia ku Sodoma ; na Abalahama baadi kii kumpala kwa A Yikalayika. 23 Na Abalahama besesele peepi, na baambile’shi : Okayipayisha muntu mululame pamune na muntu mubi ? 24 Pangi mwi bantu makumi atano balulame mu kibundji ; obe okekibutula, tokekifwiila namu lusa pa mwanda wa bantu makumi atano balulame abakeekala mwanka nya ? 25 Biikale n’obe kula kukita kwa biobio, kwipayisha muntu mululame pamune na muntu mubi, na biakwikala muntu mululame bu muntu mubi ! Biikale n’obe kula ! Nsushi a nsenga ishima tamulombeene kukita nka kiakia kilulame su ? 26 Na A Yikalayika nkwamba’shi : Su nasangana bantu makumi atano balulame mu Sodoma, mwamwa munda mwa kibundji, nankafwiila yaya mbalo yoso lusa pa mwanda wabo. 27 Na Abalahama baalulwile amba’shi : Talanga, nankusendeela, ami nantoompo kwakula na Fumu, ami lufuufi na buto. 28 Pangi nkulombeene kukutwa batano, ba ku makumi atano a bantu balulame ; okabutula kibundji kishima bwa bantu batano ? Na bambile’shi : Tankekibutula nya, su nemusangana bantu makumi ananka na batano. 29 Na batungunukile dimo kumulungula, na baambile’shi : Pangi amukasanganiibwa makumi ananka ; Na bambile’shi : Tankebikitshi pa mwanda wa makumi ananka nya. 30 Na bambile’shi : Nankusendeela namu, Fumu tafiitanga suungu nya, n’ami nankaakula ; Pangi amukasanganiibwa makumi asatu ? Na bambile’shi : Tankebikitshi nya, su nemusangana makumi asatu. 31 Na bambile’shi : Talanga, ami nantoompo kwakula na Fumu : Pangi amukasanganiibwa makumi ? Na bambile’shi : Ntakelubutula nya, pa mwanda wa makumi abidi. 32 Na bambile’shi : Nankusendeela namu, Fumu tafiitanga suungu nya, n’ami nankakula dimo musuusa umune : pangi amukasanganiibwa ? Na bambile’shi : Ntankelubutula nya, pa mwanda w’eskumi. 33 Na A Yikalayika bayile pabapudiishe kwisaamba na Abalahama ; na Abalahama balukiile ku kibundji kiaye. 19 Chapitre 19 1 Na baaba bamwikeilu babidi babafikile ku Sodoma ku kayilwa nshobe ; na Lote baadi mushaale ku kibelo kia Sodoma. Na Lote bebamwene, na bebweele bwa kwenda mu kufumankana n’abo, na bakunamine akupila mpala mu nsenga ; 2 na bambile’shi : Talanga, ba-fumwami, epengyeyi namu, nenusendeela, nwende ku shibo ya mufubi enu, na nukishe kwanka bufuku, nutumpe mpaa na ngao yenu, na ku nakashikashiika anukabuuka, na anukatungunuka mwishinda dienu. Na babambile’shi : Nya, anka atukakishiisha bufuku pa mbalo. 3 Na bebashishikiile bikabe, abo namu nkwipeenga [bwa kwenda] kwaye, na babatwele mu shibo yaye ; na bebakitshiniine kiakudia, na bateekyele mikate ishii kitatusho, na babadiile. 4 Tababaadi babande kulaala balume ba mu kibundji, [baana] balume ba mu Sodoma, bafuunyisha shibo, kubangila ku mwana mukinga mpaa na ku mununu, bantu boso ba ku matuungi ooso [a kibundji]. 5 Na babaitanyine Lote, na babamulungwile’shi : Balume babatwele kwobe buno bufuku be kwikuni ? webatuushe kwatudi, biatudiakwibawuka. 6 Na Lote batuukile kwabadi pa kibelo, aye nkushita kibi kunyima kwaye ; 7 na bambile’shi : Nenutekye namu, anwe bakwetu, tanukitanga buno. 8 Talanga, ne na basongwakashi babidi bashawukile balume ; ntadiileyi nebatuushe kwanudi, n’anwe nwibakite kioso kianukyebe. Anka peenda namu, kwi bano balume, tanukitanga kintu nya, mwanda bwa bino ngi bubabatwelela muushi mwa mutaala wa mutoondo wande. 9 Na babambile’shi : Aluka ! Na babambile’shi : Au muntu bafikile bwa kubanda kushaala mafuku [kuno], na takyebe kwikala bu nsushi ! Binobino atukukitshi bi bubi kwibakila. Na babashishikiile mulume Lote bikata, na babeseesele peepi bwa kutshokola kiibi. 10 Na balume babaolwele maasa aabo na babatwesheeshe Lote mwabadi mu shibo, na babashitshile kiibi. 11 Na babakupiile bantu babaadi ku kibelo kia shibo bu-mpofu, kubanga kwi yawa mukile bukinga mpaa na kwi mukulu, na bibabakookyele kukimba kwa kibelo. 12 Na [baaba] balume babalungwile Lote’shi : Nnani [muntu] oodi n’aye’ni kuno ? [Su] muko, na baana boobe balume, na baana boobe bakashi, na kioso kiodi nakio mu kibundji, ebatuushe mu ino mbalo ; 13 mwanda atukabutula ino mbalo, mwanda musaase wa’bo ubatama kumpala kwa A Yikalayika ; na A Yikalayika betutumu bwa kwiyibutula. 14 Lote batuukile, na besaambile na bako baaye babaadi bayibakile baana baaye bakashi, na bambile’shi : Ebwei, katukayi mu ino mbalo, mwanda A Yikalayika akabutula kibundji. Anka ku meeso a bako baaye bamwekyele bu muntu asepe tusepo. 15 Na pabaadi ku nkyelo kwefuku takumoongo, bamwikeulu babashishikiile Lote, baakula’shi : Ebwee, ata mukashi oobe na baana boobe bakashi babidi be pano, kutshiina tala ofwiila mu bubi bwa kibundji. 16 Anka baadi kialenguluka ; na baaba balume babakwatshile eyaasa diaye, n’eyaasa dia mukashi aaye, n’eyaasa dia baana baaye bakashi babidi, mwanda A Yikalayika baadi n’aye lusa ; n’abo babamutushiishe, na babamutuudile paasha pa kibundji. 17 Na bibakitshiine’shi, pababapwile kumutuusha pasha pa kibundji, aye nkwamba’shi : Epaashe obe nabene, bwa muwa oobe ! Twekyebulanga kumoongo kwobe, dingi toyimananga munkatshi mwa kipia ; epaashe osuukile pa mwengye, kutshiina tala ofwa. 18 Na Lote bebalungwile’shi : Nyaa, Mwanana, nankusendeela ! ; 19 Talanga, mufubi oobe bakokola kaa ku meeso oobe, na buuntu bubondeesha pa kulama anima ande na muwa mbukata ; anka ntshi bia kwipaasha dia ku mwengye nya, kutshiina tala malwa ankwata, na ntshifwanga. 20 Talanga, nankusendeela, akia kibundji ki peepi bwa kwi kusuukil, dingi kii bupeela ; biabia nekusuukile, (ta nkipeela su ?), na anima ande akekala na muwa. 21 Na bamulungwile’shi : Talanga, nankumiina kuteka kwobe ku kiakia kintu’ni, bwa kupela kubutula kiakia kibundji kibwamba. 22 Lwiila bia kwipaasha kwakwa ; mwanda ntshii kukita kintu su nkimune mpaa na biokekala mutwele mwanka. Ngi bwakini babaitanyine eshina dia kiakia kibundji bu Soala1. 23 Nguba baadi atuunduka mu nsenga pabatweele Lote mu Soala. *(1) Ngi kwamba’shi : (kibundji) kipeela. 24 Na A Yikalayika banokyeshe kwiulu suufule na kaalo pa [bibundji bia] Sodoma na Ngomola, bia kwi A Yikalayika ; 25 na babutwile biabia bibundji, na kipia kishima, na bantu boso babaadi bashaale mu biabia bibundji, na mitshi yoso ya bikunwanga bia mu nsenga. 26 Anka mukashi a Lote, bekyebwile kunyima kwaye, na baalulukile bu kimeta2 kia mungwa. *(2) Sunga kwamba’shi : musungu, nkishi. 27 Na Abalahama bebweele ku namashikashiika, [aye nkufika] pa mbalo yibaimeene kumpala kwa A Yikalayika. 28 Na bataale meeso dia lupese lwa ku Sodoma na lwa ku Ngomola, na dia lupese lwa eumbo dioso dia kipia, na bamwene, na talanga, mwiishi wa mu nsenga ubakaminanga nka bu mwiishi w’elungu [dia kaalo]. 29 Na bibakitshiine’shi, pababutwile Efile Mukulu bibundji bia mu kipia, Efile Mukulu nkutentekyesha Abalahama binangu ngi kutuusha Lote paasha pa kabutu, pababutwile bibundji bibaadi bishaleele Lote mwanka. 30 Na Lote bakatukile ku Soala akaamina, na akashaala mu mwengye, na baana baaye bakashi babidi babaadi n’aye ; mwanda bapushiishe moo wa kushaala mu Soala ; na bashaleele munda mwa mpako, aye na baana baaye bakashi babidi. 31 Na mwana mbedi balungwile mukinga’shi : Shetu taadi mununu, na pano pa nsenga ta pee muntu a kwifikeena neetu peepi muyiile kipikwa kia nsenga yishima. 32 Fika, tutomeshe nshetu malofu a finyo, na tulaale n’aye, biatudia kulama etaando3 dia nshetu. 33 N’abo nkutomesha nshabo malofu a finyo bwabwa bufuku ; na mwana mbedi nkufika aye nkulaala na nshaye ; n’aye tabawukile su nkipindji kibaleele n’e, sunga nkipindji kibabuukile. 34 Na bibakitshiine’shi, efuku dibalondele, mwana mbedi nkulungula mukinga’shi : Talanga, ami nemulaale na nshami bufuku bukile ; tumutomeshe dimo malofu afinyo buno bufuku ; n’obe nda namu, laala n’aye, ngi biatudia kulama etaando dia nshetu. 35 N’abo nkutomesha nshabo malofu a finyo bwabwa bufuku’ni ; na mwana mukinga bebweele, na baleele n’aye ; n’aye tabawukile su nkipindji kibaleele n’e, sunga nkipindji kibabuukile. 36 Na baana boso bakashi babidi ba Lote nkwimita mafu a nshabo. 37 Na mbedi batandjile mwana mulume, aye nkwitanyina eshina diaye bu Moaba : aye ngi nshaye na Moaba, mpaa n’efuku dia lelo. 38 Na mukinga, aye namu batandjile mwana mulume, na baitanyine eshina diaye bu Bene-ami : aye ngi nshaye na baana ba Amone, mpaa n’efuku dia lelo. *(3) Sunga kwamba’shi : biatudia kulamina nshetu lubyo, kifuko. 20 Chapitre 20 1 Na Abalahama bakatukile kwakwa enda ku kipia ku Midi, na bashaleele pankatshi pa Kadese na Shuulu ; aye nkubaanda kulaala mafuku ku Ngelala. 2 Na Abalahama nkwakula ku mwanda wa Saala, mukashi aaye’shi : Ni nkashanaye. Na Abimeleke, fumu a ku Ngelala, batumine [bantu], aye nkwata Saala. 3 N’Efile Mukulu bafikile kwi Abimeleke bufuku mu kilotwa, aye nkumulungula’shi : Talanga, bopu kufwa pa mwanda wa mukashi aboata, mwanda ni mukashi mwibakilwe. 4 Kutala Abimeleke namu tamwifikeene n’aye peepi nya ; ngi’ye kwamba’shi : Fumu, okaipayisha namu sunga eumbo dilulame ? 5 Ta bandungula’shi : aye nkashanami su ? Na wiini mukashi nabene bandungula’shi : ni ntuutu ande. Nankitshi biabia mu kululama kw’eshimba diande na kukuma ku maasa ande ashii asoole mwanda. 6 N’Efile Mukulu nkumulungula mu kilotwa’shi : Mpaa n’ami namu nanguuku’shi bokitshi biabia mu kululama kw’eshimba diobe, na dingi nemukukwate bioshokundwishiisha ; ngi bwakini ntshi mikumiine’shi omukume minwe. 7 Binobino namu, alusha mukashi a uno muntu, mwanda nyi mutemuki, dingi akakutekyela, n’obe wekale na muwa. Anka su twemumwalushe, owukye’shi okafwa mwiyendo, obe mpaa na be bu [bantu] bwobe boso. 8 Na Abimeleke bebweele ku namashikashiika, na baitanyine bafubi baaye boso, aye nkwakula ano mayi oso ku matwi kwabo ; na baaba bantu nkutshiine moo ukata. 9 Na Abimeleke baitanyine Abalahama, aye nkumulungula’shi : Nkini kibwetukitshi ? na kiini kinankulwishiisha nkini, biodia kunfwishiisha ami na bufumu bwande [buno] bubi bukata ? Bonkitshiina bintu bishii biakukitshiibwa. 10 Na Abimeleke balungwile Abalahama’shi : A kibomono p’abe kukita bino nkini ? 11 Na Abalahama nkwamba’shi : Mpa mwanda ningakwile’shi : Eyendo takwi kutshiina kw’Efile Mukulu mu ino mbalo nya, dingi abakangipa pa mwanda wa mukashi ande. 12 Aye namu, mwiyendo, nyi nkashanami, mwana a nshami ; anka aye ta mwana a nyinami nya, na taadi bu mukashi ande. 13 Biabia bibakitshi’shi, pabankubakasha Efile Mukulu kula na shibo ya nshami, namulungula’shi : Talanga bi kalolo kokankitshiina : mu mbalo yoso yatukafika, ongambe’nka’shi : ni ntuutu ande. 14 Na Abimeleke baatshile bimunwanga bikooto na bikata, na bafubi bakashi na balume, na bebipeele Abalahama, ngi kumwalwiisha mukashi aaye, Saala ; 15 na Abimeleke nkwamba’shi : Talanga, eumbo diande di kumpala kwobe ; shaala mbalo yoso yopusha bua. 16 Aye nkulungula namu Saala’shi : Talanga, nampa mukwenu mulume fwalanga kinunu [ya kilonda] ; talanga biabia abikeekala kwodi’be bu kibwikiilo kia meeso kwi boso bwodi n’abo, na bwa [bantu] boso. Ngi bibabamwalwiishe biabia. 17 Na Abalahama batekyele Efile Mukulu, n’Efile Mukulu nkupaasha Abimeleke, na mukashi aaye na bafubi baaye bakashi, n’abo nkupeta1 baana : 18 mwanda A Yikalayika baadi mushikye ela dia kutanda dioso dia mu shibo ya Abimeleke, pa mwanda wa Saala, mukashi a Abalahama. *(1) Sunga’shi : nkutaanda baana. 21 Chapitre 21 1 Na A Yikalayika nkuteembela Saala nka bu bibaadi mwambe, na A Yikalayika nkukitshiina Saala nka bibaadi mwibiakule. 2 Na Saala baimiite, na batandjidiile Abalahama mwana mulume ku bununu bwaye, ku kipindji kilongamishwe kibaadi Efile Mukulu mumulungule. 3 Na Abalahama baitanyine eshina dia mwan’aye bamutandjilwe, bamutandjile Saala, bu Isake. 4 Abalahama basadile mwanaye Isake pabadi’ye na mafuku aye mwanda, bu bibamulangile Efile Mukulu. 5 Na Abalahama baadi na bipwa lukama pababamutandjiile mwan’aye mulume, Isake. 6 Na Saala nkwamba’shi : Efile Mukulu bampa kipindji kia kusepa ; yawa oso akebipusha akasepa n’ami. 7 Na [Saala] bambile’shi : Nnani namu baadi mulungule Abalahama’shi : Saala anaomeshe baana mabeele su ? Mwanda namutandjila mwana mulume ku bununu bwaye. 8 Na mwana bakuule, abo nkumukatusha ku mabeele ; na Abalahama nkulumbuula kidiibwa kikata diadia efuku dibabatshibile Isake ku mabeele. 9 Na Saala bamwene mwana a Angala, mwina Eshipitu asepe, wiini [mwana] abatandjidiile Abalahama ; 10 aye nkulungula Abalahama’shi : Biinga uno mukwaashi na mwan’aye ; mwanda mwana a uno mukwaashi takapiana pamune na mwan’ande nya, na [mwan’ande] Isake. 11 Na biabia bibamwekyelwe bibi bikile ku meeso kwa Abalahama, pa mwanda wa mwan’aye. 12 N’Efile Mukulu nkulungula Abalahama’shi : Biabia tabiikalanga bubi ku meeso kwobe pa mwanda wa mwana, na pa mwanda wa mukwaashi oobe. Mu bioso bibakulungula Saala, teemesha eyi diaye ; mwanda mwi Isake abakakwitanyinwa mwanka bu mwiilo. 13 Na nankekasha namu’ni mwana a mukwaashi bu eumbo, mwanda nii mwanobe1[a kutanda]. 14 Na Abalahama babuukile ku namashikashiika, baatshile mikate na kasupa2 ka meema, na bapeele Angala, bebitentekyele p’epaampa diaye, na [bamupeele] mwana, na bamubiingile. Na bayile, na bawumbakeene mu kabaaka ka Be-ele-sheba. 15 Na pabapwile meema a mu kasupa, basuumbwile mwana muushi mwa dingi ebuula, 16 na bayile akashaala mbulambula, bula bwa kweela mushidi wa buta wakafika ; mwanda baadi amba’shi : Ntshimonanga apafwiila mwana. Na bashaleele mbulambula, na baashile lukalo adila. 17 Efile Mukulu bapushiishe eyi dia mwana, na mwikeulu a Efile Mukulu baitanyine Angala mwiulu, aye nkumwamba’shi : Nkini kiodi nakio, Angala ? Totshiinanga, mwanda Efile Mukulu bapusha eyi dia pa yaya mbalo yadi. 18 Ebwee, buusha mwana, omukwate n’eyaasa diobe ; mwanda nankamwikasha eumbo dikata. 19 N’Efile Mukulu bamubuuulwile meeso, aye nkumona mushimi3 wa meema ; na bayile akawusha meema mu kasupa, na batomeeshe mwana. 20 N’Efile Mukulu baadi na mwana, aye nkukula na nkushaala mu kabaaka, nkwikala mpibwe a buta. 21 Na bashaleele mu kabaaka ka Palana ; na nyinaye bamwatshiile mukashi a mu kipia kia Eshipitu. *(1) Sunga’shi : nii mase oobe. — (2) Atwamba kasupa, kadi kala babeelanga meema mu kafuko ka misokia katele. — (3) Sunga’shi : eshiba dia meema. 22 Na bibakitshiine’shi, mu kiakia kipindji, Abimeleke, na Pikole, mukata a kisaka kiaye kia basalai, babesaambile na Abalahama, eshi : Efile Mukulu e n’obe ku mianda yoso yokitshi. 23 Na binobino, ntshipile katshipo pano, mwishina di’Efile Mukulu, eshi, tokafuba na madimi kwandji’mi, su nkwi baana bande, sunga nkwi beekulu bande : muyiile kalolo kandji mukukitshiine, ngi m’okakitshi namu kwandji’mi na kwi dino eumbo diode mubaande kushaala. 24 Na Abalahama nkwamba’shi : Nankebitshipi katshipo. 25 Na Abalahama basashiile Abimeleke pa mwanda mushimi wa meema ubabanyengyele pa bukopo kwi bafubi ba Abimeleke. 26 Na Abimeleke nkwamba’shi : Ami ntanguuku yawa mukite wawa mwanda nya, na dingi twe mubaande kwibindungula’be, ami namu nka lelo ngi ananebipusha. 27 Na Abalahama baatshile bimunwanga bipeela na bikata, aye nkwibipa Abimeleke, n’abo bubidi, nkukita kilombeeno. 28 Na Abalahama [baatshile] mikooko yibakashi ya mulongo musambobidi ya mu kibumbu atuula ku lupese ; 29 na Abimeleke balungwile Abalahama’shi : A yino mikooko yibakashi ya mulongo musambobidi yibotuulu ku lupese ngia mwanda kinyi ? 30 N’aye baalulwile’shi : Ngi kwamba’shi okatambula yino mikooko yibakashi ya mulongo musambobidi kwiyaasa diande, bwa kwikala bu kamoni kwandji’shi nemubundule uno mushimi. 31 Ngi bwakini babaitanyiine yaya mbalo’shi Be-ele-sheba4, mwanda bu babidi bwabo, babepatshipiile katshipo. 32 Na babakitshiine kilombeeno ku Be-ele-sheba. Na Abimeleke bebweele, na Pikole, mukata a kisaka kiaye kia basalai, na babealwishe ku kipia kia beena Filisitine. 33 Na [Abalahama] nkukuna mutshi5 wa tamalesiko ku Be-ele-sheba ; na kwakwa bedidiile eshina dia A Yikalayika, Efile Mukulu a losoo. 34 Na Abalahama bashaleele mafuku e bungi mu kipia kia beena Filisitine. *(4) Ngi kwamba’shi : mushimi wa katshipo. — (5) Sunga’shi : bakuune kisoongo kia mitshi. 22 Chapitre 22 *1 Na bibakitshiine’shi, kunyima kwa yaya mianda, Efile Mukulu batoompele Abalahama, aye nkumulungula’shi : Abalahama ! 2 N’aye namu’shi : N’ami uno1. [N’Efile Mukulu] Bambile’shi : Ata mwan’obe mulume, mwan’obe eleka, wiini oodi mukumiine, Isake, katuka wende ku kipia kia Modisha, na kwakwa okamulambule bu mulambu ushiikye kaalo, pa mwengye umune wa ku myengye [yi kwanka] wankakulungula. 3 Na Abalahama bebweele ku namashikashiika, nkwanya mpuunda aaye kishaleelo na kwaata pamune bantu babidi ba munkatshi mwa basongwalume baaye, na Isake, mwanaye mulume ; na babalwiile luteete lwa mulambu ushiikye kaalo, bebweele, na bayile ku mbalo yibamulungwile Efile Mukulu. 4 Efuku dia kasatu, Abalahama nkubuusha meeso aaye, aye nkumona [iini] mbalo ku bula. 5 Na Abalahama balungwile basongwalume baaye’shi : Shalayi pano, anwe, na nyema ya mpuunda ; ami na mwana atwende mpaa na’kwa, na atukalangwila ; na atukaalukiila kwanudi. 6 Na Abalahama baatshile luteete lwa mulambu ushiikye kaalo, na belutentekyele Isake, mwanaye panundu ; na mwiyaasa diaye baatshile kaalo na lupete : na babaadi bubidi bwa’bo bakwete kwenda pamune. 7 Na Isake besaambile na Abalahama, nshaye, aye nkwakula’shi : Nshami ! Aye namu’shi : N’ami uno1, mwan’ande mulume ! Na bambile’shi : Talanga, kaalo [nkaaka] na nteete ; anka a mwana a mukooko e kwikuni bwa mulambu ushiikye kaalo ? 8 Na Abalahama bambile’shi : Mwanande, Efile Mukulu nabene aketuushiisha mwana a mukooko bwa mulambu ushiikye kaalo, na bubidi bwa’bo babaadi bakwete kwende pamune. 9 Na babafikile pa mbalo yibaadi yimulungule Efile Mukulu. Na Abalahama baibakile paapa kilambwiilo, aye nkulonga nteete na kwaya Isake, mwanaye mioshi, na bamutentekyele kunundu kwa kilambwiilo, panundu pa nteete. 10 Na Abalahama baolweele eyaasa diayena baatshile lupete bwa kutshiindjia mwanaye. 11 Anka Mwikeyilu a A Yikalayika bamwele musaase mwiulu, nkwamba’shi : Abalahama ! Abalahama ! Aye’shi : N’ami uno. 12 Na bambile’shi : Toolanga eyaasa diobe pe mwana, dingi tomukitanga kintu nya ; mwanda nampukuwuka binobino’shi, otshiina Efile Mukulu, na’shi twemunsumine mwan’obe nya, eleka diobe. 13 Na Abalahama bebosheeshe meeso aaye, na bamweene bino, talanga, kubaadi kimpanga kia mukooko kunyima [kwaye] kikamiine ku nsengwa mwibuula dia mitshi ; na Abalahama bayile aata kimpanga kia mukooko, na bekilambwile bu mulambu pa mbalo ya mwanaye. 14 Na Abalahama baudikile eshina dia yaya mbalo’shi : A Yikalayika-yile2 , bu biabaakula lelo’shi : Ku mwengye wa A Yikalayika kwakatuushiibwa. *(1) Ngi kwamba’shi : Biandji’bi. — (2) Ngi kwamba’shi : A Yikalayika akekwitushiisha [nyema a kitapilo]. 15 Na Mwikeyilu a A Yikalayika beele Abalahama musaase mwiulu, musuusa wa kabidi, na bambile’shi : 16 Ne mutshipe mwishina diande’mi nabene, abiakula A Yikalayika’shi : Pa mwanda ubokitshi wawa mwanda, na biosi munsumine mwan’obe, eleka diobe, 17 eyendo nankakwelela mwabi, na nankafiimisha baana boobe bungi bu nyenyeni ya mu mawulu na bu misengyeya yi pa kieese kia meema akata ; na mwan’obe akasemuna kibelo kia beshikwanyi baaye. 18 Na maumbo oso a pa nsenga aakeelwa mwabi mwi mwan’obe, mwanda bokookyela eyi diande. 19 Na Abalahama baalukiile kwi basongwalume baaye ; na babebweele, babayile pamune ku Be-ele-sheba ; na Abalahama bashaleele ku Be-ele-sheba. *20 Na bibakitshiine’shi, kunyima kwa yaya mianda, abo kuloondela Abalahama’shi : Talanga, Milika, aye namu, mmutandjile mukwenu Nakoolo baana : 21 Usu, mmwanaye mbedi ; na Busu, mwin’aye ; na Kyemwele, nshe Alama ; 22 na Kyesede, na Aso, na Piledasha, na Yidilafa, na Betuwele. 23 Aku namu Betuwele batandjiishe Lebeka. Milika batandjiile Nakoolo, mukwabo na Abalahama bano [baana] mwaanda. 24 Na mukwan’aye, ayitanyinwa bu Leuma, batandjile’ye namu Teba, na Ngama, na Takasha, na Maka. 23 Chapitre 23 *1 Na mafuku a muwa wa Saala abaadi a bipwa lukama na makumi abidi na musambobidi : [biabia ngi] bipwa bia muwa wa Saala. 2 Na Saala bafwidiile ku Kileata-Alaba, kw’abetanyina bu Ebelono, mu kipia kia Kanaana ; na Abalahama bafikile bwa kutuula maalo a Saala, na bwa kumudila. 3 Na Abalahama nkwibwaa kumpala kwa kitaanda kiaye [kifwe] ; na’ye nkwisaamba na baana ba Ete’shi : 4 Ami ne muntu mwenyi mushaale munkatshi mwenu ; mpeyi namu nyembo munkatshi mwenu yiikale bu yande, ami nkaashe kitaanda kiande mu meeso mwande nkekishiikye. 5 Na baana ba Ete babaalulwile Abalahama, bamulungula’shi : 6 Etupushe, mwanana : Obe we muntu mukat’Efile Mukulu pankatshi p’etu ; shiika kitaanda kiobe mu nyembo yikile buwa yak u ma-nyembo eetu ; takwi muntu a kwatudi su ngumune akupelesha bwa kushiika kitaanda kiobe mu nyembo yaye nya. 7 Na Abalahama bebweele, na bakunamine ekuukula paashi kumpala kwa mwiilo wa mwiumbo, kumpala kwa baana ba Ete ; 8 na besaambile n’abo, aye kwamba’shi : Su kikyebe kieshimba dienu nkia’shi nkaashe kitaanda kiande ku meeso kwande nekishiikye, mpusheyi, na nuntekyele namu kwi Efelono, mwana a Sokala, 9 bwa’shi ampe mpako1 a Makapela, e bu aaye, mwikale ku soongo kw’efuba diaye ; amuumpe pankatshi p’enu ku muulo waye ukuumbane, bwa’shi nebwaate bu nyembo. 10 Kutala namu Efelono baadi mushaale munkatshi mwa baana ba Ete. Na Efelono mwina Ete, nkwaluula Abalahama, mu matwi a baana ba Ete, kumpala kwa baaba boso babatwelelanga ku kibelo kia kibundji kiaye’shi : 11 Nyaa, mwanana, mpushe : Nankupa efuba ; mpaa na mpela e mwanka, nankupa aanka ku meeso a baana ba mwiilo wande : shiika kitaanda kiobe. 12 Na Abalahama bakunamine ekuukula paashi kumpala kwa mwiilo wa mwiumbo ; 13 na balungwile Efelono, ku matwi a mwiilo wa mwiumbo, aye nkwamba’shi : Anka su bokumiina namu kumpusha. Ntuushe fwalanga y’efuba, eyaate kwandji, n’ami nkashiikye kitaanda kiande kifwe mwanka. 14 Na Efelono baalulwile Abalahama, amulungula’shi : 15 Mwanana, mpushe namu  ; kipindji kia nsenga kia muulo wa fwalanga ya shekyele nkama inanka, biabia bi kinyi namu pankatshi p’ami n’obe ? Biabia shiika kitaanda kiobe. 16 Na Abalahama bapushiishe eyi dia Efelono, na Abalahama bapimiine Efelono bungi bwa fwalanga ibaadi mwisaambe mu meeso2 mwa baana ba Ete, fwalanga ya shekyele nkama inanka muulo ubaadi autambuka [aa mauku] munkatshimwa basha miuulo. *(1) Sunga’shi : Mpela. — (2) Sunga’shi : Ku matwi kwa’bo. 17 N’efuba dia Efelono, dibaadi ku Makapela, kumpala kwa Mamale, efuba na mpaa na mpako baadi mwanka, na mitshi yoso yibaadi mwifuba mu midianyino yadio yoso yidifuunyishe, 18 bibapeelwe Abalahama bu biaye losoo, mu meeso mwa baana ba Ete, kumpala kwa baaba boso babatwelelanga ku kibelo kia kibundji. 19 Na kunyima kwa biabia, Abalahama bashiikile Saala, mukashi aaye, mu mpako a mwifuba dia Makapela, mbula na Mamale, kw’abetanyina bu Ebelono mu kipia kia Kanaana. 20 N’efuba, na mpako e mwanka, dibapeelwe Abalahama losoo bwa kwibiaata bu nyembo, kwi baana ba Ete. 24 Chapitre 24 *1 Na Abalahama baadi mununu, na bipwa biaye bikile bungi ; na A Yikalayika baadi mweele Abalahama mwabi mu bintu bioso. 2 Na Abalahama balungwile mufubi aaye, mukile kulaala mafuku a mu shibo yaye, yawa baadi alama bintu bibaadi bu biaye bioso eshi : Tuula, nankusendeela, namu eyaasa diobe muushi mw’etankanta diande, 3 n’ami nankakutshipisha mwishina dia A Yikalayika, Efile Mukulu a mawulu n’Efile Mukulu a nsenga’shi, tonwatshile mwan’ande mukashi a munkatshi mwa baana ba beena Kanaana, munkatshi mwa baaba bandji mushaale n’abo ; 4 anka okeenda kwiumbo diande na kwi kifuko kiande, n’okaatshila mwan’ande mukashi, okaatshila Isake. 5 Na mufubi bamulungwile’shi : Pamo [wiini] mukashi takakumiina kundoonda mu dino eumbo nya ; abikatuunga’mi kwalusha mwan’obe mwiumbo dibotuukile su ? 6 Na Abalahama bamulungwile’shi : Tokumanga kwikwalusha mwan’ande nya. 7 A Yikalayika, Efile Mukulu a mu mawulu, bankashiishe mu shibo ya nshami na [bankashiishe] mwiumbo dia kifuko kiande, aye wiini besaambili n’ami, na bantshipiile katshipo’shi : Nankapa baana bwobe dino eumbo ; aye nabene akatuma mwikeyilu aaye kumpala koobe, n’obe okaatshila mwan’ande mukashi a kwakwa. 8 Na su mukashi apela kukuloonda, paapa obe tokekala na mwanda ku kano katshipo nya : anka, kwakwa twekwalushanga mwan’ande. 9 Na mufubi batentekyele eyaasa diaye muushi mw’etankanta dia Abalahama, fumwaye, na bamutshipiile katshipo bwa yaya mianda. 10 Na yawa mufubi baatshile nyema ya shamo ekumi ya ku shamo ya fumwaye, na bayile ; kutala baadi mulame bintu bioso bia fumwaye. Na bebweele enda ku Mesopotamia, ku kibundji kwa Nakoolo. 11 Na bakunamiishe nyema ya shamo pasha pa kibundji, peepi na ungi mushimi wa meema, nsaa ya kiolwa, nsaa ayituuka baaba bakashi abeende bwa kutapa [meema]. 12 Na bambile’shi : A Yikalayika, Efile Mukulu a fumwami Abalahama, nkitshishe namu nankusendeela, efumankani [dii buwa] lelo uno, dingi oleeshe lusa lwobe kwi fumwami Abalahama. 13 Talanga, ngi’mi baimana peepi na musulo wa meema, na bansongwakashi baana ba bantu ba mu kibundji abatuuku bwa kutapa meema ; 14 biabia namu bikitshikye’shi : yawa songwakashi ankyebe nkalungula’shi : Isha namu elondo diobe, nankusendeela, bwandjia kutoma [meema], aye akaambe namu’shi : Toma, kunyima nankatomesha namu’ni nyema yobe ya shamo yobe, ngi akwikala yawa abopwandjikiisha mufubi oobe, Isake, na pa biabia nankashinguula’shi boleesha lusa lwobe kwi fumwami. 15 Na bibakitshiine’shi, kumpala kwa’shi apwe kwakula, talanga namu Lebeka1 batuuku, n’elondo diaye p’epampa diaye : babamutandjiile Betuwele, mwana a Milika, mukashi a Nakoolo, mukwabo na Abalahama,. 16 Na [yawa] songwakashi baadi buwa bukile bwa mpala, kamame, na muntu mulume tabaadi mubande kumufika peepi nya. Na balaleele ku mushimi, baushiishe elondo diaye, na bakamiine. 17 Na mufubi bakosomweshe lwendo mu kufumankana n’aye, nkwamba’shi : Nankusendeela, kumiina ntome namu twiima mwilondo diobe. 18 N’aye nkwamba’shi : Tomanga, fumwami. Na baishiishe bukidi elondo diaye mwiyaasa diaye, amupa meema a kutoma. 19 Na, pabapwile kumupa meema a kutoma, [songwakashe] nkwamba’shi : Nankatapila’ni nyema yobe ya shamo [meema], mpaa na payikapudisha kutoma. 20 Na basuukile lubilo asukumuna meema oso a mwilondo diaye mu kitomeno2, na bayile dimo ku mushimi mu kutapa [meema], na batapiile nyema yaye yoso ya shamo meema. 21 Na muntu bamutalanga nakukaanya kushii kwakula, bwakumona su A Yikalayika bakokosha lwendo lwaye kaa ke buwa sunga kabi. *(1) Mu bwiina Ebelo nkwamba’shi :Mulamate. — (2) Sunga’shi : Mu luufwa, Moomba, amutomena nyema meema. 22 Na bibakitshiine’shi, pabapudiishe shamo kutoma meeme, [yawa] muntu baatshile kakano3 ka oolo, ka bushito bwa kipindji kia shekyele umune, na bikano bibidi [bia ku mboko] bwa maasa aaye, bia bushito bwa [shekyele] ekumi ya oolo. 23 Na baipwishe’shi : Obe we mwana aani ? Nankusendeela’shi webinguukishe namu. Kwikwikala namu mbalo, mu shibo ya nshobe, bwatudia kwimulaala ? 24 N’aye bamulungwile’shi : Ne mwana a Betuwele, mwana a Milika abatandjiile Nakoolo. 25 Na bamulungwile’shi : Kwetu kwi bisooswa4, mpaa na lubishi lwa kudia [nyema] lwi bungi, na mbalo ya kulaala. *(3) Sunga’shi : kadibu ka ku mpeembe. Tala mu kishingatshilo kia 47. — (4) Sunga’shi : Nsoni. 26 Na muntu bainamine mutwe waye, nkulangwila A Yikalayika, aye nkwakula’shi : 27 A Yikalayika, Efile Mukulu a fumwami Abalahama, eelwe mwabi, aye shii mulekye kuleesha lusa lwaye n’eyendo diaye kwi fumwami. Pangikalanga mwishinda, A Yikalayika bandudika ku shibo ya bakwabo na fumwami. 28 Na songwakashi bayile lubilo, akaloonda yaya mianda mu shibo ya nyinaye ; 29 kutala Lebeka namu baadi na mukwabo mulume, eshina diaye bu Labana ; na Labana nkwenda lubilo kwi [yawa] muntu, paasha, ku mushimi. 30 Na bibakitshiine’shi, pabamwene kadibu na bikano ku maasa a nkashanaye, na pakupusha mayi a Lebeka, mwin’aye’shi : yawa muntu bandungula bino, bayile kwi muntu. Na talanga, aye baadi mwimane peepi na nyema ya shamo, mbwiipi a mushimi. 31 Na bambile’shi : Twela, mwelwe mwabi a A Yikalayika ; bwakini wemwimane paasha ? mwanda nemupwe kulumbuula shibo, na mbalo ya nyema ya shamo. 32 Na muntu batwelele mu shibo, abo nkwangula shamo [bintu bibayidi isemune] ; na babapeele shamo bisooswa na lubishi lwa kudia, na [bwa’ye abo nkumupa] meema bwa kusuula ngao yaaye na [ngao] ya bantu babaadi n’aye. 33 Na babamutudiile bintu bia kudia ; anka’ye bambile’shi : Ntshii kudia kumpala kwa’shi ngakule wawa wandji nao nyaa. Na [Labana] nkwamba’shi : Akula. 34 N’aye bambile’shi : Ne mufubi a Abalahama. 35 Biabia A Yikalayika mmweele fumwami mwibi yi bungi, na taadi mukata ; dingi mmumupe bimunwanga bipeela na bimunwanga bikata, na fwalanga, na oolo, na bafubi balume na bafubi bakashi, na nyema ya shamo, na ya mpuunda. 36 Na Saala, mukashi a fumwami, mmutandjile fumwami mwana mulume ku bununu bwaye ; na bamupa [bintu] bioso biadi nabio. 37 Na fumwami bantshipisha katshipo’shi : Tonwatshile mwan’ande mukashi a munkatshi mwa bansongwakashi ba beena Kanaana nya, ba munkatshi mwa dino eumbo diandji mushaale ; 38 anka onwende ku shibo ya nshami, na ku kifuko kiande, ngi okaatshile mwan’ande mukashi. 39 N’ami nkulungula fumwami’shi : Pamo wiini mwana mukashi takaalukiila n’ami nya. 40 N’aye bandungwile’shi : A Yikalayika, yawa antambuka kumpala kwaye, akakutuma na mwikeyilu aaye na akakokoshalwendo lwobe kaa, na okaatshila mwan’ande mukashi a mu kifuko kiande na a mu shibo ya nshami. 41 Kipindji kiokafika kwi kifuko kiande, paapa okatuuka mu mwanda wa katshipo kanankutshipisha ; na su tambakupe mukashi okatuuka mu mwanda wa katshipo kanankutshipisha. 42 Na lelo uno nanfiki pa mushimi, ngi nangakula’shi : A Yikalayika, Efile Mukulu a fumwami Abalahama, su okumiina kukokosha lwendo lwankitshi’lu kaa, 43 talanga, nayimana peepi na mushimi wa meema : bikitshikye’shi yawa songwakashi akatuuka bwa kutapa meema, na yawa ankalungula’shi : Mpe namu, nankusendeela, twiima twa kutoma mwilondo diobe, na akangaluula’shi : 44 Toma obe nabene, na [kunyima] nankatapila namu nyema yobe ya shamo,yawa eekale mukashi ababasangwila mwana a fumwami kwi A Yikalayika. 45 Kumpala kwa’shi mpudishe kwisaamba mwishimba diande, talanga Lebeka batuuku, elondo diaye p’epampa diaye, baalaala ku mushimi, na batapa meema ; n’ami namulungula’shi : Mpe namu meema a kutoma, nankusendeela. 46 N’aye bakosomosha na baisha elondo diaye paashi, ngi baakula’shi : Toma, kunyima’ni nankatomesha namu na nyema yobe ya shamo [meema]. N’ami nantomo, aye namu batomesha shamo meema. 47 Ngi namwipusha, nangamba’shi : Obe we mwana aani ? N’aye baamba’shi : Ne mwana a Betuwele, mwana a Nakoolo, ababamutandjiile kwi Milika. Na nampudika kakano5 ku mpembe kwaye, na bikano ku maasa6 kwaye. 48 N’ami nayinika mutwe na nalangwila kumpala kwa A Yikalayika, ngi neelela A Yikalayika mwabi, aye Efile Mukulu a fumwami Abalahama, bandudika mwishinda dieyendo7 bwa kwaatshila mwana a fumwami mwana a mukwabo [bu mukashi]. 49 Na binobino, su okumiinakuleesha lusa n’eyendo kwi fumwami, ndungule bianka ; anka su ta bi biabia, ebindungule, n’ami namu nankealuula [nyende] ku mboko yibalume sunga ku mboko yibakashi. *(5) Sunga’shi : — (6) Sunga’shi : Ku maboko kwaye. — (7) Sunga’shi : eshinda dilulame. 50 Na Labana na Betuwele babaalulwile baakula’shi : Mwanda autuukila kwi A Yikalayika ; atwe tatwi bia kukulungula eyi dibi, sunga di buwa. 51 Talanga, Lebeka ngi’u e kumpala koobe ; mwate, wende ; aye eekale mukashi a mwana a fumwobe, nka bu bibebiakula A Yikalayika. 52 Na bibakitshiine’shi, pabapushiishe mufubi a Abalahama mayi aabo, bepoone paashi akunama kumpala kwa A Yikalayika ; 53 na mufubi batushiishe bintu bia fwalanga a bintu bia oolo, na bilamba, na bebipeele Lebeka ; batushiishe’ni bintu bia muulo ebilambula mukwabo mulume8 [bimo namu apa] mpaa na na nyinaye. *(8) Sunga’shi : Bebilambwiile tuwaye na Lebeka. 54 Na babadiile, babatomene, aye, na bantu babaadi n’abo, na babekuleele bufuku ; na ku namashika babebweele, n’aye bambile’shi : Ngalushengyeyi kwi fumwami. 55 Na tutwaye na nyinaye babambile’shi : Abituungu songwakashi abaande kushaala n’etu [angi] mafuku, sunga [mafuku] ekumi ; kunyima akakatuka ende. 56 Na bebalungwile’shi : Tanunyengakashanga nya, peekale A Yikalayika bapu kukokosha lwendo lwande kaa ; ngalusheyi, nyende kwi fumwami. 57 N’abo babaambile’shi : Twitanyine songwakashi, tumwipushe9. 58 Na babaitanyine Lebeka, bamwamba’shi : Wende na uno muntu su ? N’aye bambile’shi : Nende. 59 Na babalekyele nkashanabo Lebeka enda, na muleshi aaye, na mufubi a Abalahama na bantu baaye. 60 Na babaeleele Lebeka miabi, bamulungula’shi : Obe nkashanetu, oikale binunu na binunu, na baana boobe bakile beshikwanyi na’bo bukome ! 61 Na Lebeka bebweele, na basongwakashi baaye, na babatentamine pa nyema ya shamo, na babayile na [yawa] muntu. Na mufubi baatshile Lebeka, na bayile [ku lwendo lwaye]. *(9) Sunga’shi : Tupushe biaye biaakula. 62 Na Isake baadi kialukiila ku mushimi wa Lakai-loi10 . Aku namu baadi mushaleele ku kipia kia ku midi11. 63 Na Isake baadi mutuukye mu mafuba bwa kunangusheena12 ku kayilwa nshobe. Na babushiishe meeso aaye, bataale, na talanga, nyema ya shamo yikwete kufika. 64 Na Lebeka babushiishe meeso aaye, na bamwene Isake ; aye nkwiika ku shamo kubaadi mutentame. 65 Kutala ayebaadi mulungule mufubi’shi : A nnani muntu’wa atambuka mu mafuba bwa kufumankana n’etu ? Mufubi namu nkwamba’shi : Nyi Fumwami. N’aye baatshile kilamba kiaye bebwikiile [ku mutwe]. 66 Na [yawa] mufubi balondeele Isake mianda yoso yibakitshiine. 67 Na Isake bamukunkwishe mu shibo yaye ya misokya ya Saala, nyinaye ; na baatshile Lebeka, aye nkwikala bu mukashi aaye, na bamufuulu kifulo ; na Isake nkusambiibwa pa balo ya nyinaye. *(10) Kwamba’shi : Mushimi wa e na muwa bemweesha. — (11) Sunga’shi : ku lupese lwa Sude. — (12) Sunga’shi : Kutentekyeshapa mianda yoso na kuteka Efile Mukulu. 25 Chapitre 25 *1 Na Abalahama baatshile dimo mungi mukashi, ayitanyinwa’shi Ketula ; 2 na bamutandjiile Shimilana, na Yokoshana, na Medana, na Madiana, na Ishibaka, na Shua. — 3 Na Yokoshana batandjishe Sheba na Dedana. Na baana ba Dedana babaadi’shi, Ashudime, na Letushime, na Leumime. — 4 Na baana ba Madiana : Efa, na Efele, na Enoke, na Abida, na Eleda. — Baaba boso babaadi baana ba Ketula. 5 Na Abalahama bapeele Isake bintu biaye bioso. 6 Na kwi baana ba makupi1 abaadi nao Abalahama, Abalahama batushiishe bweedi ebaloonga ;dingi pabaadi kii na muwa, aye nkwibabiinga [eshi bakatuukye] peepi na Isake, mwanaye, [abo nkwenda] dia ku lupese lutuunduka nguba2 ku Este. *(1) Kwamba’shi : Baaba bakashi bashii ku mukanda waye wa eybakishi. — (2) Sunga’shi : ku lupese lwa Esete. 7 Na mafuku a bipwa bia muwa wa Abalahama, abaleele ngano : ni mbipwa lukama makumi musambobidi na bitano. 8 Na Abalahama bakuule eshimba na bafwile mu bununu bwi buwa, baakulu mpaa na bipwa bi bungi ; na babamutambwiile kwi bifuko biaye. 9 Na Isake na Ishimaele, baana baaye, babamushiikile mu mpako a Makapela, mwifuba dia Efelono, mwana a Soala, mwina Ete, [kibundji] kitadisheene na Mamale, 10 [diadia] efuba dibaudile Abalahama kwi baana ba Ete. Kwakwa ngi kubashiikilwe Abalahama, mpaa na mukashi aaye Saala. 11 Na bibakitshiine’shi, kunyima kwa lufu lwa Abalahama, Efile Mukulu nkwelela Isake, mwanaye miabi. Na Isake baadi mushaleele peepi na mushimi wa Lakai-loi3. *(3) Kwamba’shi : Mushimi wa e na muwa bemweesha. Tala kipindji 24, kishingatshilo 62. 12 Na bino ngi bipungo bia Ishimaele, mwana a Abalahama, mwana ababatandjiile Abalahama kwi Angala, mwina Eshipitu, mukwaashi a Saala ; 13 talanga namu mashina a baana ba Ishimaele, ku mashina aabo, [na] muyiile bipungo biabo : Mbedi a [mwa] Ishimaele, Nebayote ; na Kyedala, na Adabe-ele, na Mibisama, 14 Na Mishima, na Duma, na Masa, 15 Adala, na Tema, Yetulu, Nafishi na Kyedama. 16 Baaba ngi baana ba Ishimaele, na aa ngi mashina aabo, muyiile ku bibundji4 biabo na misuumba5 yabo : milopwe ekumi na babidi ya bisaamba biabo. 17 Na bino ngi bipwa bia muwa wa Ishimaele, bipwa lukama makumi asatu na musambobidi ; bakuule eshimba afwa, na babamutambwile kwi bifuko biaye. 18 Na bashaleele kubangila ku Afila mpaa na ku Shuulu, [kibundji] kitaleene na Eshipitu, obe afwila dia ku Asidia. Bashaleele6 ku meeso a bakwabo baaye boso. *(4) Sunga’shi : Muyiile lupango lwa muntu na muntu. — (5) Sunga’shi : Tshiamba yabo. — (6) Sunga’shi : Bafwile ; mu katsibo nkwamba’shi : bapoone. *19 Na bipungo bia Isake, mwana a Abalahama mbino : Abalahama batandjishe Isake. 20 Na Isake baadi na bipwa makumi ananka pabaatshile Lebeka [bu mukashi aaye], mwana a Betuwele, mwina Alamee7 a ku Padana-Alama8, nkashanaye na Labana mwina Alamee. 21 Na Isake besendeele A Yikalayika pa mwanda wa mukashi aaye, mwanda baadi nkunga ; na A Yikalayika bapushiishe nteko yaaye ngi Lebeka mukashi aaye nkwimita. 22 Na baana babetakusheenanga mwifu diaye ; na’ye nkwamba’shi : Su bii bino, bwakini ne kwanka ? Na bayile akeepusha A Yikalayika. 23 Na A Yikalayika bamulungwile’shi : Maumbo abidi e mwifu diobe, na miilo ibidi ayikatapuluka pa kutuuka mu mala mwobe ; na mwiilo umune aukakila umo mwiilo bukome, na yawa mukulu akeekala mpika a mukinga. *(7) Sunga’shi : Mwina Sidia. — (8) Padana-Alama, ni nkipia kia ku Sidia. 24 Na mafuku aaye a kutanda abakumbeene, talanga, kubaadi baana ba mpasa mwifu diaye. 25 Na a kwibedi batuukile, mbidi yimoongye, aye oso mushima bu kilamba kia bwaa ; na babamuudikile bu Esau9. 26 Na Kunyima mukwabo batuukile, n’eyaasa diaye dibaadi dikwate kisuulu kia Esau ; na babaudikile eshina diaye bu Yakobo10. Na Isake baadi na bipwa makumi asamombo paapa pababatandjilwe. 27 Na baana babakuule ; Esau namu baadi muntu mupatuule kuta11, muntu a mu mapia ; na Yakobo baadi muntu mpila, mushaleele’nka mu mashibo a misokya. 28 Na Isake baadi mufule Esau, mwanda nyema ya kisuku ngi ibaadiwaye mwita ; na Lebeka baadi mufule Yakobo. *(9) Kupatuula diadia eshina nkwamba’shi : E na bwaa mbidi yoso. — (10) Kupatuula diadia eshina nkwamba’shi : Aata mbalo yishii yaye. — (11) mpibwe 29 Yakobo baadi ateekye musabu. Esau namu nkufika aye baalukila ku mapia, baadi mupungile. 30 Na Esau bambile Yakobo’shi : Nankusendeela ondekye namu mmine ekumbi diansupu, dia ku wawa musabu ; mwanda nemupungile. Ngi kibabaudikile eshina diaye bu Edome12. 31 Na Yakobo nkwamba’shi : Ngudishe lelo matalwa a bu mwana mbedi bwobe. 32 Na Esau bambile’shi : Talanga, ngi’mi afu ; matalwa a bu mwana mbedi aankwasha ku kintu kinyi ? 33 Na Yakobo baambile’shi : Ntshipile lelo. Na bamutshipiile, audisha Yakobo matalwa a bu mwana mbedi bwaye. 34 Na Yakobo bapeele Esau mikate na musabu wa nkunde ; badiile na batomene, na bebweele, aye nkwenda : na Esau bamwene matalwa a bu mwana mbedi bwaye bu ashii kintu. *(12) Kupatuula nkwamba’shi : Musabu wa supu umongye. 26 Chapitre 26 1 Na kipupa kia nsala kibatwelele mu kipia, kutenteka ku kiakia kia kwibedi kibatwelele ku mafuku a Abalahama ; na Isake bayile kwi Abimeleke, fumu a beena Filisitine, ku Ngelala. 2 Na A Yikalayika bamumwekyele, nkwamba’shi : Tokumanga kwalaala ku Eshipitu ; shaala mwiumbo dinankwambile ; 3 laalamafuku [abadikye] mu dino eumbo, n’ami nankekala n’obe, na nankakwelela miabi ; mwanda ana mapia oso nankakupa’o obe na baana boobe, na katshipo kanantshipiile Abalahama nshobe, nankekakumbasha, 4 na baana boobe nankebafiimisha bungi bu nyenyeni ya mu mawulu, na ano mapia oso nankeapa baana boobe, na miilo yoso ayikatambwiila miabi mwi baana boobe, — 5 mwanda Abalahama bakokyele eyi diande, na balamine mwanda yande yandji mukamikye, milangilo yande, misaase yande, na miiya yande. 6 Na Isake bashaleele ku Ngelala. 7 Na bantu ba yaya mbalo babayipwishe pa mwanda wa mukashi aayen na’ye bambile’shi : Nii nkashanami ; mwanda batshiinanga kwamba’shi : Nii mmukashi ande ; kutshiina kwa’shi, [bibaadi eele meshi] tala bantu ba yaya mbalo bangipaa ku mwanda wa Lebeka, mwanda e mpala yi buwa. 8 Na bibakitshiine’shi, bu bibaadi mafuku aaye a kulaala mu yaya mbalo aatungunuka, Abimeleke, fumu a beena Filisitine, bataale kwididishi ; na bamwene, talanga Isake, baadi kwete kwaasha na Lebeka mukashi aaye. 9 Na Abimeleke baitanyine Isake, aye nkwamba’shi : Talanga, eyendo nii mmunkashi oobe ; obe namu we mwakule’shi : Nii nkashanami namini ? Na Isake bamulungwile’shi : Nku mwanda nangambanga’shi : Tala nafwa pa mwanda waye. 10 Na Abimeleke nkwamba’shi : Mwanda kinyi uno ubwetukitshiina ? Akwikalanga kushaale kapindji kapeela na mungi muntu a ku mwiilo alaala na mukashi oobe, na [paapa] bodia kwitukakila kiimu. 11 Na Abimeleke batumine eyi kwi mwiilo oso’shi : Muntu oso akakuuma uno muntu eyaasa diaye sunga mukashi aaye, akayipayibwa kushii madimi. 12 Na Isake badimine mu yaya nsenga ; na kiakia kipwa baumbwile bi bungu pa lukama lukama, na A Yikalayika nkumwelela miabi. 13 Na muntu baadi kwete kutama, na banishiishe kutama, mpaa na bibekeele mukile bukata ; 14 na bapetele bibumbu bia bimunwanga bipeela, na bibumbu bia bimunwanga bikata, na bafubi bebungi ; na beena Filisitine babamukwatshiile kiuutu ; 15 na mishimi yoso yibababundwile kwi bafubi ba nshaye ku mafuku a Abalahama, nshaye, beena Filisitine babeyishikile beyusha nsenga. 16 Na Abimeleke balungwile Isake’shi : Katuka kuno kwatudi ; mwanda we bukome bwitukile. 17 Na Isake bakatukile kwakwa enda, na bashimikile mahibo aaye amisokya mwibaanda dia Ngelala, na bemushaleele. 18 Na Isake babundwile dimo mishimi ya meema ibaabadi babundule mu mafuku a Abalahama nshaye ; yaya ibaabadi bashikye kwi beena Filisitine kunyima kwa lufu lwa Abalahama ; na beyiudikile mashina nka mupuunda mashina abadi nshaye mwiyipe. 19 Na bafubi ba Isake bababundwile mwamwa mwibaanda, na babemusangeene mushimi wa meema aafiifuka1. 20 Na balami ba mikooko ya beena Ngelala babelwileene na balami ba mikooko ya Isake, abo nkwamba’shi : Meema ng’eetu. Na baudikile eshina dia mushimi bu Eseke2 , mwanda babelwileene n’aye. 21 Na bababundwile ungi mushimi, na babelwileene’ni ku mwanda wa wawa ; na baudikile eshina diao bu Sitena3. 22 Na bakatukile kwakwa, abundula ungi mushimi, na bwawawa tambelwileene nya ; na baudikile eshina diao bu Leobote4 ; mwanda bambile’shi, A Yikalayika betupa binobino kipana, na mu kino kipia atukakalabala. *(1) Sunga’shi mushi wa meema aetuumbu, aalaala. — (2) Nkupatuula’shi : kwilwileena, kufwilakana. — (3) Nkupatuula’shi : Kiuutu, kwikutweena sunga ‘shi, mushikwa. — (4) Nkupatuula’shi : kipana, mbalo yangabale. 23 Na kukatuka paapa bakamiine ku Be-ele-sheba. 24 Na A Yikalayika bamumwekyele bwabwa bufuku, aye nkumulungula’shi : Ami ne Efile Mukulu a nshobe Abalahama ; totshiinanga, mwanda ne n’obe, na nankakweela miabi, nkafiimishe na baana boobe, pa mwanda wa Abalahama, mufubi ande. 25 Na papa bepaibakile kilambwiilo, na bedidiile eshina dia A Yikalayika ; na bepashimikile shibo yaye ya misokya ; na bafubi ba Isake babepabundwile mushimi. 26 Na Abimeleke bakatukile ku Ngelala, enda kwadi na Akusate kuuku aaye, na Pikole, mukata a kisaka kiaye kia basalai. 27 Na lsake bebalungwile’shi : Bwakini anufiki kwandji, mwanda nwibanshikwe na nubambingile namu kwenu ? 28 N’abo namu babaambile’shi : Tubashinguula patooka’shi : A Yikalayika e n’obe ; na tubesaamba’shi : Kwikale katshipo katshipiibwe pankatshi p’eetu n’obe ; na atukakita kilombeeno n’obe akiamba’shi : 29 toketukitshi mwanda ubi nya, bu biatushibakukume minwe, na bu biatudi bakukitshiine’nka biiya, twakubiinga mu kufukala, binobino we mwelwe miabi na A Yikalayika. 30 Na bebakitshiniine kidibwa, babadiile na babatomene. 31 Na babebweele ku namashikashiika, na babetshipeneene katshipo ; na Isake bebaalwishe, abo namu babakatukile kwadi benda mu kufukama. 32 Na bibakitshiine’shi, mwifuku diadia, bafubi ba Isake babafikile, na babamudimwishe pa mwanda wa mushimi ubababundwile, abo nkumulungula’shi: Tubapete meema. 33 Na babeuudikile bu Sheba5 ; ngi bwakini eshina dia kibundji babediudikile bu Beele-sheba mpaa na lelo uno. *(5) Sheba nkupatuula’shi  : katshipo 34 Na Esau baadi na bipwa aye makumi ananka, na bayibakiile mukashi, eshina diaye bu Yudite, mwana a Be-ele, mwina Ete, na Basemata, mwana a Elono, mwina Ete. 35 N’abo babaai abenyongosha kikudi kia Isake na kia Lebeka. 27 Chapitre 27 1 Na bibakitshiine’shi, Isake anunupa, na meeso aaye aafiki abofule kipaso kiasha kumona dimo, baitanyiine Esau, mwanaye mulume mbedi, na bamulungwile’shi : Mwanande mulume ! N’aye bamwambile’shi : N’ami uno. 2 Na bamulungwile’shi : Omono’shi ntaandji mununu ; n’efuku dia lufu lwande ntanediwuku’mi. 3 Binobino namu, nankusendeela, ata bintu biobe bia bupibwe, lukola lwobe [lwa mikyetwe] na buta bwobe, otuukye mu mapia, n’onkwatshile mwiita wa kisuku ; 4 n’obe ondumbulwile kiakudia kii mwenye bu kiankumiina, na wekimpitshikye, n’ami nankekidia, bwa’shi anima1 ande akwelele miabi kumpala kwa’mi kufwa. 5 Na Lebeka baadi kwete kupusha papa pabaadi [Isake] esaamba na Esau mwanaye. Na Esau bayile mu mapia mu kukwaata mwiita wa kisuku, bwadjia kwiutwaala. *(1) Tala mu kipindji kia kumpala, kishingatshilo 30. Uno mwaku tawi mu kisongye nya twibeutweshe mwanda ngwilekeene na “kikudi”; biabia, mu dino ebuku dioso okeusangana , bamo namu mbewaluule’shi : “eshimba”. 6 Na Lebeka besaambile na Yakobo mwanay, amulungula’shi : Talanga, napusha nshobe p’esaamba na mukwenu Esau, amulungula’shi : 7 Mpitshikye mwiita wa kisuku, n’ondumbulwile kiakudie kii mwenye, bwa’shi nekidye, n’ami nkwelele miabi kumpala kwa A Yikalayika pashiakumbeene lufu lwande. 8 Na binobino namu, mwan’ande, pusha eyi diande mu kino kintu kiankwamba. 9 Nda, nankusendeela namu, ku kibumbu kia mbushi, wekunkwatshile baana ba mbushi babidi bee buwa ; n’ami nankalumbuula n’abo kiakudia kii mwenyi bwa nshobe, biabia biadi mukumiine ; 10 n’obe okekitwadila nshobe, n’aye akekidya, bwa’shi akwelele miabi kumpala kwa lufu lwaye. 11 Na Yakobo balungwile nyinaye Lebeka’shi : Talanga, Esau mukwetu, nii muntu e na bwaa bwi bungi, ami namu ne muntu shii bwaa pa mbidi. 12 Pamo nshami akankuunka pa mbii, n’ami nankamwekwa ku meeso kwaye bu shaa madimi, na nankafwisha mulwa pa mbidi pande, kushii miabi. 13 Na nyinaye bamulungwile’shi : Mulwa oobe utentame pandji’mi, mwan’ande ! kiodia’be kukita, nkupusha eyi diande, wende, kebankwatshile’mi. 14 Na bayile namu, bebakwatshile, na bebatwadiile nyinaye ; na nyinaye balumbulwile kiakudia kii mwenyi nka bibakumiinanga nshaye. 15 Na Lebeka baatshile bilamba bia Esau, mwanaye mbedi, bilamba bia muulo bibaadi mulame mu shibo, na bebifwadikile Yakobo, mwanaye mukinga ; 16 [baatshile] na misokya ya baana ba mbushi abwikila na’yo maboko aaye, na ku shingo yaye. 17 Na mwiyaasa dia Yakobo mwanaye, batuudile kiakia kidibwa kii mwenyi na mikate yibateekyele. 18 Na bafikile kwi nshaye, aye nkwamba’shi : Nshami ! aye namu’shi : N’ami uno ; obe we’ni, mwan’ande ? 19 Na Yakobo balungwila nshaye’shi : N’ami Esau, mwan’obe mbedi ; nampu kukita’nka biongambanga ; buuka namu, nankusendeela, oshaale, na odye mwiita wa kisuku, bwa’shi anima oobe angyelele miabi. 20 Na Isake balungwile mwanaye’shi : Bweupete namini nka peeni’pa, mwan’ande ? N’aye bambile’shi : Mwanda A Yikalayika, Efile Mukulu oobe banfumankasha na’o. 21 Na Isake balungwile Yakobo’shi : Eseese peepi, nankusendeela, nkukuunkye mpushe mwan’ande, [bwa kuwuka] su we mwan’ande Esau eyendo, na ta n’obe. 22 Na Yakobo beseesele peepi na Isake nshaye ; n’aye bamukuunkile, nkwamba’shi : Eyi [diampusha] ndia Yakobo, anka maasa nii maasa a Esau. 23 Na tamuwukile’ye, mwanda maboko aaye abaadi bwaa bu maboko a mukwabo Esau ; na bamweleele miabi ; 24 na baambile’shi : Eyendo obe we mwan’ande Esau ? 25 N’aye namu nkwamba’shi : Ne Esau. Na bambile’shi : nkakye peepi, ndye mwiita wa kisuku wa mwan’ande, bwa’shi anima ande akwelele miabi. Na bamukwashiishe, aye nkudya ; na bamutudiile finyo, aye nkutoma. 26 Na Isake nshaye bamulungwile’shi : Eseese peepi, nankusendeela, onfifye ku milomo mwan’ande ; 27 na beseesele peepi, aye nkumufia ku milomo. Na banuunkile eshiko dia bilamba biaye, na bamweleele miabi, na bambile’shi : Talanga — eshiko dia mwan’ande dii bu eshiko di’efuba diabadi beele miabi kwi A Yikalayika. 28 Efile Mukulu akupe lume lwa mu mawulu na mwimu wa mu nsenga, na kufiimisha poondo na finyo ! 29 Miilo ikufubile, na bantu boso bakuname kumpala kwobe ! Ikala fumu a bakwenu, na mwana a nyinobe mulume akuname kumpala kwobe ! Oso akweele mulwa, alumbiibwe mulwa, na oso akweelele miabi, eelwe namu miabi. 30 Na bu bibaadi Isake bapudisha kwelela Yakobo miabi, na bibaadi Yakobo batuuku kukatuka kwi nshaye Isake, bibakitshiine namu’shi, mukwabo Esau nkwaluka mu kuta. 31 N’aye namu nkulumbuula kidiibwa kii, mwenyi na nkwikitwadila, nshaye ; na balungwile nshaye’shi : Shami abuukye, adyengye mwiita wa kisuku wa mwanaye mulume,bwa’shi anima oobe angyeele miabi. 32 Na Isake nshaye bamwambile’shi : Obe weni ? Aye namu bambile’shi : N’ami mwan’obe mulume, [mwan’obe] mbedi, Esau. 33 Nka papa Isake basuushile bikata, aye nkwamba’shi : A nnani yawa baata mwiita wa kisuku, beuntwadila, n’ami nampu kwiudia ooso obe shafikile, dingi namweela miabi ? Aye namu akatambula miabi. 34 Esau pabapushiishe mayi a nshaye, badiile eela musaase ukata wa kiongwa ; na balungulwe nshaye’shi : Ngyeele miabi, n’ami namu, nshami ! 35 Aye nkwamba’shi : Mukwenu bafiki na bulamalama, baata miabi yoobe. 36 N’aye nkwamba’shi : Tomono babaudikile eshina diaye bu Yakobo ? Bapu na kwata mbalo yande ino misuusa ibidi : banyengye matalwa ande a bu mwana mbedi ; na talanga, binobino banyengye miabi yande ! [Esau] Bamwambile’shi : Twemumbikile namu mwabi su ngumune’be ? 37 Na Isake baalulwile alungula Esau’shi : Talanga, nampu kumupa matalwa akwikala fumwobe, na namupabakwabo boso’shi bamufubile ; dingi nampu kumwipiila na poondo na finyo [malofu ashii aambikye] ; a ku lwobe lupese nkite kinyi, mwan’ande ? 38 Na Esau balungwile nshaye’shi : Obe we’nka na oo mwabi umune, nshami ? Ngyeele namu miabi, ami namu, nshami ! Na Esau bakamiishe eyi diaye, ayenkudila. 39 Na Isake nshaye, baalulwile na bamulungwile’shi : Talanga, kishaleelo1 kiobe akikeekala mu mwimu wa mu nsenga na mu lume lwa mu mawulu a kwiulu. 40 na okadiila nka ku lupete lwobe na okafubila mukwenue ; na abikakitshika’shi, pokeekala kipupakani, okasoosa mushiyo waye pa shingo yobe. *41 Na Esau bakwatshiile Yakobo mushikwa, pa mwanda wa miabi ibamweleele nshaye ; na Esau baambile mwishimba diaye’shi : Mafuku a maalo a nshami abafiki peepi ami namu nankayipaa Yakobo. 42 Na babalungwile Lebeka [aa] mayi a Esau, mwana’ye mbedi ; n’aye bayitanyishe Yakobo, mwanaye mukinga, amulungula’shi : Talanga, Esau mukwenubiaye biamono pa mwanda wobe’shi, nkukwipaabwashi shimba diaye disaangale. 43 Binobino namu, mwan’ande, pusha eyi diande ; ebwee, osuukye kwa mukwetu Labana, ku Alane ; 44 kwakwa okashaale n’aye mafuku apeela, mpaa na kipindji akialuluka nsuungu ya mukwenu, 45 mpaa na kipindji akialuluka bukyelo bwa mukwenu bubakatuka kwodi, n’aye bayilwankana kino kibomukitshi, na su nantumu bantu bwa kukukaasha kwanka. Bwakini nenukutwe booso bubidi bwenu mund’efuku dimune ? *(1) Sunga’shi : Kibundji kiobe. 46 Na Lebeka balungwile Isake’shi : Muwa wande taupusha buwa pa mwanda wa baana bakashi ba Ete nya. Su Yakobo baata mukashi a munkatshi mwa baana bakashi ba Ete, bu bino, ba munkatshi mwa dino eumbo, kiandjia kwikeela na muwa nkini ? 28 Chapitre 28 1 Na Isake baitanyine Yakobo, na bamweleele miabi, na bamukamikiile, mpaa na kumulungula’shi : Tokumanga kwibakila mukashi a munkatshi mwa baana ba mu Kanaana nya. 2 Ebwee, wende ku Padana-Alama, ku shibo ya Betuwele, nshe nyinobe, okaate kwanka mukashi a munkatshi mwa baana ba Labana, mukwabo1 na nyinobe. 3 Anka Efile Mukulu Sha bukome bwoso2 akwelele miabi, na akupeteshe bupeta bwi bungi na kukufiiimisha, bwa’shi wekale kakongye ka miilo ; 4 na akupe miabi ya Abalahama, obe na baana boobe pamune, bwa’shi dino eumbo diboshaala bwa mafuku diikale diobe, dino diini dibabapeele Abalahama kwi Efile Mukulu. 5 Na Isake baposweele Yakobo enda, aye nkwenda ku Padana-Alama, kwi Labana, mwana a Betuwele, mwina Alamee, tuutu a Lebeka, batandjile nyina Yakobo na Esau. *(1) Sunga’shi : Tuutu a nyinobe. — (2) El-Shadai. 6 Na Esau bamwene’shi Isake bapu kwelela Yakobo miabi, na bamutumu ku Padana-Alama bwa nkekwibakila mukashi, na pakumwelela miabi bakamikile amba’shi : Tokumanga kwibakila mukashi a munkatshi mwa baana ba mu Kanaana nya ; 7 na’shi Yakobo bakookyela [eyi dia] nshaye na nyinaye, na bende ku Padana-Alama ; 8 peeni paapa Esau bamwene’shi basongwakashi ba ku Kanaana be bubi ku meeso kwa Isake nshaye ; 9 na Esau nkwenda kwi Ishimaele, ngi kwibakila mukashi, mungi pe baaba babaadi n’abo, Malala, mwana a Ishimaele, mwana a Abalahama, taata a Nebayoto. 10 Na Yakobo batuukile ku Be-ele-sheba, aye nkwenda ku Kalane ; 11 na bafumankeene mu ingi mbalo ibaladile tulo bufuku, mwanda nguba baadi mupwe kutweela ;na baatshile mabwe a pa yaya mbalo, na bakitshiine musaamo, n’aye nkulaala pa yaya mbalo. 12 Na balootele kilotwa bino : talanga, kikaamino nkishimikye mu nsenga, na nsongo ya’kio ngikume ku mawulu mwiulu ; na talanga, bamwikeyilu b’Efile Mukulu babaadi bakwete kukaamina na kwiika kwanka. 13 Na talanga, A Yikalayika baadi mwipeemane, aye nkwamba’shi : [Ami] ne A Yikalayika, Efile Mukulu a Abalahama nshobe, n’Efile Mukulu a Isake ; [ino] nsenga yoodi mulaadile, ami nankakupa yanka, na dingi [nankeyipa] baana boobe ; 14 na baana boobe abakekale bungu bu lufuufi lwa nsenga ; n’okapalakana kupona nguba, na kutuunduka nguba, na ku Node, na ku Midi ; na bifuko bioso bia pa nsenga abikeelwa miabi mwodi’be na mwi baana baana boobe. 15 Na talanga, ami ne n’obe ; na nankakulama kwoso kokeekala mwende, na nankakwalusha mu ino nsenga’yi, mwanda ntankakuleka nya mpaa na pankakita kiakia kinankulunguala. 16 Na Yakobo babuukile mu tulo twaye, aye nkwamba’shi : Eyendo A Yikalayika e mu kino mbalo, n’ami ntangikalanga muwukye nya. 17 Na bapushiishe moo, aye nkwamba’shi : Yino mbalo ngia kutshiina ! Ta nkingi kintu’kio ni nshibo y’Efile Mukulu, na pano pe kibelo kia [kutwelela] mu mawulu mwiulu ! 18 Na Yakobo babuukile ku namashikashiika, na baatshile ebwe dibaadi mukite nadio musaamo waye, na bediimikile bwimane kisoongo, na basukumwiine mwimu mutwe kwadio. 19 Na baudikile eshina dia yaya mbalo’shi Betele3 ; anka kumpala eshina dia kibundji dibaadi’shi Lusu. 20 Na Yakobo batshipile katshipo, aye nkwamba’shi : Su Efile Mukulu e n’ami na andamamu dino eshinda diantambukila, na [su] ampa mikate ya kudya na bilamba bia kufwala, 21 na [su] nealukiila na kufukama mu shibo ya nshami, [biabia] A Yikalayika akeekala Efile Mukulu ande. 22 Na dino ebwe dinanshimika bwimane kisoongo adikeekala shibo y’Efile Mukulu ; na ku bintu bioso biokampa, ami nankakupa kimune ki’ekumi kia ku bianka. *(3) Ngi kupatuula’shi : Nshibo y’Efile Mukulu. 29 Chapitre 29 *1 NaYakobo batwelele mwishinda, aye nkwenda mwiumbo dia baana ba kutuunduka nguba. 2 na bataale, aye nkumona, mushimi wa meema mu mapia, na talanga, bibumbu bisatu bia bimunwanga bipeela mbilaale mbwiipi mw’adio, (mwanda mu wawa mushimi ngi mubabatomeshanga bibumbu [bia nyema] ) ; na ku mutwe wa mushimi kubaadi ebwe dikata. 3 Na bibumbu bioso bibebungilanga kwakwa, na abababungulushanga ebwe kukatuka ku kanwa kwa mushimi, batomeshanga bimunwanga ; kunyima abaalusha ebwe pa mbalo yadio, ku kanwa kwa mushimi. 4 Na Yakobo bebalungwile’shi : Bakwetu, a nwi bantu ba ku kibundji kinyi ? Babaambile’shi : Twi bantu ba ku Kalane. 5 N’aye namu bebalungwile’shi : Labana, mwana a Nakoolo, anumuwuku su ? Abo namu’shi : atumuwuku. 6 Bebalungwile dingi’shi : Aye e biiya su ? Babaambile’shi : [Oolo] e biiya ; dingi tala mwanaye mukashi Lakyele, biafiki na bimunwanga’bia. 7 N’aye baambile’shi : Talanga, nsaa ikii kwanka ikata, nsaa ya kubuunga bibumbu bia nyema tayakumbeene nya ; tomeshayi bimunwanga meema, kunyima nwende, nwiyidiishe lubishi. 8 Abo namu babaambile’shi : Tatwibalombeene kwibikita’twe, nka kipindji kiatupudisha kubuunga bibumbu ; papa ngi tubungulushe ebwe di ku kanwa kwa mushimi wa meema, tutomeshe bimunwanga. 9 Pabaadi ki’esaamba n’abo, Lakyele nkufika na bimunwanga bia nshaye ; mwanda baadi mulami a mikooko. 10 Na bibakitshiine’shi, Yakobo amono Lakyele, mwana a Labana, tuutu a nyinaye, na bimunwanga bia Labana, tuutu a nyinaye, Yakobo beseesele peepi, aye nkubungulusha ebwe dia ku kanwa kwa mushimi, na nkutomesha bimunwanga bia Labana tuutu a nyinaye meema. 11 Na Yakobo bafifile Lakyele ku milomo, aye nkwela eyi bi bukopo, nkudila mpolo. 12 Na Yakobo bawukiishe Lakyele’shi, aye nyi mukwabo na nshaye, nab u mwana a Lebeka ; n’aye basuukile lubilo mu kwibilondela nshaye. 13 Na bibakitshiine’shi Labana apusha ukandu wa Yakobo, mwana a nkashanaye, bayile lubilo mu kufumankana n’aye, na bamukwatshile kiipa aye nkumufifia ku milomo, bamutwesheeshe mu shibo yaye ; na [Yakobo] balondeele Labana yino mianda yoso. 14 Na Labana bamulungwile’shi : Eyendo, obe we mufufwa wande na musamba wande. Na bashaleele n’aye munda mwa mweshi ushima wa nsaa. 15 Na Labana balungwile Yakobo’shi : Mwanda we mukwetu, wekumfubila bisumanga ? Ndungule akikekela efuto diobe ? 16 Kutala namu Labana baadi na baana bakashi babidi ; eshina dia mbedi dibaadi bu Lea, n’eshina dia mukinga dibaadi bu Lakyele. 17 Na Lea baadi na meeso efuudikye ; anka Lakyele baadi bula bu buwa na lukyebo lwi buwa. 18 Na Yakobo baadi na kifulo na Lakyele, aye nkwamba’shi : Nankakufubila munda mwa bipwa musambobidi bwa [kwibakila] Lakyele, mwan’obe mukinga. 19 Na Labana baambile’shi : Mbikile buwa ami nkupe’ye, kushii kumupa mungi muntu ; shaala n’ami. 20 Na Yakobo bafubile mufubo bwa [kwibakila] Lakyele munda mwa bipwa musambobidi ; na [biabia bipwa] bibaadi ku meeso kwaye nka bu mafuku apeela, mwanda baadi mumufule kifulo. 21 Na Yakobo balungwile Labana’shi : Mpengye mukashi ande, mwanda mafuku ande abakumbana, ami namu nfikye peepi n’aye. 22 Na Labana bakongyele bantu boso ba pa yaya mbalo, aye nkutekyesha kidiibwa. 23 Na bibakitshiine’shi, ku kiolwa, aye nkwata Lea, mwan’aye mukashi, nkumutwadila ; aye namu nkufika peepi n’aye. 24 Na Labana baatshile Shidipa mukwaashi aaye, amupa Lea mwanaye mukashi bu mufubi. 25 Na bibakitshiine’shi, ku namashikashiika, talanga, nyi Lea. N’aye balungwile Labana’shi : Nkini kino kibonkitshi ? Ta mbwa Lakyele bwankufubiile su ? biabia mbwakini bondjimbi ? 26 Na Labana nkwamba’shi : Tabakitaa biobio, mu yino yetu mbalo nya, tokutuusha mwana mukinga kumpala kwa mwana mbedi. 27 Lombasha lubingo1 lwa uno, ngi tukakupe namu’ni awaa, bwa mufubo wokafuba kwande munda mwa bingi bipwa musambobidi. 28 Na Yakobo bakitshiine biabia, ngi alombasha lubingo lwa uno. Na [Labana] bamupeele mwan’aye Lakyele, bu mukashi [aaye]. 29 Na Labana batushiishe Bila, mukwaashi aaye, amupa Lakyele mwan’aye bu mufubi. 30 Na bafikile namu’ni peepi na Lakyele ; na baadi na kifulo kikile na Lakyele kukila Lea. Na bafubiile dimo Labana mufubo [munda mwa] bingi bipwa musambobidi. *(1) Ngi kupatuula’shi : Bipwa musambobidi ; efuku dimune di bu kipwa kimune. 31 Na A Yikalayika bamwene’shi Lea mbamushikwe, n’aye bashitwile ela diaye dia kutanda ; anka Lakyele baadi nkunga. 32 Na Lea baimiite, aye nkutanda mwana mulume, na baudikile eshina diaye bu Lubeene2, mwanda baambile’shi : Mwanda A Yikalayika batala kiongwa kiande ; mwanda binobino mulume ande akanfula kifulo. 33 Na baimiite dimo, na batandjile mwana mulume, aye nkwamba’shi : Mwanda A Yikalayika bapusha’shi abekalanga banshikwe, ngi bibampa’ni uno ; na baudikile eshina diaye bu Shimeono3. 34 Na baimiite dimo, aye nkutanda mwana mulume, na baambile’shi : Binobino, uno musuusa, mulume ande akalamata kwandji, ku mwanda namutandjila baana basatu ; ngi bwakini baudikile eshina diaye bu Lefi4. 35 Na baimiite dimo, aye nkutanda mwana mulume, na baambile’shi : Uno musuusa, nankatumbisha A Yikalayika ; ngi bwakini baudikile eshina diaye bu Yuda5 ; na balekyele kutanda. *(2) Ngi kwamba’shi : Talayi mwana mulume. — (3) Ngi kwamba’shi : Bapusha. — (4) Ngi kwamba’shi : Kulamata. — (5) Ngi kwamba’shi : Nkutumbisha. 30 Chapitre 30 1 Na Lakyele bamwene’shi takwete kutandjila Yakobo baana, na Lakyele bakwatshiile taata’ye mukao, na balungwile Yakobo’shi : Mpengye baana, bisumanga nanfu. 2 na suungu ya Yakobo yibatombokyeele Lakyele, na baambile’shi : Ami namu ne pa mbalo y’Efile Mukulu, yawa mukusumine bikuba bia mwifu ? 3 Aye namu [Lakyele] nkwamba’shi : Talanga mukwaashi ande Bila, fika peepi n’aye ; n’aye akatandjila pa makunungu ande, n’ami namu nankapetela baana kwadi. 4 Na bamupele Bila mufubi aaye, bu mukashi aaye ; na Yakobo bafikile peepi n’aye. 5 Na Bila baimiite, aye nkutandjila Yakobo mwana mulume. 6 Na Lakyele nkwamba’shi : Efile Mukulu bantshibila kiimu, dingi bapusha’ni eyi diande, bampa mwana mulume ; ngi bwakini baudikile eshina diaye bu Dana1. 7 Na Bila, mufibi a Lakyele, baimiite dimo, aye nkutandjila Yakobo mwana mulue a kabidi. 8 Na Lakyele nkwamba’shi : Nemulwe ngoshi y’Efile Mukulu na mukwetu mukashi, dingi namukabila. Na baudikile eshina diaye bu Nefutali2. *(1) Ngi kwamba’shi : Nsushi. — (2) Ngi kwamba’shi : Ngoshi. 9 Na Lea bamwene’shi baapu kuleka kutanda, na baatshile Shidipa, aaye mukwaashi, na bamupeele Yakobo bu mukashi aaye. 10 Na Shidipa, mukwaashi a Lea, batandjiile Yakobo mwana mulume. 11 Na Lea baambile’shi : Bupeta bwi buwa bubafiki, na baudikile eshina diaye bu Ngada3. 12 Na Shidipa, mukwaashi a Lea, batandjiile Yakobo mwana mulume a kabidi. 13 Na Lea baambile’shi : Bwa muloo wande ! Mwanda basongwakashi abakangaamba’shi, shaa muloo. Na baudikile eshina diaye bu Ashele4. *(3) Ngi kwamba’shi : Bupeta bwi buwa. — (4) Ngi kwamba’shi : Shaa muloo. 14 Na Lubeene batuukile, mu mafuku a kunwa kwa poondo basangeene milungo ya mandalangole5 mu mapia, na beyitwadile kwi nyinaye Lea. Na Lakyele balungwile Lea’shi : Nankusendeela, ompe namu mandalangole a mwan’obe. 15 N’aye namu [Lea] bamulungwile’shi : Mwanda’u ngupeela pa’be kwata mulume ande, n’obe kwaata’ni mandalangole a mwan’ande ! Na Lakyele nkwamba’shi : Bi buwa, buno bufuku akalaale n’obe bwa mandalangole a mwan’obe. 16 Na Yakobo baalukiile ku mapia pa kiolwa, na Lea batuukile mu kufumankana n’aye, aye nkwamba’shi : Kwandji ngi kokafika [bwa kulaala], mwanda nankuwulu ku mandalangole a mwan’ande. Na baleele n’aye bwabwa bufuku. 17 N’Efile Mukulu bapushiishe Lea, na baimiite, aye nkutandjila Yakobo mwana a katano mulume. 18 Na Lea nkwamba’shi : Efile Mukulu bampa efuto diande, mwanda nemupe mulume ande mukwaashi ande. Na baudikile eshina diaye bu Isakala6. 19 Na Lea baimiite dimo, aye nkutandjila Yakobo mwana a kasamombo mulume. 20 Na Lea nkwamba’shi : Efile Mukulu bampa kia buuntu kii buwa ; uno musuusa mulume ande akashaale n’ami, mwanda namutandjila baana basamombo balume. Na baudikile eshina diaye bu Sabulone7. 21 Na kunyima batandjile mwana mukashi, na baudikile eshina diaye bu Dina. *(5) Mandalangole : Nyi mutshi wa mushi ukata wifwane mbidi ya muntu na mikoolo yayo ibidi, aa mafuku babaadi ababuku nao bu bwanga bwa kutana baana. — (6) Isakala : Nyi nkwamba’shi : Kwi efuto. — (7) Sabulone : Nyi nkwamba’shi : Kishaleelo, sunga’shi mbalo ya kushaala. 22 N’Efile Mukulu batentekyeshe Lakyele binangu ; n’Efile Mukulu bamupushiishe na bashitwile ela diaye dia kutanda. 23 Na baimiite, aye nkutanda mwana mulume, na baambile’shi : Efile Mukulu bakaasha buufu bwande. 24 Na baudikile eshina diaye bu Yosefe8, na kwakula’shi : A Yikalayika antentekyele ungi mwana mulume. *(8) Yosefe : Nyi nkwamba’shi : Atentekye. 25 Na bibakitshiine’shi, pabapwile Lakyele kutanda Yosefe, Yakobo nkulungula Labana’shi : Ntumengye, nyi nyende mu mbalo yande na mwiumbo diande. 26 Mpe bakashi bande banankufubiile bwa kwibebakila, na baana bande, ami mmone bia kwenda ; ku mwanda owuku mufubo wandji mukufubile biaudi. 27 Na Labana bamulungwile’shi : [Pusha], su ku meeso kwobe nemukokole kaa ! Nanshinkamisha’shi banda kushala ; A Yikalayika bangyelela miabi pa mwanda wobe. 28 Na baambile’shi : Ndungule efuto diobe, n’ami nankakupa dianka. 29 N’aye bamulungwile’shi : Obe owuku kipaso kiandji mukufubile, na kipaso kibatama kibumbu kiobe kia bimunwanga biandji nabio ; 30 ku mwanda bintu biboodi nabio kumpala kwande bibaadi bipeela, na bibafiimi tabidi bungi ; na A Yikalayika bakwelela miabi kubanga kashaa nanfikile. Binobino namu, nkipindji kinyi kiankafuba, ami namu, bwa shibo yande ? 31 Na [Labana] baambile’shi : Nkini kiandjia nkupa ? na Yakobo baambile’shi : T’okampa kintu nya. Su okyebe kunkitshiina bino, nankadiisha dimo bimunwanga biobe, na nankebilame : 32 nankatambuka munkatshi mwa bimunwanga biobe, nkakaashe nyema oso e tubashi-tubashi na e bitonya-bitonya, na baana ba mikooko booso bafitulukye, na nyema oso e bitonya-bitonya na tubashi-tubashi munkatshi mwa mbushi ; ngi akikeekala efuto diande kiakia. 33 Na kululama kwande akukangaluula kubanga binobino, pokafiki mu kumona efuto diande ; nyema oso shakekala tubashi-tubashi na bitonya-bitonya munkatshi mwa mbushi, na [nyema oso] mufitulukye munkatshi mwa baana ba mikooko, kwandji, akeekala bu mwibwe. 34 Na Labana nkwamba’shi : Talanga, biikale’nka biabia bibwakula. 35 Na bakatwiishe diadia efuku mbushi ya bipembwe ya mifunda-mifunda na ya bitonya-bitonya, na mbushi yoso yikashi ya tubashi-tubashi na ya bitonya-bitonya, yaya yoso yibaadi yitooka, na nyema oso baadi mufitulukye munkatshi mwa baana ba mikooko, na beyitambikile baana baaye kwiyaasa. 36 Na batuudile kipana kia lwendo lwa mafuku asatu pankatshi paaye na pa Yakobo ; na Yakobo baadi adiisha biabia bimunwanga bibashadile bia Labana. — 37 Na Yakobo baatshile ntabi ibishi ya mutshi wa peuplier9 utooka, ya mutshi wa coudrier10, na ya erable11, na bekusopweele mifunda yitooka, akaasha bipusu bitooka bibaadi ku ntabi. 38 Na batuudile yaya ntabi yibasopweele mu bidiilo, mu miomba mwamwa mubafikanga bimunwanga mu kutoma meema ; na bimunwanga ku mateenta pababifikanga mu kutoma meema ; 39 bimunwanga bibatwelanga ku mateenta kumpala kwa ntabi, na bibatandanga baana be mifunda-mifunda, be tubashi-tubashi na bitonya-bitonya. 40 Na Yakobo balamunwine baana ba mikooko, na baalulwile mpala ya bimunwanga yitadiile kwi yaya yibaadi mifunda-mifunda na yaya yibaadi yifitulukye mu bimunwanga bia Labana ; na batuule biaye bibumbu ku lupese, na tamwibituule peepi na bibumbu bia Labana nya. 41 Na bibakitshikanga’shi misuusa yoso ayipembeela nyema yikata, Yakobo atuulu ntabi mu bidiilo, mu meeso mwa bimunwanga, bwa’shi yitentamisheene kumpala kwa yaya ntabi. 42 Anka pabaadi nyema nginyane, tabaadi eyituulu nya ; na yaya yinyaane yibaadi ya Labana, yitame namu ngia Yakobo. 43 Na muntu batamiishe bupeta ngofu, na bapetele bimunwanga bi bungi, na bafubi bakashi na balume, na nyema ya shamo na ya mpuunda. *(9) Peuplier : Nyi mutshi xxxxxxxxxxxxxxxxxxx. — (10) coudrier : Nyi mutshi xxxxxxxxxxxxxxxxxxx. — (11) erable: Nyi mutshi xxxxxxxxxxxxxxxxxxx. 31 Chapitre 31 1 Na [Yakobo] pabapushiishe mayi a baana ba Labana, abaabadi abaakula’shi : Yakobo baata bintu bioso bia nshetu ; na ino ntumbo yoso beyikitshi na bintu bia nshetu. 2 Na Yakobo bataale lukyebo lwa Labana ; na talanga, talubaadi’ni kwadi biabia bibaadi kumpala nya. 3 Na A Yikalayika balungwile Yakobo’shi : Alukiila ku nsenga ya banshobe, kwi kifuko kiobe, n’ami nankekala n’obe. 4 Na Yakobo batumine [bantu], na baitanyine Lakyele na Lea ku mafuba kwi kibumbu kiaye kia bimunwanga ; 5 na bebalungwile’shi : Namono lukyebo lwa nshenu’shi, kwandji te biabia biayikalanga kumpala’ni nya ; anka Efile Mukulu a nshami ekalanga n’ami. 6 Anwe banabene namu anuwuku’shi ami nemufubile nshenu na bukome bwande boso. 7 Na nshenu bandjimbi, bashintuula efuto diande misuusa ekumi ; anka Efile Mukulu tamumupe matalwa akunkita bi bubi nya. 8 Su mwakule’shi : [Nyema] yoso yi na tubashi-tubashi ayikala efuto diobe, paapa namu kibumbu kishima akitanda baana be na tubashi-tubashi. Na su mwakule’shi : yoso ya mifunda-mifunda ngi efuto diobe, papa namu kibumbu kishima akitanda baana be mifunda-mifunda. 9 N’Efile Mukulu bakaasha kibumbu kia bimunwanga bia nshenu, bekimpa. 10 Na bibakitshiine’shi, kipindji akitentamisheena nyema akikumbana, ami nkubuusha meeso ande, nkumona mu kilotwa’shi, talanga, bimpanga bibaadi bitentame mbia mifunda-mifunda, na ya tubashi-tubashi, na yitonye matoba. 11 Na Mwikeyilu a Efile Mukulu bandungwile mu kilotwa’shi : Yakobo ! N’ami namu nkwamba’shi : N’ami uno. 12 N’aye baambile’shi : Ebooshe meeso oobe, na tala, bipembwe bioso bitentame bimunwanga bi mifunda-mifunda, na tubashi-tubashi, na yitobe mabashi-mabashi atooka ; mwanda bioso bibakukitshi Labana nampu kwibimona. 13 Ami ne Efile Mukulu a ku Betele, kwakwa kubofikiinye kimeta [kia mabwe] mwimu, kwakwa kubontshipiile katshipo. Binobino buuka, otuukye dino eumbo, nwalukiile kwiumbo dia kifuko kiobe. 14 Lakyele na Lea namu babaalulwile na babamulungwile’shi : kipeese dimo na bupiani mu shibo ya nshetu su ? 15 Atwe tatubapwile kwitanyinwa kwadi bu bantu benyi ? ku mwanda mwituudishe, na’ye kwete’nka kudia fwalanga yetu mafuku oso. 16 Mwanda bupeta boso bwabadi baate nshetu kwi Efile Mukulu mbwetu mpaa na baana betu. Binobino namu kita kiakia kioso kibakulungula Efile Mukulu. 17 Na Yakobo bebweele, na bakamiishe baana baaye na bakashi baaye pa nyema ya shamo ; 18 na basemwine bibumbu biaye bioso [bia nyema], na bupeta bwaye boso bubapetele, bibumbu [bia nyema], bibaadi nabio, biabia bibapetele ku Padana-Alama, bwa kwenda kwi nshaye Isake, ku kipia kia Kanaana. 19 Na Labana baadi mwende mu kukuula mikooko yaye bwaa, Lakyele namu nkwiiba telafime1 a nshaye. 20 Na Yakobo badimbile Labana mwina Alamee, mwanda tamumulee’shi akyebe kusuuka nya. 21 Na basuukile, aye, na kantu koso kabaadi bu kaaye ; na bebweele, aye nkusabuka mweela, na bashimikile lukyebo lwaye [ndutadiile] ku mwengye wa Ngalade. *(1) Telafime, nyi nkishi yibaadi bantu abalama mu mashibo. 22 N’efuku dia kasatu babalondeele Labana’shi : Yakobo baapu kusuuka. 23 Na baatshile bakwabo, aye nkumulonda mwishinda dia lwendo lwa mafuku musambobidi, bamubaangile pa mwengye wa Ngalade. 24 N’Efile Mukulu bafikile kwi Labana, mwina Alamee, mu kilotwa kia bufuku, na bamulungwile’shi : Odimukye tokumanga kwisaamba na Yakobo, sunga mu mwanda wi buwa sunga mu wi bubi. 25 Na Labana bafikile kwi Yakobo ; Yakobo namu baadi mushimikye shibo yaye ya misokya pa mwengye ; na Labana babashimikile namu [yaye shibo] na bakwabo, pa mwengye wa Ngalade. 26 Na Labana balungwile Yakobo’shi : Bonkitshi kinyi, bwa kundjiimba, na bwa kusemuna baana bande bakashi bu misuungi ya ngoshi ? 27 Bwakini bofiama pa kusuuka, na bokatuka kwandji, bokutwa’ni kundjimusha ? N’ami nandja kukwalusha na muloo, na ngono, na matuumba, mpaa na nseese. 28 Dingi bonkutshishwa kufifia milomo ya baana bande balume na bakashi ; mu biabia, bwebikitshi mu mpupa. 29 Ne na matalwa mwiyaasa diande akwinukita bi bubi ; anka Efile Mukulu a nshobe besaamba na’mi bufuku bushaale’shi : Odimukye tokumanga kwisaamba na Yakobo, sunga mu mwanda wi buwa sunga mu wi bubi2. 30 Binobino namu sunga boopu kwenda, mwanda woyikalanga mu shibo ya nshobe na muloo, bwakini boibi b’efile bande ? 31 Na Yakobo baalulwile na balungwile Labana’shi : Mwanda ntshiinine ; mwanda ngambile’shi : Tala onyenga baana bobe bakashi. 32 Muntu oso okasangana’be na b’efile bwobe, tashalanga na muwa nya ! Kumpala kwa bakwetu tundula’be kintu ki bu kiobe kwandji, wekiate. Kutala namu Yakobo tabawukanga’shi, Lakyele mwibayibe nya. 33 Na Labana batwelele mu shibo ya misokya ya Yakobo, na mu shibo ya Lea, na mu shibo ya bafubi babidi, na tamwimusangane kintu nya ; na batuukile mu shibo ya Lea, atwela mu shibo ya Lakyele. 34 Kutala namu Lakyele baadi mwate telafime, eyituula muushi mwa [kishaleelo kia] shamo, eyishaleela ; na Labana bafundulwile mu shibo yoso, na tabasangene kintu nya. 35 Na balungwile nshaye’shi : Fumwami tamonanga n’eyiso dishingile’shi ntshii bia kwibwaa bwimane, mwanda ne na kiakia akipeta bakashi boso. Na bakimbile, anka tamupete telafime nya. 36 Na Yakobo bakwatshile nsuungu, aye nkwela Labana tuleo ; na Yakobo baalulwile na balungwile Labana’shi : A kito kiande nkini, a bubi bwande mbuni, bibondondo na bukyelo ? 37 Pabosaluula mu bintu biande bioso, nkini kibosangana kia ku bintu bioso bia mu shibo yobe ? Wekituule pano kumpala kwa bakwetu mpaa na kwa bakwenu, n’abo namu batshibe mwanda pankatshi peetu’twe babidi. 38 Bino bipwa makumi abidi nangikalanga mushaale n’obe ; mikooko yobe na mbushi yobe yikashi tangilwiishe kutanda nya ; n’ami ntshii mudie bimpanga bia mu kikutu kiobe nya. 39 Kintu kioso akiikalanga kisaasukye2, ntshii mukutwadile kianka nya ; n’ami nemusemune bushito bwa kushimina kwa’kio ; wemukyende ku maboko kwande kiakia kioso kiabadi bangibe ku kaanya na kiakia kioso kiabadi bangibe ku bufuku. 40 Kwakwa nandji’nka, ku kaanya eshipo adimmweesha, bufuku namu mmashika ; na tulo twande atunsuuku ku meeso kwande. 41 Bino bipwa makumi abidi nandji mushaale mu shibo yobe ; nemukufubile munda mwa bipwa ekumi na binanka bwa [kwibakila] baana bwobe bakashi babidi, na bipwa bisamombo bwa bimunwanga biobe bia mikooko na mbushi, n’efuto diande wemwidialuule misuusa ekumi. 42 Su Efile Mukulu a nshami, Efile Mukulu a Abalahama, na moo wa Isake, tabibaadi n’ami, eyendo bodiakungalusha binobino minweminwe. Efile Mukulu bamono mpombo yande na mfumbakani ya maasa ande, ngi bakusaashila bushaale. 43 Na Labana baalulwile na balungwile Yakobo’shi : Baana bakashi mbaana mbande, na baana balume mbaana mbande, na bimunwanga mbimunwanga biande, na bintu bioso biomono mbiande ! Na kiini kiankitshiina bano lelo nkini, baana bande bakashi, sunga kiankitshiina baabo baana babadi batande ? 44 Binobino namu fika, atukitshi kilombeeno, n’ami n’obe ; na akikeekala bu-kamoni pankatshi peetu n’ami n’obe. *(1) Tala mu kishingatshilo kia 24. — (2) sunga kwamba’shi : kimunwanga kioso akiikalanga kidiibwe na nyema ya kisuku. 45 Na Yakobo baatshile ebwe, na bediimikile musuungu. 46 Na Yakobo balungwile bakwabo’shi : Bungayi mabwe. Na baatshile mabwe, baakita nao ebundji ; na babadiile kwakwa p’ebundji. 47 Labana bediudikile bu Yengala-Saduta3, na namu Yakobo bediudikile bu Ngalede4. 48 Na Labana nkwamba’shi : Dino ebundji dii lelo bu-kamoni pankatshi p’ami n’obe. Ngi bwakini baudikile eshina dia’dio bu Ngalede, na bu Misipa5, 49 mwanda baambile’shi : A Yikalayika atale [eyiso] pankatshi p’ami n’obe, kipindji kiatwilekeena. 50 Su bomwesha baana bande bakashi malwa, na su boyibakila bamo bakashi kushii baana bande, (takwi muntu su ngumune e neetu nya), talanga, Efile Mukulu nkamoni pankatshi p’ami n’obe. 51 Na Labana balungwile Yakobo’shi : Tala dino ebundji, na uno musuungu [wa mabwe] wandji mutuule pankatshi p’ami n’obe ; 52 Dino ebundji adikekala kamoni, na musuungu aukekala kamoni, kakuleesha’shi, ami ntanankile dino ebundji bwa kwenda kwodi, na’shi obe namu tonokile dino ebundji na uno musuungu [bwa kufika] kwandji biodia kukita bi bubi. 53 Efile Mukulu a Abalahama, n’Efile Mukulu a Nakoolo, Efile Mukulu a nshabo, atshibe mwanda pankatshi peetu. Na Yakobo batshipile katshipo ku moo wa nshaye Isake. 54 Na Yakobo balambwile mulambu wa kitapilo pa mwengye na baitanyine bakwabo bwa kudia mikate : na babadiile mikate, na babaleele bwabwa bufuku bushima pa mwengye. *(3) Ngi kwamba’shi : Ebundji dia bu-kamoni. — (4) Ngi kwamba’shi : Ebundji dia kamoni. — (5) Ngi kwamba’shi : Mbalo yakubandjiila. 55 Na Labana bebweele ku namashikashiika, na bafifile baana baaye balume na bakashi, na bebeleele miabi ; na Labana bayile, na baalukiile ku mbalo yaye. 32 Chapitre 32 *1 Na Yakobo bayile mwishinda diaye. Na bamwikeyilu b’Efile Mukulu babafumankene n’aye ; 2 na Yakobo, pabebamwene, baambile’shi : Nkibumbu kia basalayi b’Efile Mukulu. Na baudikile eshina dia yaya mbalo bu Manaime1. *(1) Manaime, nkwamba’shi : Bisaka bibidi bia basalayi. 3 Na Yakobo batumine mikyendji kumpala kwaye kwi mukwabo Esau, ku nsenga ya Seile, mu kipia kia Edome ; 4 na bebakamikiile eyi’shi : Nukalungule fumwami Esau’shi : Mufubi oobe Yakobo amba bino’shi : Ne mulaale mafuku kwa Labana, na’ko ngi kwankiangikalanga mwimane mpaa na binobino ; 5 dingi ne na ngombe, na nyema ya mpundu, bimunwanga bipeela, na bafubi balume na bafubi bakashi ; na natumu bantu bwa kuwukisha fumwami biobio, biandja kumwekwa na kaa ku meeso kwaye. 6 Na mikyendji yibaalukiile kwi Yakobo, ayo nkwamba’shi : Twendanga kwi mukwenu, kwi Esau, aye namu ngi’u afiki mu kufumankana n’obe, na bantu nkama inanka be n’aye. 7 Na Yakobo batshiine bikata, na katshima-muunda kabamukwete ; na batshibulwiile mwiilo ubaadi n’aye, na bimunwanga bipeela na bimunwanga bikata, na nyema ya shamo, mu bisaka bibidi ; 8 na’ye nkwamba’shi : Su Esau afika pa kisaka kimune na ekikupila, kiakia kisaka akikashaala nkilombeene kusuuka. 9 Na Yakobo baambile’shi : Efile Mukulu a nshami Abalahama, n’Efile Mukulu a nshami Isake ! A Yikalayika, bandungwile’shi : Alukiila mwiumbo diobe na kwi kifuko kiobe, n’ami nankakukitshiina buwa ! 10 Ami ne mukile bupeela bwa bumuntu booso na bwa eyendo dioso diode muleshe mufubi obe ; ku mwanda nemusabukye Yoodana uno na kibango kiande ; binobino namu ntandji bisaka bibidi. 11 Nankusendeela, ompoososhe namu kwiyaasa dia mukwetu, kwiyaasa dia Esau ; mwanda namutshiini, tala afika akupila, — nyina baana na baana. 12 N’Obe boambile’shi : Eyendo, nankakukitshiine bi buwa, na baana boobe nankebeekasha bu misengeya ya mu meema akata, yabashaa kubadika mwanda wa bungi bwa’yo. 13 Na baleele kwakwa bwabwa bufuku ; na baatshile kiakia kibamufile kwiyaasa, bwedi bwa kupa mukwabo Esau : 14 mbushi ikashi nkama ibidi, na bipembwe makumi abidi ; mikooko ikashi nkama ibidi, na bimpanga bia mikooko makumi abidi ; 15 nyema ya shamo makumi asatu ikashi ayomesha, mpaa na baana baayo, ngombe ikashi makumi ananka, na ngombe ibalume ekumi ; nyema ya mpuunda ikashi makumi abidi, na baana ba mpuunda ekumi. 16 Na beipeele bafubi baaye mu maasa aabo, kibumbu kioso pabwakio, na balungwile bafubi baaye’shi : Kilayi kumpala kwande, dingi nulekye kipana pankatshi pa kibumbu na kibumbu kia bimunwanga. 17 Na bakamikiile [kibumbu] kia kumpala eyi’shi : Apakafumankana n’obe Esau mukwetu, na pakakwipusha’shi : Obe we [muntu] a’ni ? na Wende kuni ? na bino bibumbu bii kumpala kwobe mbia’ni ? 18 Wakule’shi : Mbia mufubi oobe Yakobo ; nyi mbwedi bwabatumina fumwami Esau ; talanga’ni, aye nabene afiki kunyima kwetu. 19 Na bakamikile’nka biabia kwi [kibumbu] kia kabidi, mbimune na kia kasatu, mbimune na kwi boso babalondanga bibumbu bia nyema’shi : Nukalungule Esau muyiile dino eyi, panukamusangana ; 20 na nukaakule’shi : Talanga, mufubi oobe Yakobo [afiki] kunyima kwetu. Ku mwanda baadi amba’ye’shi : nankamutaadisha na bwedi bunambadiisha kumpala kwande, na kunyima kwa biabia nankamona lukyebo lwaye ; pangi ankankuukila kalolo. 21 Na bwabwa bwedi bubabadidiile kumpala kwaye ; anka’ye nabene, baleele bwabwa bufuku mwisala2. *(2) Sunga’shi : mu musuumba. 22 Na bebweele bwabwa bufuku, na baatshile bakashi baaye babidi, na bafubi baaye babidi, na baana baaye ekumi na umune, na basabukile twiima twa Yaboke ku makasa. 23 Bebaatshile, na bebasabwiishe pa mpumo ; na basabwiishe bintu biaye bioso bibadi n’abio. 24 Na Yakobo bashaadile bupenka ; na muntu nkulwa n’aye ngoshi nyaa na ku nkyelo [kwa bufuku]. 25 Na [yawa muntu] pabamwene’shi bakutwa kumukabila, bakumine kiniingwa3 kia kifuka kiaye ; na kiniingwa kia kifuka kia Yakobo kibakunukile, pabaadi kwete kulwa n’aye ngoshi. 26 N’aye mbaambile’shi : Ndekye nyende, mwanda kunkyelo kubatuunduka. N’aye nkwamba’shi : Ntankakulekye wende kushii’be kungyelela miabi nya. 27 Na’ye bamulungwile’shi : Eshina diobe ndini ? Aye’shi : Mbu Yakobo. 28 N’aye bambile’shi : Eshina diobe tadikayitanyinwa dimo bu Yakobo nya, anka bu Isalele4 ; ku mwanda boolu ngoshi n’Efile Mukulu mpaa na bantu, na bookaba. 29 Na Yakobo bayipwishe, aye nkwamba’shi : Nankusendeela, ndungule namu eshina diobe. Aye namu’shi : Bwakini oyipusha eshina diande ? Na bamweleele miabi kwakwa. 30 na Yakobo baudikile eshina dia yaya mbalo bu Peni-ele5 : Mwanda namono Efile Mukulu mpala na mpala, na anima aande bafuungushwa. 31 Na nguba tabaadi amutuundukila pabaadi kwete kusambuka Peni-ele ; na baadi asumpikita kwitankanta diaye. 32 Ngi bwakini, mpaa na lelo uno, baana ba Isalele tabadiiya mushila wi ku kiniingwa kia kifuka ; mwanda bakumine kiniingwa kia kifuka kia Yakobo pa mushila. *(3) Sunga’shi : mu lwiimu lwa kifuka. — (4) Ngi kwamba’shi : Boobesha Efile Mukulu. — (5) Ngi kwamba’shi : Mpala y’Efile mukulu. 33 Chapitre 33 1 Na Yakobo bebosheeshe meeso aye, bataale ; na talanga, Esau baadi kwete kufika, na bantu nkama inanka be n’aye. Na baatshile baana ebaabila Lea na Lakyele na bafubi babidi. 2 Na batuudile bafubi na baana b’abo kumpala, akupu Lea na baana baaye, na kunyima Lakyele na Yosefe. 3 Na bakiile kumpala kw’abo, na bakunamine mu nsenga ekuukula misuusa musambobidi, mpaa na bibafikile peepi na mukwabo. 4 Na Esau bayile mu kufumankana n’aye lubilo, bamukwatshile kiipa, na bamwitumbiile mu shingo yaaye, aye nkumufifia ku milomo ; na babadiile mpolo. 5 Na [Esau] bebosheeshe meeso aye, na bamwene bakashi na baana, aye nkwamba’shi : Abaa be n’obe namini ? Na baambile’shi : Nyi mbaana babadi bape mufubi oobe kwi Efile Mukulu. 6 Na bafubi babeseesele peepi, abo na baana b’abo, na babakunamine bekuukula [paashi]. 7 Na Lea namu beseesele peepi na baana baaye, na babakunamine bekuukula [paashi] ; na kunyima Yosefe na Lakyele babeseesele peepi, na babakunamine bekuukula [paashi] . 8 N’aye nkwamba’shi : Nkini kiobyebe na kino kisaka kinanfumankana n’akio ? N’aye baambile’shi : Nyi mbwa kukokola kaa kumpala kwa fumwami. 9 Na Esau nkwamba’shi : Ami ne na bintu bimpwandjikile bi bungi, mukwetu ; ki bu kiobe kiikale’nka bu kiobe. 10 Na Yakobo nkwamba’shi : Nya, nankusendeela namu, su ne mukokole kaa ku meeso kwobe, ata namu bwedi bwande ku maasa kwande, mwanda ngi kinamweena lukyebo lwobe nka bu’mi bamono lukyebo lw’Efile Mukulu, n’obe bokuukila kalolo. 11 Nankusendeela namu, ata bwedi bwande bwandji mukutwadile ; mwanda Efile Mukulu namu mungyeele miabi, n’ami ne na bintu bioso. Na bamushishikiile, aye nkwibiata. 12 Na [Esau] nkwamba’shi : tukatukye twende, ami nankubadidiila kumpala. 13 Na [Yakobo] bamulungwile’shi : Fumwami awuku’shi : baana be na kubofula, na’shi nemusemune bushito bwa bimunwanga bipeela na bimunwanga bikata abiomesha mabeele ; na su babebiyiisha lubilo peenda efuku dimune, abifu, — kikutu kioso. 14 Nankusendeela, fumwami akile kumpala kwa mufubi aaye ; ami namu nankatambuka bipeela-bipeela mu lwendo lwa bino bimunwanga bi kumpala kwande, na mu lwendo lwa baana, mpaa nabiankafika peepi na fumwami, ku Seile. 15 Na Esau nkwamba’shi : Nankusendeela namu’shi, nkulekyele bano bantu bande bandji n’abo. N’aye nkwamba’shi : Bwakini biobio ? Nkokole namu kaa ku meeso kwa fumwami ! 16 Na Esau balukiile diadia efuku, mwishinda diaye, nkwenda ku Seile. *17 Na Yakobo bayile ku Sukoto, na bayibakile shibo bw’aye nabene, na bakitshiine bitaanda ku mwanda wa bimunwanga biaye : ngi bwakini babaudikile eshina dia [yaya] mbalo bu Sukoto1. *(1) Kupatuula’shi : bitaanda. 18 Na Yakobo bafikile kufukama mu kibundji kia Sisheme, kiakia ki mu mapia a Kanaana, pabaalukiile ku Padana-Alama ; na bashimikile aaye mashiba a misokya mpala na mpala na kibundji. 19 na baudile kipese ki’efuba kibaadi mushimikile shibo yaaye ya misokya, ku maboko kwa baana ba Amolo, nshaye na Sisheme, ku muulo wa lukama lwa fwalanga2 ; 20 na bayibakile kwanka kilambwiilo na bekiudikile bu Ele-Eloe-Isalele3. *(2) Nyi fwalanga ya kesitase, yatushatuuku binobino kwaluula busto bwa’yo. — (3) Kupatuula nkwamba’shi : Nyi Efile Mukulu, Efile Mukulu a Isalele. 34 Chapitre 34 1 Na Dina, mwana a Lea mukashi, abatandjiile Yakobo, batuukile mu kutala basongwakashi ba mwiumbo ; 2 na Sisheme, mwan’a Amolo, mwina Efi, mwana buwa a mwiumbo, bamumwene, na bamukwatshile, aye nkulaala n’aye na kumusaabulusha. 3 N’eshimba diaye dibalameete kwi Dina, mwana a Yakobo mukashi, na bafuule songwakashi kifulo, aye nkwisaamba n’aye biadjia kumukumiina. 4 Na Sisheme besaambile na nshaye Amolo’shi : Ongatshile namu uno songwakashi bu mukashi aande. 5 Na Yakobo bawukile’shi, babasaabulusha Dina, mwanaye mukashi. Aku namu baana baaye balume babaadi ku mafuba na bibumbu bia nyema ; na Yakobo bauminiine mpaa na kipindji kibabafikile. 6 Na Amolo, nshaye na Sisheme, bafikile kwi Yakobo mu kwisaamba n’aye. 7 Na baana ba Yakobo balume babaalukiile ku mafuba pababapushiishe [kiakia kibakitshikile], baaba bantu babaongamine bikata, na babafiitshile nsuungu yikabe, mwanda babakitshiine mwanda wa butesha mu Isalele, pa kulaala na mwana a Yakobo mukashi, kintu kishibaadjia kukitshika. 8 Na Amolo besaambile n’abo’shi : Eshimba dia mwan’ande mulume Sisheme ndilamatekwi mwanenu mukashi ; nenusendeela namu, numupe anka ekale bu mukashi aaye ; 9 na nwianyeene n’etu : etupeeyi baana b’enu bakashi, nwate namu b’etu baana bakashi bu b’enu, 10 na nushaale n’etu, eumbo adikekala kumpala kwenu ; emushaaleyi, na nusungulushe, nwikale na bupeta mwanka. 11 Na Sisheme balungwile nshe Dina na batuutu baaye’shi : Mmwekwe namu na kaa ku meeso kwenu, na kioso kianukandungula nankekituusha. 12 Ntentekyeleyi eondo dikaamine na bwedi, n’ami nankatuusha muyiile bianukandungula ; numpe namu songwakashi uno ekale bu mukashi aande. 13 Na baana ba Yakobo balume babaalulwile Sisheme na Amolo nshaye na budimu1, abo nkwisaamba n’abo (mwanda babalwishiishe kineemo kia nkashanabo Dina) ; 14 na babebalungwile’shi : Tatwibalombeene kukita biobio nya, kutuusha mwin’etu mukashi nkumupa muntu shii musadiibwe, mwanda biobio bii buufu kwatudi ; 15 twanepusheene n’enu nka peenda ku uno mwiiya, eshi nwikale biatudi, pa kusala mwan’oso mulume e munkatshi mwenu, 16 paapa namu atukenupa baana b’etu bakashi, n’atwe namu tukaate beenu baana bakashi, tukashaale n’enu ; ngi tukeekale mwiilo umunenka. 17 Anka su nubakutwa kwitupusha, bwa’shi nusadiibwe, atwaata mwan’etu mukashi, tukatukye twende. *(1) Sunga’shi : Bulamalama. 18 Na mayi aabo abaadi buwa ku meeso kwa Amolo, na ku meeso kwa Sisheme, mwan’a Amolo. 19 Na Songwalume namu tamuyiishe mwanda kula bwa kwiukita nya ; mwanda [yawa] mwana a Yakobo mukashi baadi muukumiine bikile, aye namu baadi muneemekiibwe ngofu kukila baaba ba mu shibo ya nshaye. 20 Na Amolo, na Sisheme mwan’aye, babafikile ku kibelo kia kibundji kiabo, na babesaambile na bantu balume ba mu kibundji kiabo’shi : 21 Bano bantu be n’etu kufukama ; bashaale mwiumbo, na bemusuungye : talanga namu, eumbo ndikata kwabadi ; atwe atukeebakila baana baabo bu bakashi, n’atukebapa b’etu baana [bu bakashi] ; 22 anka bano bantu abakepusheena n’etu, bwa kushaala n’etu, bwa kwikala mwiilo umunenka, peenda ku uno mwiiya, eshi mwan’oso mulume munkatshi mwetu asadiibwe, bu biabadi namu basadiibwe. 23 Bimunwanga biabo, na bumpeta bwabo, na nyema yabo yoso, tabikeekala bietu su ? Anka twipusheene n’abo, n’abo namu abakashaala n’etu. 24 Na baaba boso babaadi abatuuku ku kibelo kia kibundji babapushiishe [abiakula] Amolo na Sisheme mwan’aye ; na mwana mulume oso basadilwe, baaba boso babaadi abatuukila ku kibelo kia kibundji kiaye. 25 Na bibakitshiine’shi, p’efuku dia kasatu, pabaabadi bakii na busuungu, baana ba Yakobo balume babidi, Shimeono na Lefi, batuutu ba Dina, babaatshile muntu lwaye lupete muntu lwaye lupete, babafikile na ntuditudi batwela mu kibundji, na babaipaile balume boso. 26 Na babakishiishe, Amolo na mwan’aye Sisheme ku lumemo lumune lwa lupeete, na babakatwishe Dina mu shibo ya Sisheme, batuuka benda. 27 Baana ba Yakobo babaponeene bitanda bia bafwe na babapawiile kibundji, mwanda babalwishiishe kineemo kia nkashanabo ; 28 babaatshile bimunwanga biabo bipeela, na bimunwanga biabo bikata ; na nyema yaabo ya mpuunda, na kintu kioso kibaabadi nakio [mwamwa] mu kibundji, na kioso kibaadi mu mafuba, 29 babatwadile na babapawiile bintu biabo bioso, na baana baabo boso baking, na bakashi baabo, na bintu bioso bibaadi mu mashibo. 30 Na Yakobo balungwile Shimeono na Lefi’shi : Nabalwisha kinangu kiande, paanwe kungyelesha eshiko ku mpeembe kwi bantu ba mwiumbo [dino], beena Kanaana na beena Peleshi, kutala ami ne’nka na bungi bupeela bwa bantu ; na bano bantu abakekongweela pamune bwa kulwa n’ami, na abakankupila, na nankekala mulwishiibwe, ami na shibo yande. 31 N’abo babaambile’shi : Biabia namu bakatuule mwin’etu mukashi bu mukashi nduumba ? 35 Chapitre 35 1 Efile Mukulu balungwile Yakobo’shi : Ebwee, kaamina ku Betele, okashaale kwakwa, na wekukite kilambwiilo ku mwanda w’Efile Mukulu bakumwenekyele paapa paboodi osuuku ku meeso kwa Esau mukwenu. 2 Na Yakobo balungwile [beena] shibo yaaye na boso babaadi n’aye’shi : Katushayi b’efile ba kwabene be munkatshi mwenu, nwitooshe selele, na nushintuule bilamba bienu ; 3 atukyebe nkeebwa, n’atukakaamina ku Betele, na kwakwa nankekukitshi kilambwiilo bw’Efile Mukulu, [yawa] baadi mungaluule kwifuku dia malwa ande, na yawa baadi n’ami mwishinda dinantambukile. 4 Na babapeele Yakobo b’efile boso ba kwabene babaadi mu maasa aabo, na tudibu tubaadi ku matwi kwabo, na Yakobo bebifiile muushi mwa mutshi wa ewole ubaadi peepi na Sisheme. 5 Na babakatukile ; moo namu wa kutshiina Efile Mukulu ubaadi na bibundji [bioso] bibaadi bibefuunye, na tambaloonde baana ba Yakobo [bwa kwibakwata] nya. 6 Na Yakobo bafikile ku Lusu (nyi ku Betele), [kibundji] ki mwiumbo dia Kanaana, aye na mwiilo oso ubaadi n’aye ; 7 na baibakile kwakwa kilambwiilo, na baudikile [yaya] mbalo bu Ele-Betele1 ; mwanda kwakwa ngi kubamumwenekyele Efile Mukulu pabaadi asuuku ku meeso kwa mukwabo. 8 Na Debola, muleshi a Lebeka, bafwile ; na bashiikilwe mwibaanda dia Betele, muushi mw’ewole dibaadi n’eshina’shi, Alono-bakutu2. *(1) Ngi kupatuula’shi : Efile Mukulu a mu shibo y’Efile Mukulu. — (2) Ngi kupatuula’shi : ewole dia mpolo kudila. 9 N’Efile Mukulu bamwenekyele dimo kwi Yakobo, pa kwaluka kwaye kwa ku Padana-Alama, na bamweele miabi ; 10 n’Efile Mukulu baambile’shi : Eshina diobe mbu Yakobo ; eshina diobe tadikaitanyinwa dimo bu Yakobo nya, anka bu Isalele ngi abukekala eshina diobe ; na baudikile eshina diaye bu Isalele3.11 N’Efile Mukulu bamulungwile’shi : Ami n’Efile Mukulu Sha bukume bwoso4; fiimunuka otandjishe baana be bungi ; mwiilo, na kibumbu kia miilo yi bungi, aikatuukila kwodi ; na ba-fumu abakatuukila mu mala mwobe. 12 Na mapia anampeele Abalahama na Isake, nankakupa anka, na nankapa baana bwobe mapia kunyima kwobe. 13 N’Efile Mukulu bakatukile paadi, pa [yaya] mbalo pabaadi mwisaambe n’aye, akaamina [mwiulu]. 14 Na Yakobo bayimikile kimeta pa [yaya] mbalo pabaadi mwisaambe n’aye, kimeta kia mabwe, na bapoongyele kisaba5 [kia malofu a finyo] panundu, na bekusukumwine mwimu. 15 Na Yakobo baudikile eshina dia [yaya] mbalo pabaadi Efile Mukulu mmwisaambe n’aye bu Betele. *(3) Dino eshina adipatuula’shi : Muntu boobesha Efile Mukulu. Tala Kipindji 22. 28. — (4) Ngi kwamba’shi : El shaddai. — (5) Bwa uno mwanda wa bisaba, tala mu Kikatukilo 25. 29, 29. 40-41 ; na mu Kibadiko 15. 7. 16 Na Babakatukile ku Betele ku ; na bwa kufika ku Efalata, kubaadi kukii kushaale kingi kipana mu kiakia kipia, na Lakyele batandjile, na kutanda [kwaye] kubaadi kukitshikye pa bukopo. 17 Na pabaadi munkatshi mwa kwinyenga munda bwa kutanda, ntaasha mukashi bamulungwile’shi : Totshinanga, mwanda okii na mungi mwana mulume. 18 Na bibakitshiine’shi, pabaadi kwete kukola (mwanda bafwile), baudikile eshina dia mwana bu Benoni6 ; anka nshaye namu bamuudikile bu Beshamee7. 19 Na Lakyele bafwile, na bashiikilwe mwishinda dia ku Efalata, kwakwa ku Beteleme. 20 Na Yakobo bashimikile kimeta pa kwa mashaama aaye : nyi nkimeta kia mashaama a Lakyele, mpaa na lelo uno. *(6) Dino eshina adipatuula’shi : Mwana a mu malwa ande. — (7) Dino eshina adipatuula’shi : Mwana a mboko yande yibalume. 21 Na Yakobo bayiile, aye nkushimika shibo yaaye ya misokya alwa lupese lwa ku Migadala-Edele8. 22 Na bibakitshiine’shi, pabaadi Isalele kii mushaale mu diadia eumbo, Lubeene nkwenda aye nkulaala na Bila, mukashi a nshaye eekupi ; na Isalele bebiwukile. *(8) Dino eshina “Migadala-Edele” adipatuula’shi : Musuungu wa kibumbu kia mikooko. 23 Na baana Yakobo babaadi ekumi na babidi. Baana ba Lea mbano : Lubeene, mwana mbedi a Yakobo, na Shimeono, na Lefi, na Yuda, na Isakala, na Sabulone ; 24 baana ba Lakyele mbano : Yosefe na Beshamee ; 25 na baana ba Bila, mukwaashi a Lakyele mbano : Dana na Nefutali ; 26 na baana ba Shidipa, mukwaashi a Lea mbano : Ngada na Aseele. Ngi baana ba Yakobo balume baaba, babaabamutandjiile ku Padana-Alama. 27 Na Yakobo bafikile kwi Isake nshaye, ku Mamale, ku Kileata-Alaba, mwikale bu Ebelono, kwakwa kubashaleele Abalahama na Isake kipindji kipeela. 28 Na mafuku a [muwa wa] Isake abaadi bipwa lukama na makumi mwanda. 29 Na Isake batuule eshimba na bafwile, na batwadilwe kwi bakwabo, aye taadi mununu na mulaale mafuku e bungi ; na Esau na Yakobo, baana baaye balume, babamushiikile. 36 Chapitre 36 1 *Na bino ngi bipungo bia Esau, mwikale bu Edome. 2 Esau baatshile baaye bakashi munkatshi mwa basongwakashi ba mu Kanaana : Ada, mwana a Elono, mwina Ete ; na Olebama, mwana a Ana, mwana a Shibeono mukashi, mwina Efi ; 3 na Basemata, mwana a Ishimaele mukashi, nkashanaye na Nebayoto. 4 Na Ada batandjiile Esau [mwanaa e n’eshina bu] Elefasa ; na Basemata batandjile Leuwele. 5 Na Olebama batandjile Yeushi, na Yalama, na Kola. Baaba ngi baana ba Esau balume, babaabamutandjiile mwiumbo dia Kanaana. 6 Na Esau baatshile bakashi baaye, na baana baaye balume na bakashi, na bantu boso ba mu shibo yaaye, na bibumbu biaye bioso [bia nyema] na bimunwanga biaye bioso, na bupeta bwaye boso bubapetele mwiumbo dia Kanaana, aye nkwenda mu dingi eumbo, kula na mukwabo Yakobo ; 7 mwanda bupeta bubaabadi n’abo bubaadi bukile bungi bushii bwibakumbeene kushaala pamune ; n’eumbo dia kushaala kwabo kwa mafuku tadibaadi dilombeene kwibakumbana pa mwanda wa bibumbu biabo bia bimunwanga. 8 Na Esau bashaleele pa mwengye wa Seile : Esau, nyi Edome. 9 Na bino ngi bipungo bia Esau, nshaye na Edome, pa mwengye wa Seile. 10 Bino ngi bipungo bia baana ba Esau : Elefasa, mwana a Ada mulume, mukashi a Esau ; Leuwele, mwana a Basemata mukashi a Esau. — 11 Na Baana ba Elefasa babaadi Temana, Omala, Sefo, na Ngatama, na Kyenasa. 12 Tshimina baadi ekupi dia Elefasa, mwana’Esau, n’aye batandjidiile Elefasa [mwana sh’eshina bu] Amalekye. Baaba ngi baana ba Ada, mukashi a Esau. — 13 Na bano ngi baana ba Leuwele : Nakata na Shelake, Shama na Misa. Baaba babaadi baana ba Basemata, mukashi a Esau. — 14 Na bano babaadi baana ba Olebama, mwana a Ana mukashi, [Ana namu] mmwana a Shibeono, mukashi a Esau : na batandjiile Esau [mwana sh’eshina bu] Yeushu, na Yalama, na Kola. 15 Bano ngi ba-fumu [ba kifuko] bia ba baana ba Esau. Baana ba Elefasa balume, mwana mbedi a Esau mbano : fumu [a kifuko] Temana, fumu [a kifuko] Omala, fumu [a kifuko] Sefo, fumu [a kifuko] Kyenasa, 16 fumu [a kifuko] Kola, fumu [a kifuko] Ngatama, fumu [a kifuko] Amalekye. Baaba ngi ba-fumu [batuukile] kwi Elefasa, kwiumbo dia Edome. Baaba ngi baana ba Ada. — 17 Na bano ngi baana ba Leuwele, mwana a Esau mulume : fumu [a kifuko] Nakata, fumu [a kifuko] Shelake, fumu [a kifuko] Shama, fumu [a kifuko] Misa. Baaba ngi ba-fumu [batuukile] kwi Leuwele, kwiumbo dia Edome. Baaba ngi baana ba Basemata, mukashi a Esau. — 18 Na bano ngi baana ba Olebama, mukashi a Esau, fumu [a kifuko] Yeushu, fumu [a kifuko] Yalama, fumu [a kifuko] Kola. Baaba ngi ba-fumuna [batuukile] kwi Olebama, mwana a Ana mukashi, mukashi a Esau. — 19 Baaba ngi baana ba Esau ; na baaba ngi ba-fumu baabo : nyiEdome. 20 Bano ngi baana ba Seile, mwina Ole, babaadi bashaale mwiumbo : Lotana, na Shobala, na Shibeono, na Ana, 21 na Dishono, na Esele, na Dishana. Baaba ngi ba-fumu ba beena Ole, baana ba Seile, kwiumbo dia Edome. 22 Na baana ba Lotana babaadi Oli na Emama ; na nkashanaye na Lotana, [baadi eshina bu] Temina. — 23 Na bano ngi baana ba Shobala : Alafana, na Manakata, na Ebala, Shefo na Onama. — 24 Na bano ngi baana ba Shibeono : Aya na Ana. Yawa Ana ngi wiini bapetele mishimi ya meema e kaalo mu kabaaka, pabaadi kwete kudiisha nyema ya mpuunda ya nshaye Shibeono. — 25 Na bano ngi baana ba Ana : Dishono, na Olebama, mwana a Ana mukashi. — 26 Na bano ngi baana ba Dishono : Emedana, na Eshebana, na Itelana, na Kyelana. — 27 Bano ngi baana ba Eshele : Bilana, na Safana, na Akana. — 28 Bano ngi baana ba Dishana : Usu na Alane. 29 Bano ngi ba-fumu ba beena Ole : fumu [a kifuko] Lotana, fumu [a kifuko] Shobala, fumu [a kifuko] a Shibeono, fumu [a kifuko] Ana, 30 fumu [a kifuko] Dishono, fumu [a kifuko] a Eshele, fumu [a kifuko] Dishana. Baaba ngi ba-fumu ba beena Ole, muyiile ba-fumu baabo, mwiumbo dia Seile. 31 Na bano ngi ba-fumu bababikeele mwiumbo dia Edome, pabaadi fumu [su nguune] tabikeele panundu pa baanaba Isalele. 32 Bela, mwana a Beolo, babikeele mu Edome, n’eshina dia kibundji kiaye dibaadi bu Dinaba. — 33 Na Bela bafwile ; Yobaba namu, mwana a Shelake, [mwana] a Bosala, babikeele pa mbalo yaye. — 34 Na Yobaba bafwile, Ushama namu, a kwiumbo dia beena Temana, babikeele pa mbalo yaye. — 35 Na Ushama bafwile ; na pa mbalo yaye Adada nkwipabikala, [uno baadi] mwana a Bedada, yawa bakupiile beena Madiana mu mapia a Moaba ; n’eshina dia kibundji kiaye dibaadi bu Afite. — 36 Na Adada bafwile ; Samala namu, a ku Masaleka, nkubikala pa mbalo yaye. — 37 Na Samala bafwile ; Shaulu namu, a ku [kibundji kia] Leobote ki pa mweela, nkubikala pa mbalo yaye. — 38 Na Shaulu bafwile ; Bala-Anana, mwana a Akobolo nkubikala pa mbalo yaye. — 39 Na Bala-Anana, mwana a Akobolo, bafwile ; Adala namu nkubikala pa mbalo yaye ; n’eshina dia kibundji kiaye kibaadi bu Pau ; n’eshina dia mukashi aaye, [dibadi] bu Metabele, mwana a Matelede, mwana a Mesaba. 40 Na ano ngi mashina a ba-fumu [ba bifuko] bia Esau, muyiile bifuko biabo, muyiile mbalo yabo, ku mashina aabo : fumu [a kifuko] Temina, fumu [a kifuko] Alafa, fumu [a kifuko] Yetete, 41 fumu [a kifuko] Olebama, fumu [a kifuko] Ela, fumu [a kifuko] Pinono ; 42 fumu [a kifuko] Kyenasa, fumu [a kifuko] Temana, fumu [a kifuko] Mibisala, fumu [a kifuko] Mangadiele, fumu [a kifuko] Ilama. 43 Baaba ngi ba-fumu ba ku Edome, muyiile bibundji biabo [bibaabadi bashaale] mwiumbo diabo. Yawa nyi Esau nshaye na beena Edome. 37 Chapitre 37 *1 Na Yakobo bashaleele mwiumbo mubaadi mushaleele nshaye, mwiumbo dia Kanaana. 2 Bino ngi bipungo bia Yakobo : Yosefe, pabaadi na bipwa ekumi na musambobidi, baadi adiisha bimunwanga bipeela na bakwabo balume, dingi, pabaadi kii songwalume, baadi na baana ba Bila mpaa na baana ba Shidipa, bakashi ba nshaye ; na Yosefe baadi’nka alungula nshabo nkumo yi bubi [ya miaanda yibabakitanga]. 3 Na Isalele baadi namu mufule Yosefe kifulo kukila baana baaye boso balume, mwanda baadi kwadi’ye mwana a ku bununu bwaye, ngi’ye nkumukitshiina musapi wa maboko ala. 4 Na bakwabo balume babamwene’shi shabo mmumufule kifulo kukila bakwabo boso ; na babamushikwanga, na tababaadi abamwakusha’ni bi buwa nya. 5 Na Yosefe balootele kilotwa, aye nkwikilondela bakwabo, n’abo namu nkuniisha kumushikwa. 6 N’aye bebalungwile’shi : Temeshayi, nenusendeela namu kino kilotwa kinalotanga : 7 Talangayi, atwikalanga mu kwaanya maoma [a poondo] munkatshi mwa mafuba ; na talanga, eoma diande nkubuuka, adio nkwimana bwimane ; talanga’ni, maoma eenu nkwidifuunyisha, ao nkwikukwila kumpala kwa eoma diande. 8 Na Bakwabo babamulungwile’shi : A biabia obe okabikalapanundu peetu su ? Okamunana panundu peetu su ? Na babakishiishe dimo kumushikwa, pa mwanda wa bilotwa biaye na bwa mayi aaye [abaadi aakula]. 9 Na balootele dimo kingi kilotwa, aye nkwikilondela bakwabo. Na baambile’shi : talangayi, naloto dimo kilotwa ; talanga’ni, nguba na mweshi, na nyenyeni ekumi na lwenyenyi lumune, ayikalanga ayinkukwila kumpala kwande. 10 Na bebilondeele nshaye na bakwabo. Na nshaye bamusashiile, aye nkumulungula’shi : A kiokio nkilotwa kinyi kibolooto ? obe owuku’shi ami, na nyinobe, na bakwenu, atukafiki tukuname mu nsenga kumpala kwobe ? 11 Na bakwabo babamukwatshiile mukao ; anka nshaye baadi alama diadia eyi [mu binangu biaye]. 12 Na bakwabo babayile mu kudiisha bimunwanga bipeela bia nshabo ku Sisheme. 13 Na Isalele balungwile Yosefe’shi : A bakwenu tabe mu kudiisha [bimunwanga] ku Sisheme su ? Ofikye, nkakutume kwabadi. N’aye bamwalulwile’shi : N’ami uno. 14 N’aye bamwambile’shi : Nankusendeela namu’shi, nda ; okamone su bakwenu be bi buwa, na su bimunwanga bii biya namu, ontwadile namu mukandu. Na bamutumine kukatuka kwibaanda dia Ebelono ; na bafikile ku Sisheme. 15 Na mungi muntu bamusangeene, talanga, aye baadi kwete kuwumbakana mu mafuba, na yawa muntu bamwipwishe’shi : Okimbi kinyi ? 16 N’aye baambile’shi : Nankimbi bakwetu ; ndudikye, nankusendeela namu, kwiini kwabadishiishaa [bimunwanga]. 17 Na [yawa] muntu nkwamba’shi : Babakatuka kuno, mwanda mpushanga abaamba’shi : Twende ku Dotana. Na Yosefe balondele bakwabo, aye nkwibasangana ku Dotana. 18 Na babamumwene ku bula ; na kwibedi kwa’shi afikye peepi n’abo, babamudidiile kipango bwa kumwipayisha. 19 Na babelungusheene’shi : Mutaleyi, ngiawa afiki wiini fumu a bilotwa !. 20 Binobino namu, fikayi, tumwipee, tumwele mu bwiina bwa ku bwa ku meena a meema, na tukaambe’shi : Nyema e bukyelo bamwipaa ; na atukamono biini bilotwa biaye biabikeekala. 21 Na Lubeene bapushiishe biabia, aye nkumupaasha ku maasa aabo ; nkwamba dingi’shi : Tatumukupilanga peepi na lufu nya. 22 Na Lubeene bebalungwile’shi : Tanusumbulanga mase nya. Mwaseyi mu buno bwiina bwa meema bwi mu kabaaka, na tanumukuumanga maasa. [Bibaadi] kipaso kia kumupoososha mu maasa aabo, bwa kumwalusha kwi nshaye. 23 Na bibakitshiine’shi, pabaadi Yosefe bafiki peepi na bakwabo, abo nkumufuula musapi waye, wawa musapi wa maboko ala ubaadi pa mbidi paaye ; 24 na babamukwatshile bamwaasa mu bwiina bwa meema ; kutala bwiina bubaadi bisumanga : tamubaadi meema munda mwamwa nya. 25 Na Babashaleele bwa kudya mikate ; na bababushiishe meeso, baabatale, na talanga, kibumbu kia beena Ishimaele kibafikanga ku Ngalade ; na nyema yabo ya shamo ibaadi isemune bitobwanga bia mu biakudia bia mapembwe, malaashi, na miile1 bibaabadi abatwala ku Eshipitu. 26 Na Yuda balungwile bakwabo’shi : Makasa kinyi atutapa patukaipa mukwetu na patukafia mase aye ? 27 Fikayi, tumuwudishe kwi beena Ishimaele ; na’eyaasa dietu dietu tadiikalanga pa mbidi paaye nya ; mwanda nyi mukwetu, musamba wetu. Na bakwabo babamupushiishe diadia eyi. 28 Na beena Madiana, bansuunga, babakiile paapa. Na babatushiishe Yosefe mu bwiina bwa meema bamukaamisha ; na babawudiishe Yosefe ku [muulo wa] fwalanga makumi abidi ya kiamo kwi beena Ishimaele ; bano namu babatwadile Yosefe ku Eshipitu. 29 Na Lubeene baalukiile ku bwiina bwa meema ; na talanga, Yosefe te mu bwiina nya, na basanwiine bilamba biaye, 30 aye nkwaluka kwi bakwabo’shi : Mwana te mwanka nya, ami namu, a nkuni kwanyende? *(1) Miile: sunga'shi, kabaanda. 31 Na babaatshile musapi wa Yosefe, abo nkwipaa mbushi a kipembwe, babafundakeeshe musapi mu mase ; 32 na babatumine musapi wa maboko ala, beufikisha kwi nshabo, baakula’ni’shi : Tubasaangula kino ; biabia tuundula su mmusapi wa mwan’obe, na su ta n’ao nya. 33 N’aye beutundwile, aye nkwamba’shi : Nyi musapi wa mwan’ande ; nyema e bukyelo bamwipaa : Eyendo Yosefe babamudi ! 34 Na Yakobo basanwiine bilamba biaye, aye nkupombeela mufuko w’ekunyi mu kifuka kiaye, nkudila maalo a mwanaye munda mwa mafuku e bungi. 35 Na baana baaye boso balume babebweele, mpaa na baana baaye bakashi bwa kumusaamba ; anka’ye bapeele kusambiibwa, aye nkwamba’shi : Eyendo nankatwela kwi mwan’ande mu kalunga nyembo, nka nafwa’dilanga maalo. Na nshaye bamudiile mpolo. 36 Na beena Madiana babamuwudiishe mu Eshipitu kwi Potifaala, fumu a mwibalasa dia Faalo, kapita ka balami ba lupoopo. 38 Chapitre 38 *1 Na bibakitshiine’shi, mu kiakia kipindji, Yuda bakatukile kwi bakwabo, aye nkwalaala kwi muntu a ku Adulama, ayitanyiniibwa eshina bu Ila. 2 Na Yuda bekumwene mwana mukashi [mwana a] muntu mwina Kanaana, eshina dia wiini yawa muntu dibaadi bu Shua ; n’aye bamwatshile, efikeena n’aye peepi. 3 N’aye baimiite, nkutanda mwana mulume, na babaudikile eshina diaye bu Ele. 4 Na baimiite dimo, aye nkutanda mwana mulume, na nyinaye baudikile eshina diaye bu Onana. 5 Na batandile dimo mwana mulume, na baudikile eshina diaye bu Shelake, [Yuda] baadi ku Kyeshibi pabamutandjile. 6 Na Yuda bayibakidiile Ele mwan’aye mbedi mukashi, eshina diaye dibaadi bu Tamala. 7 Na Ele, mwana mbedi a Yuda, baadi mubi ku meeso kwa A Yikalayika, na A Yikalayika bamwipaile. 8 Na Yuda balungwile Onana’shi : Nda wefikeene peepi na mukashi a mukwenu, okumbashe n’aye mushiinga wa bu mwina a mulume1, otandjile mukwenu baana [ba kumupiana]. 9 Na Onana bawukanga’shi, baana tabakeekala baaye nya ; na bibakitshiine’shi atweele kwi mukashi a mukwabo, aye nkusuumbula meema [a balume] paashi, bwa kupela kutandjila mukwabo baana. 10 Na kiakia kibaadi akitshi kibaadi bubi ku meeso kwa A Yikalayika, aye nkumwipaisha’ni. 11 Na Yuda balungwile Tamala, mukashi a mwanaye’shi : Shaala bu mukashi kilele2 mu shibo ya nshobe mpaa na kipindji akikakulu Shelake, mwan’ande ; mwanda aye baambile’shi : Kutshiina tala afwa, n’aye namu bu bakwabo. Na Tamala nkwenda, aye nkukashaala mu shibo ya nshaye. *(1) Sunga’shi : Mushiinga wa bu maanyi. — (2) Sunga’shi : Bu mukashi amufwe. 12 Na mafuku abafiimine bungi, yawa songwakashi mwana a Shua, mukashi a Yuda, bafwile ; na Yuda bwa kutadisha kinangu, bakamiine ku Temina, aye na kuukwaye Ila, mwina Adulama, kwi abakuula mikooko yaye bwaa. 13 Na babebilungwile Tamala, abo’shi : Talanga, nshobe mweeno ngi’u akaanka ku Temina mu kukuula mikooko yaye bwaa. 14 Na bafudile bilamba bia bu mukashi kilele3, bibaadi pa mbidi paaye, na beputshile kitambaala, aye nkwipoombeela, dingi nkushaala ku ntwelelo kia Enaimi, kibundji kibaadi mwishinda dia kwenda ku Temina ; mwanda bamonanga’shi Shelake bapu kukula, n’aye namu tambamupe’ye [eekale] bu mukashi aaye nya. 15 Na Yuda bamumwene, aye nkumupwandjikisha bu mukashi nduumba4, mwanda baadi mupuute lukyebo lwaye. 16 Na bepeengyele kwadi, mwishinda, aye nkwamba’shi : Nankusendeela, kumiina namu’shi, nfikye koodi. Mwanda tabaadi awuku’shi nyi mukashi a mwan’aye nya. Aye namu nkwamba’shi : Okaampa kinyi bwa’shi ofikye kwandji ? 17 N’aye bambile’shi : Nankatuma mwana a mbushi a mu kibumbu. Aye’shi : Okaampa kintu kyee, mpaa na kipindji kiokamutuma su ? 18 N’aye bambile’shi : Nkini kiokyebe nkupe bu kyee ? Aye’shi : Kitampi kiobe, na mooshi oobe, na mukoombo oobe wi mwiyaasa diobe. Na bamupeele bianka ; na befikeneene n’aye peepi, aye nkwimita eyimi dia kwadi. 19 Na bebweele, aye nkwenda, na bakatwiishe kitambaala kibaadi pa mbidi paaye, aye nkufwaala bilamba bia bu mukashi kilele. 20 Na Yuda batumine mwana a mbushi ku maboko kwa kuukwaye, mwina Adulama, bwadia kwata bintu bibatuule kyee kwi yawa mwana mukashi ; anka tamumusangane nya. 21 Na baipwishe bantu ba pa yaya mbalo’shi : A yawa mukashi nduumba, ayikalanga ku Enaimi mwishinda, e kwikuni ? N’abo babaalulwile’shi : Pano tapekalanga mwana mukashi nduumba nya. 22 N’aye baalukiile kwi Yuda, aye nkwamba’shi : Ntshi mumusangane’mi ; na dingi bantu ba pa yaya mbalo babandungula’shi : Pano tapekalanga mwana mukashi nduumba nya. 23 Na Yuda baambile’shi : Awukye kwata biini biabia bintu [bi mu kyee] bu biaye, kutshiina tala twamwekwa ku bisumanga. Talanga, ngiawa’mi batumu wiini mwana a mbushi, obenamu twemumusangane. *(3) Sunga’shi : Bilamba biaye bia mpidi. — (4) Sunga’shi : Bu mukashi mwishaleele. 24 Na bibakitshiine’shi, akukidi mieshi bu isatu, babalungwile Yuda, abo’shi : Tamala, mukashi a mwan’obe, batambuka bu nduumba, dingi otale, baapu mpaana kwimita eyimi dia bu nduumba. Na Yuda nkwamba’shi : Mutuusheyi paasha, ashiikwe kaalo. 25 Pabaabadi abamutuusha paasha, batumine mukyendji kwi nshaye mweeno, aye’shi : Dino eyimi nedipete kwi uno muntu shaa bino bintu. Na baamba’shi : tuundula namu, nankusendeela, [su owuku] shaa kino kitaampi, na uno mooshi, na uno mukoombo. 26 Na Yuda bebitundwiile, aye nkwamba’shi : [uno mukashi] mmululame ngofu kunkila’mi ; nyi mpa mwanda ntshi mumwate namupa Shelake, mwan’ande mulume. Na tamwifikeene’ni n’aye peepi nya. 27 Na bibakitshiine’shi, pabalombeene kipindji kiaye kia kutanda, talanga, baana babidi ba mpasa be mwifu diaye ; 28 na bibakitshiine’shi, pabaadi atanda, umune a ku baana baolweele eyaasa ; na taasha bedikwatshile, aye nkwaanya mooshi umoonga kwiyaasa’shi : Uno ngi atuuku kwibedi. 29 Na bibakitshiine’shi, pabalwiishe eyaasa diaye, talanga, mukwabo batuukile ; na [taasha] nkwamba’shi : Epuunda kinyi dibotubula ! Epuunda dii poodi. Na babaudikile eshina diaye bu Pelese5. 30 Na kunyima mukwabo batuukile, yawa baadi n’eyaasa dianye mooshi umoonga ; na babaudikile eshina diaye bu Zelake6. *(5) Dino eshina adipatuula’shi : Epuunda, sunga’shi, kibelo. — (6) Dino eshina adipatuula’shi : Kubuusha, sunga kukaamisha. 39 Chapitre 39 *1 Na Yosefe batuulwe mu Eshipitu ; Potifaala namu, kapita ka mwibalasa dia Faalo, mwikale’ni mukata a balami, mwina Eshipitu, bamuudile ku maboko kwa beena Ishimaele babamutwadile kwakwa. 2 Na A Yikalayika baadi na Yosefe ; aye baadi’ni muntu ayiisha mianda yoso ku meeso ; na baadi mu shibo ya fumwaye, yawa mwina Eshipitu. 3 Na Fumwaye bamwene’shi A Yikalayika e n’aye, na’shi kiakia kioso kiakitshi, A Yikalayika baadi ekiyiisha ku meeso mwiyaasa diaye. 4 Na Yosefe bamwekyelwe na lusa ku meeso kwaye, aye namu baadi amufubila ; na [Potifaala] bamutentekyele panundu pa shibo yaye, dingi batuule bintu biaye bioso mu maasa mwaye. 5 Na bibakitshiine’shi, kubanga papa pabamupeele matalwa panundu pa shibo yaye na panundu pa bintu biaye bioso, A Yikalayika nkwela shibo ya [yawa] mwina Eshipitu miabi pa mwanda wa Yosefe ; na miabi ya A Yikalayika ibaadi pa bintu biaye bioso, mu shibo mpaa na ku mafuba. 6 Na bintu biaye bioso bebilekyele mu maasa a Yosefe, dingi tabaadi amwipusha kintu su nkimune nya, nka peenda kiakudia kiaye1 kibaadi adi. Biabia namu Yosefe baadi buwa ku kishiisa na ku lukyebo. *(1) Sunga kwamba’shi : Mikate yaye yibaadi adi. 7 Na bibakitshiine’shi, kunyima kwa yaya mianda, mukashi a fumwaye nkweela meeso aaye nkutala pe Yosefe ; aye nkwamba’shi : Laala n’ami. 8 Anka’ye bapeele, nkulungula mukashi a fumwaye’shi : Talanga, fumwami te na kintu su nkimune kiangipusha mu shibo muno nya, dingi mmutuule bintu biaye bioso mu maasa mwande. 9 Takwi muntu su ngumune munkile bukata muno mu shibo, na tamuntunishe kintu su nkimune nka peenda obe, ku mwanda we mukashi aaye ; na dingi nkipaso kinyi kiandjia kukita buno bubi bukata, na kia kulwishiisha’mi Efile Mukulu ? 10 Na bibakitshiine’shi, pabaadi kwete kwisaamba na Yosefe, kunyima kwefuku n’efuku, aye namu tamumupushe bwa kwifikeenan’aye peepi, bwa’shi alaale n’aye nya. — 11 Na bibakitshiine’shi, dingi efuku, pabatwelele mu shibo bwa kukita mufubo ubaadi akitshi, na bibaadi mwamwa mu shibo, ta mwi muntu su ngumune a ku bantu ba mu shibo. 12 Na [yawa mukashi] bamukwatshile mu kilamba, na kwamba’shi : Laala n’ami. N’aye balekyele kilamba kiaye mwiyaasa diaye, aye nkusuuka, nkutuuka na paasha. 13 Na bibakitshiine’shi, paaye kumona’shi bamulekyela kilamba kiaye mwiyaasa na’shi basuuku paasha, 14 baitanyine bantu ba mu shibo, aye nkwibalungula’shi : Talangayi ! babetutwadiile uno mwina Ebelo bwa kwitusepa : bafiki kwandji bwa kulaala n’ami ; ami namu neela musaase bi bu bukopo ; 15 na bibakitshika’shi, pabaapusha nankaamisha eyi naneele musaase, balekyele kilamba kiaye pandji, basuuku, na batuuku paasha. 16 Na batuudile kilamba kia Yosefe mbwiipi mwaye mpaa na kipindji kibafikile fumwaye ku shibo. 17 N’aye bamulungwile muyiile ano mayi, aye’shi : Mufubi a beena Ebelo oodi mwitupitshikye bafiki kwandji bwa kummona bisumanga ; 18 na bibkitshika’shi, pankamishanga eyi na kwela musaase, aye balekyele kilamba kiaye mwiipi mwande na basuuku paasha. 19 Na fumwaye pabapushiishe mayi a mukashi aaye abaadi amulungula’shi : Ngi kipaso kibakitshi mufubi oobe kwandji kiakia, — bibakitshiine namu’shi, suungu yaye nkukaamina. 20 Na Fumwe na Yosefe bamukwatshile, akamweela mu shibo ya midiimba, mu mbalo yibaadi beena lukano ba fumu mbashitshilwe ; n’aye baadi mwamwa, mu shibo ya midiimba. 21 Na A Yikalayika baadi na Yosefe ; na bapongolweele bu muntu bwaye paadi, aye nkumumweesha na kaa ku meeso a mulami a shibo ya midiimba. 22 Na mulami a shibo ya midiimba batuudile beena lukano boso babaadi mushibo mwiyaasa dia Yosefe, na kiakia kioso kibakitshiikanga mwamwa, nn’aye baadi ekikitshi ; 23 mulami a shibo ya lukano tabaadi atata kintu su nkimune kibaadi mwiyaasa diaye nya, mwanda A Yikalayika baadi n’aye ; na kioso kibaadi akitshi, A Yikalayika baadi ekiyiisha ku meeso. 40 Chapitre 40 1 Na bibakitshiine’shi, kunyima kwa yaya mianda, mufubi a fumu a mu Eshipitu basukumwinanga fumu bitomwanga, na mufubi balamanga mikate yaye babasoolwele kumpala kwa fumwabo, fumu a mu Eshipitu. 2 Na Faalo bafitshiile bakata baaye baaba nsuungu, yawa fumu a bafubi babasukumwinanga fumu bitomwang, na yawa fumu a bafubi babalamanga mikate [ya fumu], 3 na bebatuudile mu kilamino mu shibo ya fumu a basalai abalama mu lupoopo, mu shibo ya lukano, mu mbalo yibaadi Yosefe mmubayilwe mu lukano. 4 Na fumu a balami bebatuudile mu maasa a Yosefe, n’aye baadi ebakwasha ; na mwamwa mu kilamino babemupwile mafuku e bungi. 5 Na babalootele kilotwa, booso babidi, muntu kiaye kilotwa, muntu kiaye kilotwa, mu bufuku bumune, muntu na muntu muyiile kipatulwilo kia kilotwa kiaye, mufubi basukumwinanga fumu bitomwanga na mufubi balamanga mikate babafubilanga fumu a mu Eshipitu, babaadi bashitshilwe mu shibo ya lukano. 6 Na Yosefe bafikile kwabadi kunamashika, aye nkwibatala ; talanga, abo namu, babaadi na kiongwa. 7 Na baipwishe bakata ba Faalo babaadi n’aye mu kilamino mu shibo ya fumwaye’shi : Bwakini nwi na nkyebo yilwile lelo uno ? 8 N’abo babamulungwile’shi : Twibaloote kilotwa, na muno tamwi muntu bwa kwikipatuula nya. Na Yosefe bebalungwile’shi : Bipatulwilo ta mbi’Efile Mukulu su ?; Nenusendeela namu, ndondeleyi [bitotwa bienu]. 9 Na mukata a bafubi ba bitomwanga balondeele Yosefe kiaye kilotwa, aye nkumulungula’shi : Mu kilotwa kiande, namono bino, mutshi wa finyo wi kumpala kwande, 10 na pa wawa mutshi wa finyo, pe ntabi isatu ; tawikalanga’ni bu awushipuka : kilongo kiao bibatuuku, bisaasa bia finyo bibaapa tukuba twa finyo tumoongye pyaa ; 11 na kipulu kia Faalo akiikalanga takidi mwiyaasa diande, naata’ni tukuba, netufini mu kipulu kia Faalo, na nantuulu kipulu mwiyaasa dia Faalo. 12 Na Yosefe bamulungwile’shi : Kipatulwilo kia’kio nkino : Ntabi isatu, nyi mafuku asatu. 13 Kubashaala mafuku asatu, na Faalo akeboosha mutwe waye, n’akakwalusha dimo mu mufubo wobe, dingi okatuula kipulu kia Faalo mwiyaasa diaye, muyiile kipikwa kia kala paboodi bu mufubi aaye akumwelele bitomwanga. 14 Anka ontentekyeshe namu, pokekala mu buwa, dingi nankusendeela namu, onkitshiine bi buwa, onteemune namu kwi Faalo, na ontuushishe mu ino shibo ; 15 mwanda nayibilwe mwiumbo dia beena Ebelo ; sunga mwini muno ntshi mukite kintu su nkimune kipwandjikile bangyela mu bwiina nya. 16 Na mukata a bafubi abalama mikate bamwene’shi kwete kupatuula [bilotwa] kalolo, na balungwile Yosefe’shi : N’ami namu, [namono] mu kilotwa kiande ; na talanga, biseele bisatu bia mikate itooka abiikalanga pa mutwe wande ; 17 na mu kiseele akiikalanga panundu amwikalanga bidiibwa bilekeenelekeene bia Faalo, biteekwe mu mbalo yabateekyela mikate ; na tooni atwikalanga atwibidi mu kiseele panundu pa mutwe wande. 18 Na Yosefe baalulwile aamba’shi : Kipatulwilo kia’kio nkino : Biseele bisatu nyi mafuku asatu. 19 Kubashaala mafuku asatu, na Faalo akakaasha mutwe wobe ku mbidi yobe, n’akakupudika ku mutshi, na tooni atukadia mwiita wobe pa mbidi poobe. 20 Na bibakitshiine’shi, p’efuku dia kasatu, efuku dia kutandjiibwa kwa Faalo, bakitshiine kidiibwa bwa bafubi baaye boso ; na bebosheeshe mutwe wa mukata a bafubi ba bitomwanga na mutwe wa mukata a bafubi abalama mikate pankatshi pa bafubi baaye ; 21 na baalwishe dimo mukata a bafubi ba bitomwanga mu mufubo waye wa bitomwanga, na batuule kipulu mwiyaasa dia Faalo ; 22 na bapudikile mukata a bafubi abalama mikate, nka muyiile bibaadi bibapatulwile Yosefe. 23 Anka mukata a bafubi ba bitomwanga tamutentekyeshe’ni Yosefe nya, anka bebiyilwankeene. 41 Chapitre 41 1 Na bibakitshiine’shi, ku songo kwa bipwa bibidi bishima, Faalo balootele [kilotwa], talanga, aye baadi mwimane peepi na mweela1 : 2 aye nkumona ngombe musambobidi ayaabuka mu mweela, yi buwa kubandjila ku meeso, yi mwiita wi mwimu2, yibaadianga lubishi mu kiluungu. 3 Talanga’ni, kunyima kw’ayo, yimo ngombe musambobidi yibaabukile, yatuuka mu mweela, yii butete, na yinyaane ; na yibaimeene mbwipi mwa ngombe ibaadi ku kyeese kia mweela ; 4 na yaya ngombe yii butete, na yinyaane yibaadile yaya ngombe musambobidi yii buwa kubandjila ku meeso, na yi mwimu wi bungi. Na Faalo bapasukile. 5 Baladile dimo, aye nkuloota musuusa wa kabidi : na talanga, masala musambobidi a poondo akata na e buwa abaadi embeele ku kinkolwa kimune. 6 Na talanga, masala musambobidi anyatshile na aume kaalo mwanda wa lupunga lwa kutuunduka nguba abaadi aapwatuka kunyima kwao ; 7 na masala anyatshile nkudia aa musambobidi akata na awule ntete mbaa. Na Faalo bapasukile ; atalenye, [bibaadi] kilotwa. *(1) Uno nyi ngwawa mweela wabetanyina bu “Nile”. — (2) Sunga’shi : wi mwiita unune. 8 Na bibakitshiine’shi, ku namashika, kinangu kiaye kibaadi kilwile ; na batumine [bantu] mu kwitanyina baasha masende3 booso ba mu Eshipitu, na baasha bukalabwino booso. Na Faalo bebalondeele bilotwa biaye ; anka takubaadi muntu su ngumune bebipatulwidiile Faalo nya. 9 Na mukata a bafubi ba bitomwanga balungwile Faalo’shi : Natentekyesha lelo uno bilubilo biande. 10 Faalo baadi mukwatshile bafubi baaye nsuungu, aye nkungyela mu kilamino, ami na mukata a bafubi abalama mikate, mu shibo ya fumu a basalayi balami ba mwibalasa ; 11 na tubalootele kilotwa mu bufuku bumune, ami n’aye ; tubalootele muntu na muntu muyiile kipatulwilo kia kilotwa kiaye. 12 Na mwamwa mubaadi n’etu songwalume a beena Ebelo, mufubi a kapitene ka balami ba mwibalasa ; n’atwe tubamulondeele , aye namu etupatulwila bilotwa bietu ; bapeele muntu na muntu kipatulwilo muyiile kilotwa kiaye. 13 Na bibakitshiine’shi, nka mubaadi mwitupatulwile, ngi bibakitshikile : ami, babangalwishe mu mufubo wande [kwi Faalo], aye namu, babamupudikile. *(3) Sunga’shi : Ba nganga ba lubuko. 14 Na Faalo batumine [bantu], na babayitanyine Yosefe ; na babamutuushiishe lubilo mu bwiina, aye nkwikuula nyene yaye, nkushintuula bilamba, na bafikile kwi Faalo. 15 Na Faalo balungwile Yosefe’shi : Nemuloote kilotwa, takwi muntu su ngumune akwikipatuula nya ; na nampusha abakwakula’shi obe opusha kilotwa bwa kwikipatuula. 16 Na Yosefe baalulwile Faalo’shi : Wawa ta mwanda wande’mi nya ; Efile Mukulu akapa Faalo lwaluulo lwa kufukama. 17 Na Faalo balungwile Yosefe’shi : Mu kilotwa kiande, talanga, nayikalanga mwimane mbwiipi mwa mweela ; 18 na talanga, mu mweela mubaadi amwabuka ngombe musambobidi yi mwiita unune, na yi buwa kubandjila ku meeso, na yibaadi yikwete kudia lubishi mu kilungu. 19 Talanga’ni, yingi ngombe musambobidi yibaabukile kunyima kwayo, yinyaane, yii butete, yishii mwiita pa mbidi : kasha ntamwene namu ngombe yii buno bubi mwiumbo dioso dia Eshipitu nya. 20 Na [yaya] ngombe ya yinyaane nay ii butete yibaadi [yaya] ngombe musambobidi ya kwibedi yi mwiita unune : 21 ayo nkutwela mwifu mwayo, na tankumwekwe’shi [yaya ikata] ngitwele mwifu diayo nya, na mmweneno aayo baadi nka muniishe kulwila’nka bu kwibedi. Na nampasukile. 22 Na namwene mu kilotwa kiande ; talanga’ni, masala musambobidi abakulanga ku kinkolwa kimune, awule ntete na e buwa ; 23 na talanga, masala musambobidi anyatshile, ashii ntete, apie na kaalo ka kutuunduka nguba, abaadi aamene kunyima kwa aa masala ; 24 na masala ashii ntete abamiine aa masala musambobidi e buwa. N’ami nebilungula baasha masende ; anka tankutuukye su ngumune mwikimpatulwile nya. 25 Yosefe balungwile Faalo’shi : Kilotwa kia Faalo nkimune : Efile Mukulu baleesha Faalo kintu kiakyebe kukita. 26 Ngombe yikashi musambobidi nyi mbipwa musambobidi ; na masala musambobidi e buwa, nyi mbipwa musambobidi : nyi nkilotwa kimune. 27 Na ngombe yikashi yinyaane na yishii buwa kubandjila, yibaabukile kunyima kwayo, nyi mbipwa musambobidi ; na masala ashii ntete, ataate kaalo ka lupunga lwa kutuunduka nguba, nyi mbipwa musambobidi bia kipupa kia nsala. 28 Dino nyi eyi diandungula Faalo ; kiakia akikakitshi Efile Mukulu, ekileesha Faalo. 29 Talanga, akufiki bipwa musambobidi bia [bidiibwa] bikile bungi mwiumbo dioso dia Eshipitu ; 30 na bipwa musambobidi bia kipupa kia nsala abikeebwa kunyima kwa biabia musambobidi [bia bidiibwa bi bungi] ; na bwabwa bungi booso bwa bidiibwa abakebwilwankana mu Eshipitu, na kipupa kia nsala akikatoondo eumbo ; 31 na bungi bwa bidiibwa tabukawukiibwa mwiumbo nya pa mwanda wa kiakia kipupa kia nsala [akikafika] kunyima ; mwanda akikeekala kikile bukata. 32 Na biabia biaalushwa kilotwa misuusa ibidi kwi Faalo, ngi’shi mwanda ngwatshiibwe kitshibilo kwi Efile Mukulu, na’shi Efile Mukulu eukitshi lubilo-lubilo. 33 Binobino namu, abituungu Faalo ekimbile muntu e na kinangu na e na bukalabwino, ngi amutuule panundu p’eumbo dia Eshipitu. 34 Faalo akite [biobio], na’shi asangule bantu bakutuula bu balami mwiumbo panundu, na’shi akaashe kipindji kimune kia mu bitano kia eumbo dia Eshipitu munda mwa biabia bipwa musambobidi bia bidiibwa bi bungi ; 35 baaba namu baungwiishe biumbulwanga bioso bia [mu] biabia bipwa bi buwa abikafika, na babombeleshe poondo mu matalwa a Faalo bu bidiibwa bia kudia mu bibundjina’shi bebilame. 36 Na bidiibwa abikeekala mu kilamino bwa ku mwanda w’eumbo, bwa biabia bipwa musambobidi bia kipupa kia nsala abikafika mwiumbo dia Eshipitu, n’eumbo tadikalwishiibwa4 na kipupa kia nsala nya. *(4) Sunga’shi : Tadikayipayibwa nya. 37 Na wawa mwanda ubaadi buwa ku meeso kwa Faalo na ku meeso kwa bafubi baaye boso. 38 Na Faalo balungwile bafubi baaye’shi : Twi balombeene kukamona muntu e bu uno, e na kikudi kia b’efile5 mwadi su ? 39 Na Faalo balungwile Yosefe’shi : Mwanda’shi Efile Mukulu bakuwukisha biabia bioso, takwi muntu su ngumune e na kiwukilo na bukalabwino bu’be nya. 40 Obe, okeekala panundu pa shibo yande, na mwiilo wande ooso aukelombola nka mwiyi diobe ; anka peenda namu mwanda utale lupunansulu lwa bufumu, nankekala ami mukukile’be bukata. 41 Na Faalo balungwile Yosefe’shi : Talanga, nankutuulu na matalwa a kwikala panundu p’eumbo dioso dia Eshipitu. 42 Na Faalo bakashiishe kakano kaaye kwiyaasa diaye, na bekatuule kwiyaasa dia Yosefe, na bamufwadikile bilambabia bisusu6, na bapidikile kipoo kia oolo ku shingo yaye ; 43 na bamukamiishe pa ngolofwanda a kabidi baadi aaye’ye nabene ; na babaadi abeele musaase’shi : Abeleke7 ! Na [Faalo] bamutuule na matalwa panundu p’eumbo dioso dia Eshipitu. 44 Na Faalo balungwile Yosefe’shi : Ami ne Faalo : kushii’be muntu takwiboasha eyaasa diaye su ndwao [lwaye] mwiumbo dioso dia Eshipitu. 45 Na Faalo baudikile eshina dia Yosefe bu Safena-panea8 ; na bamupeele Asenata, mwana a Potifela, tshiite-mwakwidi a ku Ono, bu mukashi aaye. Na Yosefe batambukile eumbo dia Eshipitu. 46 Na Yosefe baadi na bipwa makumi asatu pabaimeene bwa kufuba kumpala kwa Faalo, fumu a mu Eshipitu ; na Yosefe batuukile akatuka kumpala kwa Faalo, aye nkuteemba mbalo yoso mwiumbo dia Eshipitu. *(5) Sunga’shi : Kikudi ki’Efile Mukulu. — (6) Sunga’shi : bilamba bitooka soo. — (7) Ngi kupatuula’shi : Bakuname manwi. — (8) Ngi kupatuula’shi : Kafuumbula bifiame, sunga’shi : mupaashi a bantu. *47 Na nsenga ibatuushiishe bintu bi bungi munda mwa [biabia] bipwa musambobidi bia bidiibwa bi bungi. 48 Na [Yosefe] bakongwele bidiibwa bioso bia mu biabia bipwa musambobidi bibaadi mwiumbo dia Eshipitu, na batuudile bidiibwa mu bibundji ; batuule mu kibundji kioso biakudia [bibabaumbulanga] mu mafuba ekifunyishe. 49 Na Yosefe balamine poondo, nka bu misengyeya ya mu meema akata, bintu bikile bungi, mpaa na kipindji kibabalekyele kubadika, mwanda [poondo] tabaadi bia kubadikwa nya. 50 Na, kumpala kwa’shi kipwa kia kipupa kia nsala kifikye, kubatandjiilwe Yosefe baana balume babidi, babamutandjiile Asenata, mwana a Potifela, tshiite-mwakwidi a ku Ono. 51 Na Yosefe baudikile eshina dia mwana mbedi bu Manase9 : Mwanda Efile Mukulu bangilwankasha malwa ande oso, na shibo yoso ya nshami. 52 Na baudikile eshina dia [mwana] a kabidi bu Efalayime10 : mwanda Efile Mukulu banfiimishila [baana] mwiumbo dia kiongwa kiande. *(9) Ngi kupatuula’shi : Kilwankanyi. — (10) Sunga’shi : Kufiimisha ela dia kutaanda misuusa ibidi. 53 Na bipwa musambobidi bia bidiibwa bi bungi bibaadi mwiumbo dia Eshipitu bibapwile ; 54 na bipwa musambobidi bia kipupa kia nsala bibabangile kufika, nka bibaadi Yosefe mwakule. Na kubaadi kipupa kia nsala mu maumbo oso ; anka peenda mwiumbo dioso dia Eshipitu ngi mubaadi bidiibwa11. 55 N’eumbo dioso dia Eshipitu dibapetele nsala, na mwiilo ubeele musaase kwi Faalo bwa mikate ya kudia ; na Faalo balungwile beena Eshipitu boso’shi : Ndayi kwi Yosefe ; kitayi kiakia kiakenulungula. 56 Na kipupa kia nsala kibaadi pa nsenga pooso ; na Yosefe bashitwiile ma mbalo ooso mubaadi melamine bintu, aye nkuudisha beena Eshipitu poondo ; na kipupa kia nsala kibaadi akineeme mwiumbo dia Eshipitu. 57 Na [bantu] babafikanga ba ku nsenga kwoso ku Eshipitu, kwi Yosefe, bwa kuwula poondo ; mwanda kipupa kia nsala kibaadi akineeme pa nsenga pooso. *(11) Sunga kwamba’shi : Mubaadi mikate ya kudia. 42 Chapitre 42 *1 Na Yakobo bamwene’shi ku Eshipitu poondo1, kwi poondo ; aye ngi kulungula baana baaye’shi : Bwakini anwe anwitaleena ? 2 Aye nkwaba’ni’shi : Talanga, nampusha’shi : mu Eshipitu mwi poondo yi ; ekwalaaleyi, nwituudile poondo kwanka, biatudia kwikala na muwa, kushii’twe kufwa. 3 Na Bakwabo ba Yosefe balume ekumi babaalaleele bwa kuwula poondo mu Eshipitu ; 4 anka Yakobo tabatumine Beshamee, mwina a Yosefe na baaba bangi bakwabo nya, mwanda baadi amba’shi : Atupela tala masaku akamumwenekyela ! 5 Na baana ba Isalele balume babayile mu kuwula poondo, munkatshi mwa baaba babaadi abende ; mwanda kipupa kia nsala kibaadi mwiumbo dia Kanaana. 6 Na Yosefe baadi mutoontshi a mwiumbo baudishanga poondo kwi miilo yoso ya pa nsenga, na bakwabo na Yosefe babafikile, na babayinamine mpala paashi kumpala kwaye. 7 Na Yosefe bamwene bakwabo, na bebatundwile ; na ku meeso kwabo baadi muntu mwenyi, besaambile n’abo ebasaashila ngofu, aye nkwibalungula’shi : Anufiki kuni ? Anka’bo namu babaambile’shi : Nkwiumbo dia Kanaana, bwa kuwula bidiibwa. 8 Na Yosefe batudwile bakwabo ; anka’bo tababmutunddwole nya. *(1) Atwaluula “blé” bu Poondo mwanda ngi atuwuku kuno. 9 Na Yosefe batentekyeshe bilotwa bibaadi muloote pa mwanda wa’bo ; aye nkwibalungula’shi : Anwe nwi bampuupa ; nyi mbwa kumona mbalo yoso yi mwaasa ya mwiumbo bubanufiki. 10 N’abo babamulungwile’shi : Nyaa, fumwami ; bafubi boobe babafiki’nka bwa kuwula bidiibwa. 11 Boso bwetu twi baana ba muntu umune ; twi bantu ba kishima2 ; bafubi boobe ta mbampuupa nya. 12 N’aye bebalungwile’shi : Nyaa, anka bwa kumona mbalo ya mwiumbo yi mwaasa ngi kibanufwila. 13 N’abo babaambile’shi : Bafubi boobe babaadi baana ba muntu ekumi na babidi ; twi baana ba muntu umune, mwiumbo dia Kanaana ; na talanga, mwana a mukala lelo uno e na nshetu, umune namu te kwanka nya. 14 Na Yosefe bebalungwile’shi : Ngi kiini kianenulungulanga’shi : Anwe nwi bampuupa. 15 Pa mwanda wa bino anukatudiibwa mu kitompelo : Na bii Faalo na muwa ! su nubakatuka pano, nka mwinenu a mukala akufika pano ! 16 Tumayi muntu umune a kwanudi, aye akakiibe mwinenu ; nanwe namu anukekala baanyibwe miooshi, ngi mayi enu akatuulwe ku kitompelo, [bwa kumona] su nwi na eyendo : su ta mbiabia, na bii Faalo na muwa ! eyendo nwi bampuupa. 17 Na bebatudiishe mu kilamino pamune munda mwa mafuku asatu. *(2) Sunga kwamba’shi : Twi bantu abaakula eyendo. 18 Na aa mafuku asatu, Yosefe bebalungwile’shi : Nukite bino, bianudia kwikala na muwa ; ami nantshiini Efile Mukulu. 19 Su nwi bantu ba kishima, umune a kwanudi, anwe baana ba muntu, akekala mwanyibwe mu yaya shibo mwanwikalanga mu kilamino , anwe namu, ndayi nutwale poondo bwa [nkadiisha] be ku mashibo eenu mwanda wa nsala ; 20 na yawa mwana mukala a kwanudi numumpitshikye, ngi mayi eenu akamwekwe’shi ng’eyendo ; biabia tanukafwa’nwe. Abo namu babakitshiine nka biobio. 21 Na babesaambile munkatshi mwabo’shi : Eyendo twibalwishiishe mukwetu ; mwanda tubamwene mpombo ya kikudi kiaye pabaadi etutekye lusa, n’atwe tubakutshilwe kumupushiisha , ngi bwakini aa malwa abafiki [namu] patudi. 22 Na Lubeene bebaalulwile’shi : Ntshi nesaambile neenu, nenulungula’shi : Tanukitshiinanga mwana bubi su ? Anka’new tamnwibampushiishe nya , na dingi, talanga, mase aaye tabadi abeakyende. 23 Na tababawukanga’shi Yosefe kwete kupusha nya, mwanda kubaadi muntu pankatshi paabo bwa kwaluula [edimi diabesaamba]. 24 Na bakatukile kwabadi ekuumba ku lupese, aye nkudila mpolo ; kunyima baalukiile kwabadi, aye kwisaamba n’abo, na baatshile Shimeono kwabadi, aye nkumwanya miooshi ku meeso kwabo. 25 Na Yosefe batumine eyi bwa kuwusha poondo mu mifuko yabo, na bwa kwibaalwisha fwalanga yabo ku muntu oso mu mufuko waye,na bwa kwibapa bia kudia bia mwishinda ; na babebakitshiniine nka biabia. 26 Na babatentekyele bushito bwabo bwa poondo pa nyema yabo ya mpuunda, na babakatukile kwakwaabo nkwenda. 27 Na umune [a kwabadi] babawile mufuko waye bwa kupa nyema aaye a mpuunda bia kudia, mu mbalo ya kikiisho, na bamwene fwalanga yaye, na talanga, ibaadi panundu pa mufuko waye obe kiabawula. 28 Na balungwile bakwabo’shi : Babangalwisha fwalanga yande ; na dingi, eyimoneyi ngi’yi yi mu mufuko ande ! N’eshimba dibebabofwile, na babakwatshikile na moo, belungusheena muntu na muntu’shi : A kino nkini kibetukitshiina Efile Mukulu ? 29 Na babafikile kwi nshabo Yakobo, mwiumbo dia Kanaana, na babamulondeele mianda yoso ibebakitshikiile, abo nkwamba’shi : 30 Yawa muntu, fumu a eumbo, mmwitusaashile ngofu, na mmwitwate nka bu bampuupa b’eumbo ; 31 n’atwe twibamulungule’shi : Twi bantu ba kishima, tatwi bampuupa nya. 32 Tubaadi baana ekumi na babidi, baana ba nshetu [umune] : umune te kudi’ye, na mwana a mukala e na nshetu lelo uno kwiumbo dia Kanaana. 33 Na yawa muntu, fumu a eumbo, betulungula’shi : Nankawukila’shi nwi bantu ba kishima ku bino : Ndekyeleyi mukwenu umune, na nwate [poondo] bwa nkapwa nsala yii ku mashibo kwenu, nukatukye nwende. 34 Na numpitshikye yawa mwinenu a mukala, n’ami nankashinguula’shi tanwi bampuupa nya, anka nwi bantu ba kishima : nankenupa mukwenu, anwe namu anukasuungulusha mwiumbo. 35 Na bibakitshiine’shi, pabaabadi abasukumuna mifuko yabo, talanga, muntu oso baadi na kabofu kaaye ka fwalanga mu mufuko waye ; na babamwene, abo mpaa na nshabo, tubofu twabo twa fwalanga, n’abo babapushiishe moo. 36 Na Yakobo nshabo, bebalungwile’shi : Anwe nubankutshishwa baana : Yosefe tekwanka, na Shimeono tekwanka, n’anwe anukyebe kwata Beshamee ! Ino mianda yoso ngishikwene n’ami. 37 Na Lubeene besaambile na nshaye, aye’shi : Oyipayishe baana bande babidi balume su ntshi mukwalwishe’ye ; muntambikye mu maasa mwande, n’ami nankamwalusha. 38 Anka’ye baambile’shi : Mwan’ande takumu kwenda n’enu nya ; mwanda tutwaye mmufwe, aye bupenka mmushaale ; su masaku akampanda amumwenekyela mwishinda dianutambukila, anukatweshesha nyeene yande ya nfwiidi mu nyembo3 na busuungu. *(3) Tala kipindji kia 37. 35. 43 Chapitre 43 1 Na kipupa kia nsala kibaadi kinemeene eumbo. 2 Na bibakitshiine’shi, pababapwile kudia yawa poondo ababatwadile ku Eshipitu, nshabo nkwibalungula’shi : Alukiilayi, nuketuudile ndambo ya biakudia. 3 Na Yuda besaambile n’aye, amulungula’shi : Yawa muntu betukamikiile ashimika’shi : Tanukamona lukyebo lwande, anka su yawa mukwenu akwikale n’enu. 4 Su bwetutume na mukwetu, atwe atwende, tukakuwudile bidiibwa ; 5 anka twemumutume, atwe namu tatwende nya ; mwanda [yawa]muntu etulungwile’shi : Tanukamona lukyebo lwande, anka su yawa mukwenu akwikale n’enu. 6 Na Isalele baambile’shi : Bwakini nwibamponeshe mu kiimu p’anwe kulungula yawa muntu’shi nwi na umo mukwenu ? 7 N’abo babaambile’shi : Yawa muntu mmwitwipusuule kalolo biatudi na bii nshetu, aye’shi : Nshenu kiatala ? nukii na ungi mukwenu su  ? N’atwe twibamulungule muyiile bukyelo bwa mayi aaye. Biabia aatwe tubaadi bia kuwuka’shi akaakula’shi : kafikyeyi na mukwetnu ? 8 Na Yuda balungwile nshaye Isalele’shi : Tuma uno songwalume n’ami, biabia tatukafwa nya, su n’atwe, su n’obe, su mbeekulu beetu. 9 Ami neekale pa mutwe waye ; okamukyenda kwiyaasa diande. Su ntshimukwalwishe anka, na su ntshimumulubule kumpala kwobe, nankekala mupiile mafuku ande oso kwodi. 10 Mwanda su tatwibanyengakane, eyendo tubaadia kwikala bapwe kwaluka misuusa ibidi. 11 Na nshabo, Isalele, bebalungwile’shi : Eyoo bi buwa, su bi biobio, kitayi bino : Atayi mu maloondo mwenu bintu bi buwa bia mwiumbo, nusemwine yawa muntu bwedi : ndambo ya malaashi na ndambo ya buuki, bitombwanga bi’eshiko [bia mu mabishi] na kabaanda ka mapembwe, mabuungi na mundji. 12 Nwate’ni na ingi fwalanga mu maasa mwenu ; na fwalanga ibaadi yalushwe kunundu kwa mifuko yenu, nwiyisemune mu maasa mwenu ; pangi bibaadi kilwankanyi. 13 Nwate na mukwenu, nwibwee, nwalukye kwi yawa muntu ; 14 n’Efile Mukulu Sha bukome booso enumweshshe na lusa kumpala kwa muntu, biadia kwinwalwisha yawa mungi mukwenu, na Beshame ! Ami namu, su nankutwa baana, nankekala nka wiini mwibakutwe. 15 Na bantu babaatshile bwabwa bwedi, babaatshile na fwalanga misuusa ibidi mu maasa mwabo, na Beshamee, babebweele, na babaalaleele ku Eshipitu ; na babaimeene kumpala kwa Yosefe. 16 Na Yosefe bamwene Beshamee n’abo ; na balungwile yawa baadi [na matalwa] panundu pa shibo yaye’shi : Nda na bano bantu mu shibo, oipee, na olumbuule [nyema] ; mwanda bano bantu abakadia n’ami pa nguba mu mitwe. 17 Na muntu bakitshiine nka bu bibaakwile Yosefe, na batwesheeshe bantu mu shibo ya Yosefe. 18 Na bantu babapushiishe moo pa kumona abebatwesha mu shibo ya Yosefe, na babaambile’shi : Nyi mpa mwanda wa fwalanga ibaadi yalushwe mu mifuko yetu kumpala, ngi kiabetutwadila, bwa’shi betukwate, na bwa’shi betupoone, na bwa’shi betutuule bu bafubi, atwe na nyema yetu ya mpuunda. 19 Babesesele peepi na muntu baadi [na matalwa] panundu pa shibo ya Yosefe, babesaambile n’aye ku kibelo kia shibo, na babaambile’shi : 20 Aee , fumwami ! Tubaalaleele kuno kwibedi bwa kuwula ; 21 na bibakitshiine’shi, pabatufiki pa mbalo ya kikiisho, tubabuula mifuko yetu, na talanga, fwalanga ya muntu na muntu yii panundu pa mufuko waye, fwalanga yetu nka mupuunda bushito bwayo ; ngi tubeyitwala mu maasa mwetu [bwa kwalusha]. 22 Dingi tubatwala ingi fwalanga mu maasa mwetu bwa kuwula bidiibwa ; tatuwuku yawa muntu mweele fwalanga yetu mu mifuko yetu nya. 23 Aye namu baambile’shi : Kufukama kwikale kwanudi, tanutshiinanga nya. Nyi ngeenu Efile Mukulu, n’Efile Mukulu a nshenu mwinupe bupeta mu mifuko yenu ; fwalanga yenu ngifikye kwandi. Na batushiishe Shimeono kwabadi. *(1) Sunga’shi : nguba mu midi. 24 Na yawa muntu batweeshe baaba bantu mu shibo ya Yosefe, na bebapele meema, na basulwile ngao yabo ; bapeele na mpuunda yabo lubishi lwa kudia. 25.Na babalongamiishe bwedi bwa [kutuusha] pakufika kwa Yosefe nsaa ya nguba mu mitwe, mwanda babapushiishe’shi kwakwa ngi kwabakadiila kia kudia2. 26 Na Yosefe pabafikile ku shibo, abo namu babamutwadiile mwamwa mu shibo bwiini bwedi bubaadi mu maasa mwabo, na babakunamine kumpala kwaye bakupila mapala paashi. 27 N’aye bebaipwishe su be biya, na baambile’shi : Nshenu, yawa munu anundungwile, e biya ? kiatala su ? 28 Abo namu babaambile’shi : Mufubi oobe, wiini nshetu, e biya ; kiatala. Na babayinamine bekukula paashi. 29 Aye bebosheeshe meeso, na bamwene mwin’aye Beshamee, mwana a nyinaye, na baambile’shi : Awa ngi wiini mwinenu a mukala anundungwile ? Bambile’ni’shi : Efile Mukulu akupushiishe lusa, mwan’ande ! 30 Na Yosefe bakutukile lubilo, mwanda bia muunda bibamusaanine pa kumona mwin’aye, na baadi akiimbi kwadia kudidila mpolo ; na batwelele mu lushiko lwaye lwa shibo, na bemudidiile mpolo. 31 Kunyima besulwile meema ku lukyebo lwaye, na batuukile ; na beshiinkile, aye nkwamba’shi : Abilayi [bantu] bia kudia. 32 Na babamupeele biaye bidiibwa pa bwaye, abo namu pa bwabo, na beena Eshipitu babaadi abadi n’aye, pa bwabo : mwanda beena Eshipitu tababaadi bapwandjikile kudia bia kudia na beena Ebelo nya ; mwanda bi ntongye kwi beena Eshipitu. 33 Na babashaleele kumpala kwaye, mwana mbedi muyiile matalwa aaye a bukulu, na mwana a mukala muyiile bukinga bwaye ; na bano bantu babakemanga munkatshi mwabo. 34 Na [Yosefe] bebapeele malonga a bidiibwa bibaadi kumpala kwaye ; na kipese kia Beshamee kibaadi kikile bipese biabo boso misuusa itano ; babatomene, na babasepeleele n’aye. *(2) Sunga’shi : mikate, mwanda ngi yibaadi kiabo kidiibwa. 44 Chapitre 44 1 Na bakamikile yawa baadi [mupeebwe matalwa] panundu pa shibo yaye’shi : Uusha mifuko ya bano bantu biakudia, bushito boso bupwandjikile basemuna, na otuule fwalanga ya muntu oso a kwabadi panundu pa mufuko waye ; 2 otuule na kipulu, kipulu kia kiamo, panundu pa mufuko wa yawa mukinga ngofu, [otuule] na fwalanga ya poondo aaye. Na bakitshiine muyiile eyi dia Yosefe dibaadi mwakule. 3 Nakashika abo bubatooko, babapooswele bano bantu, abo na nyema yabo ya mpuunda. 4 Babatuukile kibundji ; tababaadi kula nya, Yosefe nkulungula yawa baadi [mupeebwe matalwa] panundu pa shibo yaye’shi : Ebwee, olonde baaba bantu, na pokebakwata, webalungule’shi : Bwakini nubaluula bubi ku buwa ? 5 Tanumono’shi mwamwa ngi mu kipulu akitomena fumwami meema su ? Anwe nubalwisha mu bino bibanukitshi. 6 N’aye bebabangile, na bebalungwile aa mayi. 7 N’abo namu babamulungwile’shi : Bwakini fumwami aakula biobio ? Bafubi boobe taba kukita biobio nya ! 8 Talanga, fwalanga yatusangene panundu pa mifuko yetu, tubakupitshika yanka kukatuka kwiumbo dia Kanaana ; dingi nkipaso kinyi kabatwibi mu shibo ya fumwobe fwalangasunga oolo ? 9 Kwi yawa oso a ku bafubi boobe akukasanganiibwa [kipulu], afwe ; mpaa n’atwe namu atukekala bafubi ba fumwami. 10 N’aye baambile’shi : Binobino namu biikale’nka muyiile enu ; yawa oso akasanganiibwa n’akio kwadi akekala mufubi ande anwe namu, anukekala bashii na mwanda. 11 Na babalwilakeene, bayisha muntu na muntu mufuko waye pa nsenga, abo nkwangula muntu na muntu mufuko waye. 12 N’aye bafuundulwile ; nkubangila kwi mwana mbedi, na kufudiisha kwi mukinga ; na kipulu kibasangenwe mu mufuko dia Beshamee. 13 Paapa babasanwine bilamba biabo, na babaalwishe bushito muntu oso pa nyema aaye a mpuunda, na babaalukiile ku kibundji. 14 Na Yuda batwelele na bakwabo mu shibo ya Yosefe, [wiini Yosefe] baadi ki mwakwa, na babakunamine bakupila mpala paashi kumpala kwaye. 15 Na Yosefe bebambile’shi : A nkintu kinyi kibanunkitshi kiakia ? Tanuwuku’shi, muntu e biandji’mi awuku kupwandikisha mwanda su ? 16 Na Yuda baambile’shi : A kiatulungula fumwami nkini ? Nkipaso kinyi kiatwisaamba, na kipasokini kiatwibingisha ? Efile Mukulu batongoola kulwisha kwa bafubi boobe. Talanga, twi bafubi ba fumwami, na beeni’twe na wiini sha mwiyaasa mubasanganiibwa kipulu. 17 N’aye bambile’shi : Ami ntshii bia kukita biobio nya ! Yawa sha mwiyaasa mubasanganiibwa kipulu, aye,ngi akekala mufubi ande ; anwe namu, kaaminayi na kufukama kwi nshenu. 18 Na Y uda beseesele peepi n’aye, aye’shi : Aee, fumwami, nankusendeela namu,mufubi oobe aakule namu eyi dimune ku matwi a fumwami, na’shi suungu yobe tayikamiinanga mufubi oobe ; mwanda we’nka bi Faalo. 19 Fumwami baipwishe bafubi baaye, nkwamba’shi : Nwi a nshenu, sunga [mungi] mukwenu ? 20 N’atwe tubalungwile fumwami’shi : Twi na nshetu taadi mununu, na mwana a ku bununu bwaye, [kii] mukinga ; na aaye tuutu mmufwe, aye namu mmushaale bupenka mwa nyinaye, na nshaye mumufule kifulo. 21 N’obe namu bolungwile bafubi boobe’shi : Mwalaasheyi kuno kwandji, biandja kumumona na meeso ande. 22 N’awe namu tubalungwile fumwami’shi : Yawa songwalume te bia kuleka nshaye nya ; su bamulekye, nshaye akafwa. 23 Obe namu olungwile bafubi boobe’shi : Su mukala eenu tamwalaale n’enu, tanukamono lukyebo lwande nya. 24 Mbikitshikye namu’shi, patudi bakaamine kwi mufubi oobe, nshetu, twibamuloondele mayi a fumwami. 25 Na nshetu mmwambe’shi : Alukiilayi, nwituwudile ndambo a bidiibwa ; 26 Anka’twe twakwiile’shi : Tatwibalombeene kwalaala nya. Su mwinetu mukinga e n’etu, paapa atukaalaala ; mwanda tatwibalombeene kumona lukyebo lwa yawa muntu, su mwin’etu a mukala te n’etu. 27 Na mufubi oobe, nshetu, nkwitulungula’shi : Anuwuku’shi : mukashi ande bantandjiile [baana] babidi balume ; 28 na umune namu mukatukye kwandji eenda, n’ami naakwile’shi : Eyendo aye babamudiile bamusaasula ; ami namu ntshimumumone dimo mpaa na binobino. 29 Su nubakaasha’ni uno ku meeso kwande, na masaku abamumwenekyela, anukatwesha nyeene yande ya fwiidi na kiongwa mu kalunga-nyembo. 30 Binobino namu, su nafika kwi mufubi oobe, nshami, na uno songwalume sha kikudi kiabadi bakabe kweemena kwi kiaye kikudi bakutwa kwikala n’ami, 31 abikakitshika’shi aye akafwa pakumona’shi songwalume te kwanka ; na bafubi boobe abakaalaasha nyeene ya fwiidi ya mufubi oobe, nshetu, na busuungu mu kalunga-nyembo. 32 Mwanda mufubi oobe baalulwile pa mwanda wa uno songwalume kwi nshami’shi : Su ntshimukupitshikye anka, nankekala mupiile kiimu kwi shami mafuku ande oso. 33 Binobino namu nankusendeela’shi, mufubi oobe ashaale namu mufubi a fumwami, pa mbalo ya uno songwalume, uno na songwalume namu akaankye na bakwabo ; 34 mwanda a nankakaamina kwi nshami kipaso kinyi, su uno songwalume te n’ami ? — kutshiina’shi tala nankamona malwa alombeene kukwata nshami. 45 Chapitre 45 1 Na Yosefe tamumone bia kwishiinka kumpala kwa baaba boso baadi beemane peepi n’aye nya ; na belele musaase’shi : Katushayi bantu boso peepi n’ami nwibatuushe paasha. Na muntu su ngumune tabayimeene’ni peepi naYosefe ku kiakia kipindji kibewukiishe kwi bakwabo nya. 2 Na balekyele eyi diaye diniisha kudila, beena Eshipitu namu babebipushiishe, mpaa na shibo ya Faalo yibebipushiishe. 3 Na Yosefe balungwile bakwabo’shi : Ami ne Yosefe. A nshami kii na muwa ? Bakwabo namu tababamwene kia kumwaluula nya, mwanda babaadi bilangu mbibapalakane kumpala kwaye. 4 Na Yosefe balungwile bakwabo’shi :: Eseseeyi peepi n’ami. Na babeseesele peepi. Bambile’ni’shi : Ami ne Yosefe, mukwenu a muunda, abanuwudiishe bwa kwenda ku Eshipitu. 5 Binobino namu tanwukalanga benyongole, na tanutalanga [mianda yoso] n’eyiso dia kiongwa mwanda’shi nubangudiishe kuno nya, mwanda nyi mbwa kulama miuwa [yenu] bubambadishiishe Efile Mukulu kumpala kwenu. 6 Mwanda takudi bipwa bibidi anumono kipupa kia nsala kii mwiumbo, na dingi kukii bimo bipwa bitano, muunda mwabio tamukeekala su nkudima, su nkuumbula. 7 N’Efile Mukulu bambadishiishe kumpala kwenu bwa kwinulama [na muwa] kukatusha baaba bangi be pa nsenga, na bwa kwinulama na muwa kukidila ku kipandjilo1 kikata. 8 Biabia namu, ta n’anwe babantumine kuno nya, anka nyi Efile Mukulu ; na bantuulu [pa mbalo] bu nshaye na Faalo2, na [bu] fumu a shibo yaye yoso, na [bu] mutoontshi panundu p’eumbo dioso dia Eshipitu. 9 Kosomoshayi, na nukaamine kwi nshami, nukamulungule namu’shi : Pusha abiamba mwanobe Yosefe : Efile Mukulu bantuulu bu fumu a [eumbo dia] Eshipitu dioso ; alaala kwandji, tonyengakananga nya. 10 N’obe okashaala mwiumbo dia Ngoshene, n’okekala peepi n’ami, obe, na baana boobe, na baana ba baana boobe, na [bimunwanga] biobe bipeela, na bimunwanga biobe bikata, na bintu biobe bioso ; 11 na kwakwa nankakulama, mwanda kukii bimo bipwa bitano bia bipupa kia nsala, kutshiina tala wekala mwalushwe mu bulanda, obe, na shibo yobe, na bintu biobe bioso biodi n’abio. 12 Talanga’ni, meeso enu, na meeso a mwinande Beshamee, aamono’shi nyi nkukanwa kwande akwakula. 13 N’anwe anukaloondela nshami wa ntumbo yande yoso mu Eshipitu, na bioso bibanumono ; na nukakosomoshe, na nwalaashe nshami kuno. 14 Na bebambile mwin’aye Beshamee kiipa mu shingo, na badiile mpolo ; na Beshamee badiile namu mpolo pa shingo yaye ; 15 na bafifile bakwabo boso ku milomo, na babadidiile mpolo pa mbidi ; na kunyima kwa biabia, bakwabo babesaambile n’aye. *(1) Sunga’shi : ku kupoososhwa kukata. — (2) Bino abileesha mbalo yikata ibaadi Ysefe mu Eshipitu. 16 Na nkumo yibakatwelele mpaa na mu shibo ya Faalo’shi : Bakwabo na Yosefe babafiki. Na biobio bibaadi buwa ku meeso kwa Faalo, na ku meeso kwa bafubi baaye. 17 Na Faalo balungwile Yosefe’shi : Lungula bakwenu’shi : Kitayi bino ; tentekayi nyema yenu bushito, nwende, nukatwele mwiumbo dia Kanaana ; 18 na nwate shenu na bifuko bienu, na nufikye kwandji ; n’ami nankenupa kiakia kioso kii buwa mwiumbo dia Eshipitu, na nwanadye bintu binune mwimu bia mwiumbo. 19 Na koodi’be [Yosefe] namu, eyi dibakukamikilwa’shi : Kita bino ; wate ma-ngolofwanda mwiumbo dia Eshipitu bwa beekulu boobe na bwa bakashi boobe, wemukaamishe nshobe, na ofikye. 20 Meeso eenu taeyalasheenanga pa mwanda wa bintu3 bienu ; mwanda bintu bioso bilumbulukye bia mwiumbo abikeekala bienu. *(3) Ngi kwamba’shi : biabia bintu bia mu shibobu mesa, nkwasa na nsala ya kuladila. 21 Na baana ba Isalele babakitshiine biabia ; na Yosefe bebapeele ma-ngolofwanda, muyiile eyi dibatumine Faalo, na bebapeele bidiibwa bia kwikwatshisha mwishinda. 22 Bapeele muntu oso a kwabadi bilamba bia kushiintula ; anka kwi Beshamee bamupeele fwalanga nkama isatu [ya kiamo], na bilamba bitano bia kushiintula. 23 Na kwi nshaye batumine bino [bintu] : Nyema ya mpuunda ekumi yisemune bushito bwa bintu bioso bilumbulukye bia mu Eshipitu, na mpuunda yikashi ekumi yisemune bushito bwa poondo, na mikate, na bidiibwa bia nshaye, bwa mwishiinda. 24 Na bapooswele bakwabo, abo namu nkwenda. Na bebalungwile’shi : Tanwileelanga tuleo mwishinda. 25 Na babakatukile ku Eshipitu, bafika kwiumbo dia Kanaana kwi nshabo Yakobo ; 26 na babamulondeele, baamba’shi : Yosefe kiatala ; na dingi n’aye akuunkusha eumbo dioso dia Eshipitu. Anka eshimba diaye dibasheele dikopokye, mwanda bakutshilwe kukumiina. 27 Na babamulungwile mayi oso a Yosefe, abaadi mwibalungule ; n’aye bamwene ma-ngolofwanda abaadi atume Yosefe bwa kumusemuna ; ngi kikudi kia nshabo Yakobo kibaalukaile na muwa4. 28 Na Isalele baambile’shi : Kubapu ! Yosefe mwan’ande kiatala ; nende, na nankamumona kwibedi kwa’mi kufwa. *(4) Sunga’shi : Eshimba diaye dibasangeele. 46 Chapitre 46 1 Na Isalele bayile, na bintu biaye bioso ; na bafikile ku Be-ele-sheba, balambwile kitapilo kwi Efile Mukulu a nshaye Isake. 2 N’Efile Mukulu besaambile na Isalele mu bimonwa bia bufuku, aye nkwamba’shi : Yakobo ! Yakobo ! Aye bambile’shi : N’ami uno. 3 Na bambile’shi : Ami, ne Efile Mukulu, Efile Mukulu a nshobe : totshiinanga kwenda ku Eshipitu ; mwanda nankakwikasha kwakwa mwiilo ukata. 4 Ami, nankeende n’obe ku Eshipitu, n’ami nankakukatusha kwanka mwiyendo ; na Yosefe akakuma eyaasa diaye ku meeso koobe1. 5 Na Yakobo bebwele ku Be-ele-sheba ; na baana ba Isalele babakamiishe Yakobo nshabo, na baana baabo baking, na bakashi baabo, mu ma-ngolofwanda abaadi atume Faalo bwa kuusemuna. 6 Na babeboosheeshe bimunwanga biabo, na bintu biabo, bibaabadi bapete mwiumbo dia Kanaana, na babafikile mu Eshipitu, Yakobo, na twikulu twaye tooso pamune n’aye ; 7 batwadile n’aye pamune mu Eshipitu baana baaye balume, baana baaye bakashi na baana bakashi ba baana baaye, na twikulu twaye tooso. *(1) Ngi kwamba’shi : Efuku dia lufu lobe, Yosefe akapuuta meeso oobe. 8 Na mashina a baana ba Isalele babatwelele mu Eshipitu ngano : Yakobo na baana baaye. Mwana mbedi a Yakobo nyi : Lubeene. 9 Na Baana ba Lubeene mbano : Anoko, Palu, na Eshelono, na Kalami. — 10 Na Baana ba Shimeono mbano : Yemuele, na Yamini, na Oada, na Yakini, na Sokala, na Shaulu, mwana a mukashi mwina Kanaana. — 11 Na Baana ba Lefi mbano : Ngyeshone, Keate, na Melali. — 12 Na Baana ba Yuda mbano : Ele, na Onana, na Shela, na Pelese, na Zelake ; anka Ele na Onana babafwidiile mwiumbo dia Kanaana. Na baana ba Pelese babaadi Eshelono na Amulu. — 13 Na Baana ba Isakala mbano : Tola, na Pufa, na Yobo, na Shimilono. 14 — Na Baana ba Sabulone mbano : Selede, na Elono, na Yalaele. — 15 Baaba nyi mbaana ba Lea, babatandjiile Yakobo ku Padana-Alane, na mwanaye [mungi] mukashi, Dina ; mbantu boso, baana baaye balume na bakashi babaadi makumi asatu na basatu. 16 Na Baana ba Ngada mbano : Shifiono, na Angi, Suni, na Eshebono, Ele, na Alodi, na Alele. — 17 Na Baana ba Aseele mbano : Imina, na Ishifa, na Ishifi, na Beliya, na Selak, na nkashanabo. Na baana ba Beliya mbano : Ebeele na Malakyele. — 18 Baaba ngi baana ba Shidipa, baadi Labana mupe Lea, mwanaye mukashi ; na baaba [baana] bebatandjiile Yakobo, babaadi bantu ekumi na basamombo. 19 Baana ba Lakyele, mukashi a Yakobo mbano : Yosefe na Beshamee. 20 Na Yosefe babamutandjiile bano baana : Manase na Efalayime, kwiumbo dia Eshipitu, kwi Asenata, mwana a Potifela, tshiite-mwakwidi a ku Ono. — 21 Na Baana ba Beshamee mbano : ; Bela, na Bekyele, na Ashabele, Ngela na Namana, Eki, na Losha, Mupimi, na Upimi, na Ada. — 22 Baaba ngi baana ba Lakyele, bababatandjiile Yakobo ; booso bwabo, bantu ekumi na bananka. 23 Na Baana ba Dana : nyi Ushimi. 24 Na baana ba Nefutali mbano : Yasa-ele, na Nguni, na Yesele, na Shileme. — 25 Baaba ngi baana ba Bila, baadi Labana mupe Lakyele mwanaye mukashi ; na babatandjiile Yakobo baaba baana ; bantu boso, babaadi musambobidi. 26 Bantu boso babatwelele mu Eshipitu, ba lupese lwa Yakobo, batuukye muunda mwaye, babaadi bantu makumi musambobidi, kukaasha bakashi ba baana ba Yakobo. 27 Na baana ba Yosefe balume babamutandjiilwe mu Eshipitu, babaadi bantu babidi. Bantu boso ba mu shibo mwa Yakobo babatwelele mu Eshipitu babaadi makumi musambobidi. 28 Na [Yakobo] babadishiishe Yuda kumpala kwaye kwi Yosefe, bwa’shi alumbuule eshinda kumpala kwaye mu Ngoshene. Na bafikile mwiumbo dia Ngoshene. 29 Yosefe balongamiishe ngolofwanda aaye, na bayile mu kufumankana na Isalele, nshaye ku Ngoshene. Na belesheeshe kwadi, amwiyumbila mu shingo yaaye, na badiile mpolo kipindji kikata mu shingo yaaye. 30 Na Isalele balungwile Yosefe’shi : ninfwengye binobino, kunyima kwa’mi kupwa kumona lukyebo lwobe, mwanda okii na muwa. *31 Na Yosefe balungwile bakwabo, na shibo ya nshaye’shi : Nankaamina, nkawukishe namu Faalo, nyi mulungule’shi : Bakwetu, na shibo ya nshami, abekalanga mwiumbo dia Kanaana, babafiki kwandji ; 32 na beeni bano bantu nyi balami ba mikooko, mwanda mbepaane mu bimunwanga, dingi babatwala bimunwanga biabo bipeela na bimunwanga bikata, na bintu biabo bioso. 33 Na abikakitshika’shi, Faalo pakenwitanyina na kwinulungula’shi : Mufubo wenu mufubo kinyi ? 34 anwe numulungule’shi : Bafubi boobe mbepaane mu bimunwanga, kubanga ku bukinga bwetu mpaa na binobino, ku’twe mpaa na ku ba nshetu ; bwa’shi nushaleele mwiumbo dia Ngoshene : mwanda balami booso ba mikooko bee ntoongye kwi beena Eshipitu. *(2)Sunga kwamba’shi : Bee butete kwi beena Eshipitu. 47 Chapitre 47 1 Na Yosefe batwelele, awukisha Faalo, aye’shi : Nshami, na bakwetu, na bimunwanga biabo bipeela na bimunwanga biabo bikata, na bintu biabo bioso, babafiki ku Kanaana ; na talanga, bee mwiumbo dia Ngoshene. 2 Na baatshile bantu batano, ba munkatshi mwa bakwabo, na bebalubwile kwi, Faalo. 3 Na Faalo balungwile baaba bakwabo’shi : A mufubo wenu kinyi wanufuba ? N’abo babalungwile Faalo’shi : Bafubi boobe nyi mbamunishi ba bimunwanga, kwatudi’twe sunga nkwa ba nshetu. 4 Na babalungwile Faalo’shi : Tubafikibwa kubaanda kushaala mafuku mwiumbo, mwa takwi lubishi lwi kimwaa lwakudia bimunwanga bia bafubi boobe nya, mwanda kipupa kia nsala kii bushito bukabe kwiumbo dia Kanaana ; na binobino, atukutekye namu’shi, bafubi boobe babaande kushaleela mwiumbo dia Ngoshene. 5 Na Faalo besaambile na Yosefe, aye’shi : Nshobe na bakwenu babafiki koodi. 6 Eumbo dia Eshipitu dii kumpala koobe ; shaadika nshobe na bakwenu mu kipindji kia nsenga kilumbumukye mwiumbo : bashaleele mwiumbo dia Ngoshene ; na su owuku’shi munkatshi mwabo mwi bantu bapwandjikile, akebatuule bu ba-fumu ba biande bimunwanga. 7 Na Yosefe batwesheshe nshaye Yakobo, na bamwimikile kumpala kwa Faalo ; na Yakobo beele Faalo miabi. 8 Na Faalo balungwile Yakobo’shi : Mafuku oobe a muwa e bipwa bungi kinyi ? 9 Na Yakobo balungwile Faalo’shi : Mafuku a bipwa binalaala pa nsenga e bipwa lukama na makumi asatu ; mafuku a bipwa bia muwa wande abekeele eepi na abi, na tangakumbashe mafuku a bipwa bia muwa wa ba nshami, mu mafuku a kulaala kwabo pa nsenga. 10 Na Yakobo beele Faalo miabi, na batuukile akatuka ku meeso kwa Faalo. 11 Na Yosefe bapeele nshaye na bakwabo mbalo ya kushaala, na bebapeele kipese kia nsenga [bu kiabo] mwiumbo dia Eshipitu, mu kipindji kikile kulimbuluka kieumbo, mwiumbo dia Lamasese, nka bu bibaadi Faalo mmwibikamikye. 12 Na Yosefe bapeele nshaye na bakwabo biakudia, na shibo yoso ya nshaye, muyiile bungi bwa baana. *13 Na mwiumbo dioso mubakutshilwe bidiibwa ; mwanda kipupa kia nsala kibaadi kikata ; n’eumbo diaEshipitu, n’eumbo dia Kanaana babaadi bapwe kukookapa mwanda wa kipupa kia nsala. 14 Na Yosefe bakongwele fwalanga yoso ibaadi [aa mafuku] mwiumbo dia Eshipitu na mwiumbo dia Kanaana, ku poondo abaabadi abawule ; na Yosefe batwesheehse fwalanga mu shibo ya Faalo. 15 Na fwalanga yoso yibaadi mwiumbo dia Eshipitu na mwiumbo dia Kanaana pabayipwile, beena Eshipitu boso babafikile kwi Yosefe, abo’shi : Etupe bidiibwa ; atwe twikufwa ku meeso kwobe bwa kinyi ? mwanda fwalanga yibakutshikwa. 16 Na Yosefe baamba’shi : Tushayi bimunwanga bienu, ami namu nankenupa [biakudia], ku bimunwanga bienu, peekale fwalanga yibenukutshikilwa. 17Na Babatwadile bimunwanga biabo kwi Yosefe ; n’aye bebapeele bidiibwa kwishiintu dia nyema ya tubalo, na ku bibumbu bia bimunwanga bipeela, na ku bibumbu bia bimunwanga bikata, na nyema ya mpuunda : na bebapeele bidiibwa kakia bipwa ku bimunwanga biabo bioso. 18 Na kakia bipwa kibapwile ; na babafikile kwadi kipwa kia kabidi, abo nkumulungula’shi : Tatwakufwa fumwami, mwanda’shi fwalanga ibapu, na fumwami e na bibumbu bia bimunwanga mbia : takwi kintu’ni ku meeso kwaa fumwami nya, anka peenda mbidi yetu na nsenga yetu. 19 Bwakini twi kufwa ku meeso koobe ? Tuwule’twe banebene, na nsenga yetu, wetupe bidiibwa ; n’atwe na nsenga yetu, atukekala bafubi ba Faalo. Wetupe na mbio, bwa’shi twikale na muwa tatufwanga, na nsenga tayikalanga bisumanga [ishii bantu]. 20 Na Yosefe nkuwudila Faalo nsenga yoso ya Eshipitu : mwanda beena Eshipitu babaudiishe ku muntu na muntu efuba diaye, mwanda kipupa kia nsala kibaadi kibamweshe ; na nsenga yibekeele ya Faalo. 21 Na pa bitale mwanda wa [bantu ba mu] mwiilo, bebakishiishe mu bibundji, kubangile ku’yi songo ya midianyino ya Eshipitu mpaa na ku yingi songo. 22 Anka aye tabawudile nsenga ya ba tshiite-mwakwidi nya, mwanda kubaadi kipese kipeembwe ba tshiite-mwakwidi kwi Faalo ; n’abo babadianga kipeese kibapeebwe kibaadi Faalo ebapa ; ngi bwakini tambawudishe yabo nsenga. 23 Na Yosefe balungwile mwiilo’shi : Talangayi, nampu kwinuwula lelo, [anwe] na nsenga yenu bwa Faalo. Atangayi namu mbio ku mwanda wenu : kunayi mu nsenga. 24 Na akukakitshika bino, ku kipindji kia kuwumbula, nwanakape Faalo kipindji kimune kia mbitano, na biabia [bingi] bipindji binanka bikeekale bienu, bwa mbio ya [kukuna mu] mafuba, na bwa kudia kwenu, na bwa baaba boso be mu mashibo mwenu, na bwa kudia kwa beekulu beenu. 25 N’abo babaambile’shi : Bolama miuwa yetu, tumwekwe namu na lusa ku meeso kwa fumwami, na atukeekala namu bafubi ba Faalo. 26 Na Yosefe bebielele mwiiya, [wikwanka] mpaa n’efuku dia lelo, pa mwanda wa nsenga ya Eshipitu’shi : kipindji kimune kia mbitano kwi Faalo. Anka, nsenga ya ba tshiite-mwakwidi bupeenka tayibekeele ya Faalo nya. 27 Na Isalele bashaleele mwiumbo dia Eshipitu, mwiumbo dia Ngoshene ; babemupete bintu bia bupeta, na babetandeene, bafiima bungi bukabe. 28 Na Yakobo baleele mwiumbo dia Eshipitu bipwa ekumi na musambobidi ; na mafuku a Yakobo, bipwa bia muwa waye, bibaadi lukama makumi ananka na musambobidi. 29 Na kmafuku a Isalele abeseesele peepi na lufu. Na baitanyine mwanaye Yosefe, na bamulungwile’shi : Su nemumwkwe namu na lusa ku meeso koobe, tuula, nankusendeela namu, eyaasa diobe muushi mw’etankanta diande, na onkitshiine namu kalolo n’eyendo : nankusendeela, tonshiikanga namu mu Eshipitu ; 30 anka pankekala ne mulaale na ba nshami, onkatuusha mu Eshipitu, n’okanshiika mu mashaama aabo. 31 N’aye baambile’shi : nanankite nka muyiile eyi diobe. Na [yakobo] baambile’shi : Ebintshipile katshipo. Na bamutshipiile bianka. Na Isalele bakunamine ekukula paashi ku mutwe wa lusala. 48 Chapitre 48 *1 Na bibakitshiine’shi, kunyima kwa yaya mianda babalungwile Yosefe’shi : Talanga, nshobe e na kukumba. N’aye baatshile baana baaye balume babidi, Manase na Efalayime, enda n’abo. 2 Na babawukiishe Yakobo kumpala’shi : Talanga, mwan’obe Yosefe afiki koodi. Na Isalele benishiishe bukome, na bashaleele pa lusala. 3 Na Yakobo balungwile Yosefe’shi : Efile Mukulu Sha bukome booso bammwekyele ku Lusu1, mwiumbo dia Kanaana, bangyeleele miabi, 4 na bandungwile’shi : Talanga, nankakutandjisha [baana] na nankakufiimisha bungi, na nankakwikasha kakongye ka miilo, na nankapa ba ku musuku oobe dino eumbo, kunyima koobe, bu bupiani bwabo losoo2. 5 Binobino namu, bano baana boobe babidi babadi bakutandjile mwiumbo dia Eshipitu, kwibedi kwa’shinfikye koodi mu Eshipitu, nyi mbande’mi : Efalayime na Manase, nyi mbaande’nka bi Lubeene na Shimeono. 6 Na baana bokatandjisha kunyima kwabo bakekale namu boobe ; abakaitanyinwa mupuunda eshina dia bakwabo, mu bupiani bwabo. 7 N’ami, … bu bianafikanga ku Padana, Lakyele bafwidiile mbwipi mwande, mwiumbo dia Kanaana, mwishinda, pabakudi kukii kipana mu kipia bwa kufika ku Efelata ; na namushiikile kwakwa, mwishinda dia ku Efelata, [kibundji] kiabetanyina bu Beteleme. *(1) Lusu : Nyi nkibundji kia beena kanaana, kiabetanyina nab u Betele. Tala mu Joshuwa 18. 13. — (2) Tala mu kipindji kia 35. 9-15. 8 Na Isalele bamwene baana ba Yosefe, aye nkwamba’shi : A bano mbani ? 9 Na Yosefe balungwile nshaye’shi : Nyi mbaana bande, bampe Efile Mukulu kuno. Aye namu baambile’shi : Ebantwadile, nankusendeela namu, ami nebeelele miabi. 10 Kutala namu meeso a Isalele abadi apwe kubofula na bununu ; tabaadi bia kumona nya. Na [yosefe] bebaseesele peepi n’aye, aye bebafifile ku milomo na bebakwatshile kiipa. 11 Na Isalele balungwile Yosefe’shi : Nshinaadi nampwandjikisha’shi ne kumona lukyebo loobe nya ; talanga namu, Efile Mukulu bammwesha’mi baana boobe. 12 Na Yosefe bebakatwishe pankatshi pa makunungu aaye, ayenkukunama nkukupila mpala mu nsenga. 13 Na Yosefe bebakwatshile bubidi bwabo, Efalayime n’eyaasa diaye dibalume ditaleene na mboko yibakashi ya Isalele, na Manase [bamukwatshile] n’eyaasa diaye dibakashi,ditaleene na mboko yibalume ya Isalele, na bebaseesele peepi n’aye ; 14 anka Isalele baolweele eyaasa diaye dibalume, na beditentekyele Efalayime [ku mutwe] (kutala aye baadimukinga), n’eyaasa diaye dibakashi [beditentekyele] Manase [ku mutwe], batentekyele biabia maasa aaye na keepatshilo3, mwanda Manase baadi mwana mbedi. 15 N’aye beleele Yosefe miabi, aye nkwamba’shi : Efile Mukulu yawa ababatambukilanga ku meeso kwi ba-nshami, Abalahama na Isake, [yawa] Efile Mukulu baadi mulami ande kubanga kutandwa kwande mpaa na lelo uno, 16 [wawa] Mwikeyilu abamposweshe ku bubi booso, eelele bano basongwalume miabi ; bayitanyinwe mwishina diande na mwishina dia ba-nshami, Abalahama na Isake, na bakule bwa kwikala kibumbu munkatshi mweumbo. *(3) Sunga kwamba’shi : Bebikitshiine na kiwukilo, kushii’shi nkutupakana. 17 Na Yosefe bamwene’shi nshaye atuulu eyaasa diaye dibalume ku mutwe wa Efalayime, na biabia bibaadi bubi ku meeso kwaye ; na bakwatshile eyaasa dia nshaye bwakwidikuumba, nkukaasha ku mutwe wa Efalayime [nkwidituula] ku mutwe wa Manase. 18 Na Yosefe balungwile nshaye’shi : Ta biabia nya, nshami ; mwanda uno nyi mwana mbedi ; tuula eyaasa diobe dibalume ku mutwe waye. 19 Na nshaye batuune, aye’shi : Nebiwuku, mwan’ande, nebiwuku ; aye namu akeekala mwiilo, n’aye namu akekala mukata ; anka namu mukwabo, uno mukinga, akekala mumukile bukata, na baana baaye abakekala miilo yikumbane. 20 Na bebeleele miabi diadia efuku, aye’shi : Moodi ngi amukeelela Isalele miabi, aye’shi : Efile Mukulu akwikashe nka bi Efalayime na bi Manase ! Na batuule Efalayime kumpala kwa Manase. 21 Na Isalele balungwile Yosefe’shi : Talanga, tandji afu ; n’Efile Mukulu ankekala n’enu, dingi akenwalushisha mwiumbo dia ba-nshenu. 22 Ami namu, nankupa, bikile bakwenu, kipese kinangatshile kwiyaasa dia mwina Amole, na lupete lwande na buta bwande. 49 Chapitre 49 *1 NaYakobo baitanyine baana baaye, na baambile’shi : Ekongosheneeyi, n’ami nankenuwukisha kiakia akikenufikila ku nfudiilo kwa mafuku. 2 Ebungyeyi, nupushe, [anwe] baana ba Yakobo ; Pushayi Isalele, shenu. *3 Lubeene, we mwan’ande mbedi, bukome bwande, na mbangilo a katshiitshi kande, mukile kineemo, na mukile ku bukome. 4 Osaka’nka bu meema, tokakilana nya, mwanda bokamiine ku kiladilo kia nshobe ; biabia wemwikifuutulushe. … Bokamiine ku lusala lwande. *5 Shimeono na Lefi mbaana ba muntu umune. Mpete yabo ya ngoshi ibekeele bu bilonda bia bukite-kite. 6 Anima aande, tatwele mu lukuku lwabo lufiame nya ; ntumbo yande twekubanga ku kakongye kaabo ! Mwanda mu nsuungu yabo babaipaile bantu, na ku mwanda wa kwisangasha kwabo babatshibile bikona bia ngombe. *(1) Sunga’shi : Eshimba diande 7 Nsuungu yabo yilumbibwe mulwa, mwanda yibekeele na lukiso ; nabukyelo bwabo, mwanda bubekeele butombokye. Na nanebatshibuule mu Yakobo, na nanebapalakashe mu Isalele. *8 Obe Yuda, bakwenu abakakusaamuna ; eyaasa diobe adikekala dituule pa kakoshi-koshi ka beshikwanyi n’obe ; baana ba nshobe abakakunama kumpala kobe. 9 Yuda nyi mwana a ntambwe. Bolekyele pe mwiita oobe okaamina, mwan’ane. Abusama, alaala bu ntambwe mulume, na bu ntambwe mukashi ; nnani akamubuusha ? 10 Mukoombo wa bufumu tawanakatukye kwi Yuda nya, sunga wiini mwedi a mwiiya2 bukunkushi [tawanakatukye] munkatshi mwa mikoolo yaye, mpaa na kipindji akikafikila Shilo3 ; na kwadi’ye ngi akukekala kukookyela4 kwa miilo. *(2) Sunga’shi : Mukoombo wa kutuma nao eyi, kwela kwa mwiiya. — (3) Shilo : Nyi eshina dia Mesiya mu butemuki, adipatuula’shi, yawa akatuula kufukama sunga kwikisha. — (4) Sunga’shi : Kikongeeno. 11 Ashitshika mwan’aye a mpuunda ku mutshi wa finyo, na mwana a mpuunda aye mukashi [amushitshika] ku kishina kia mutshi wa finyo ukidi buwa ; asuula kilamba kiaye mu malofu a finyo, na ekotshi diaye [edisuula] mu mase a tukuba twa finyo. 12 Meeso aaye ngamoongye pyaa na finyo, na meeno aaye ngatookye soo na mabeele. *13 Sabulone akashaala ku bukunkula bwa mieela ya meema akata na akekala bukunkula bwa mashuwa a meema ; na lwaye lupese alukeekela peepi na Sidone. *14 Isakala nyi nyema a mpuunda a mifufwa ikome, mulaale pankatshi pa midianyino ibidi5. *(5) Sunga’shi : pankatshi pa midianyino ibidi ya mpoopo ya mikooko. 15 Amono’shi kwikisha kwi buwa, na’shi eumbo ndilumbulukye, nyi ayinyika epaampa diaye bwa kusemuna [bintu], na eyisha ku [kufutshishwa] kwa kitadi kia [bu] mufubi. *16 Dana akatshibila mwiilo waye kiimu, bu kingi kisaamba kia ku bisaamba bia Isalele. 17 Dana akekala nyoka mwishinda, nyoka a kikuki mu kashinda ka katshibo, asumu kisuulu kia fwalasa6, na yawa mumutentame apono kangadingadi *(6) Sunga’shi : Kisuulu kia kabalo. 18 Nemutengyele kipandjilo kiobe, oo A Yikalayika ! *19 Ngada, kibumbu [kia basalayi] akikamupoona pa bidi ; aye namu akebaponeene pa bisuulu. *20 Kwa Aseele [akukafika] mukate ulumbulukye ; dingi aye akatuusha kusepeela kwa muloo ukata mu bufumu. *21 Nefutali nyi ngulungu mupoosolwe ; aye aakula mayi e buwa. *22 Yosefe nyi ndutabi alupeeya bikuba bi bungi, lutabi alupeeya bikuba peepi na musulu ; tutabi [twaye] tubasambuka pa mudimba. 23 Baasha mata babamwolomona, babamwela mishidi, babamupeesha ; 24 Anka buta bwaye bubasheele bunyingye, na maboko a maasa aye nganyingishwe na maasa a Sha bukome a Yakobo. 25 Kubangila paapa ngi pe mulami a mikooko, ebwe dia Isalele : dia Efile Mukulu a nshobe, dingi akakukwasha ; na dia Sha bukome booso, n’akakwelela miabi ya mu mayilu a kwiulu, miabi ya mu lupoongo lukulukile muushi mula, miabi ya [kiaadi kia] mabeele na ya lusala lwa baana [lwa ba nambutwile]. 26 Miabi ya nshobe ngikile miabi ya ba nshaami kulu bande mpaa na ku nfudiilo kwa miengye ya looso ; ayikeekale kunundu kwa mutwe wa Yosefe, na kunundu kwa mutwe wa yawa mushidilwe pankatshi pa bakwabo. 27 Beshamee nyi nyema a ngye asaana : ku namashika, adi mwiita wa nyema, ku kiolwa namu, aabila bintu bipaulwe mu ngoshi. 28 Baaba boso be miilo ekumi na ibidi ya Isalele, na diadia nyi eyi dibebalungwile nshabo pa kwibeelela miabi ; bebeele miabi, muntu na muntu mupuunda mwabi waye. 29 bebakamikiile, aye nkwibalungula’shi : Natshiibwa kwi mwiilo wande ; nunshiikye peepi na banshami, mu mpako e mwifuba dia Efelono, mwina Ete, 30 mu mpako a mwifuba dia Makapela, di mbula-mbula na Mamale, kwiumbo dia Kanaana, [mpako] baudile Abalahama kwi Efelono mwina Ete, n’ebala, bwa kumwata bu mashaama aaye ; 31 kwakwa kubabashikile Abalahama na Saala mukashi aaye ; kwakwa kubabashikile Isake na Lebeka mukashi aaye ; na kwakwa ngi kunashikile Lea. 32 Ewula7 di’efuba na dia mpako e muunda mwadio, dibakitshiinwe kwi kwi baana ba Ete. 33 Na pabapwile Yakobo kupa baana baaye makoma aaye, bakokyele mikoolo yaye mu lusala, na baatshilwe kwi miilo yaye. *(6) Sunga’shi : Muulo wa kuula. 50 Chapitre 50 *1 Na Yosefe betumbiile lukyebo lwa nshaye, amudidila mpolo, akupu amufifia ku milomo. 2 Na Yosefe bakamikiile bafubi baaye, ba munganga, bwa ku bombelesha1 kitanda kia nshaye ; na ba munganga namu bababombeleeshe Isalele. 3 Na mafuku makumi ananka abakumbeene ku mwanda waye ; mwanda bino nyi bibakumbashiibwanga mafuku a kubombelesha [kitanda]. Na beena Eshipitu babamudiile maalo muunda mwa mafuku makumi musambobidi. 4 Na pabakiile mafuku a kumudila maalo, Yosefe besaambile na kifuko kia Faalo’shi : Su ne mukokole kaa ku meeso kwenu, akulayi, nenusendeela, ku matwi a Faalo’shi : 5 Shami bantshipiishe’shi : Talanga, tandji afu ; mu mashaama anandi mwibundwile mu eumbo dia Kanaana, ngi mwononshiikye. Binobino namu, kumiina nkamine, nkashiikye nshami ; kunyima nankaaluka dimo. 6 Faalo nkwamba’shi : Kaankanga, okashiikye nshobe, bu bibakutshipiishe. 7 Na Yosefe bakaankile mu kushiika nshaye ; na bafubi booso ba Faalo, bakulu ba shibo yaaye, na bakulu booso ba mwiumbo dia Eshipitu, babakaankile n’aye, 8 na kifuko kishima kia Yosefe, na bakwabo, na kifuko kia nshaye ; anka babalekyele baana baabo bakinga, na nyema yabo ikooto na ikata mwiumbo dia Ngoshene. 9 Na ma ngolofwanda na beena tubalo babakaankile n’aye ; kubaadi kibumbu kikabe kia bantu. 10 Na babafikile ku kiungilo2 kia poondo kia Atada, ki kwishiya dia Yoodana, kwakwa babadiile maalo akabe ; na [Yosefe] badidiishe maalo a nshaye mafuku musambobidi. 11 Na baasha nsenga, beena Kanaana, babamwene maalo abadiilwe ku kiungilo kia Atada, abo nkwamba’shi : Ano maalo ngakata bwa beena Eshipitu. Ngi pa mwanda kinyi babaitanyine eshina diakio bu Abele-Mishilaime3, — mbalo yi kwishiya dia Yoodana. 12 Na baana ba Yakobo babamukitshinyine bu bibebakamikiile ; 13 baana baaye babamutwadile kwiumbo dia Kanaana, na babamushiikile mu mpako y’efuba dia Makapela, baudile Abalahama kwi Efelono, mwina Ete, n’efuba, mu mpala na Mamale, bu diaye dia kwikala bu mashaama. *(1) Kwamba’shi : Beele kitanda manga akulama tala kianyanga. — (2) Sunga’shi : Pa kipeendelo kiabapepwiila poondo. — (3) Kwamba’shi : Maalo a beena Eshipitu. 14 Na Yosefe baalukile ku Eshipitu, aye baapu kushiika nshaye, n’aye na bakwa, mpaa na booso babakaankile n’aye mu kushiika nshaye. 15 Na bakwabo ba Yosefe babamwene’shi nshabo baapu kufwa, abo nkwamba’shi : Pangi Yosefe abanga kwitufita kifita, dingi takakutwa kwitwalwisha bubi booso bubatumukitshinyine nya. 16 Na babatumine eyi kwi Yosefe’shi : Shobe bakamikile kwibedi kwa lufu lwaye’shi : 17 Nukalungule Yosefe’shi : Ofwile namu kilubilo kia bakwenu lusa, nankusendeela, mpa na kulwisha kwabo ; mwanda mbakukitshiine bi bubi. Binobino namu, atutekye, fwila kulwisha kwa bafubi b’Efile Mukulu a nshobe lusa. Na Yosefe badidile pababamulungwile. 18 Na bakwabo namu babayile bapona kumpala kwaye [mapala aabo paashi], na babaambile’shi : Etutalengye, twi bafubi boobe. 19 Na Yosefe bebalungwile’shi : Tanutshinanga ; biabia ami ne mu mbalo y’Efile Mukulu su ? 20 Anwe, nubaadi bangyelele meeshi e bubi : Efile Mukulu namu beele meeshi a kwibialuula ku buwa, bwa kukita bino biabidi binobino, bwa kulama mwiilo ukata na muwa. 21 Binobino namu tanutshiinanga ; ami nankenulela, anwe na baana benu baking. Aye nkwibasaamba, nkulungula mashimba aabo. 22 Na Yosefe bashaleele mu Eshipitu, aye na kifuko kia nshaye ; na Yosefe baleele pano paashi bipwa lukama n’ekumi. 23 Yosefe bamwene baana ba Efalayime ba [kipungo] kia kasatu ; na baana ba Makili, mwana a Manase, babatandjilwe pa manwi a Yosefe. 24 Na Yosefe balungwile bakwabo’shi : Tandji afu, Efile Mukulu namu akenumwenekyela eyendo, n’akenutuusha mu dino eumbo enukaamishe mwiumbo dibatshipile kupa Abalahama, na Isake na Yakobo. 25 Na Yosefe batshipiishe baana ba Isalele’shi : Eyendo Efile Mukulu akenumwekyela, na nwanaatushe mifufwa yande kuno. 26 Na Yosefe bafwile, aye na bipwa lukama n’ekumi ; na babamubombeleeshe, bamweela [kitanda kiaye] mu mushete mu Eshipitu5. (5) Mu kipwa kia 1636, kumpala kwa YESU kutandwa.. 1 1